Bir yarpaq söz
Onda üçüncü sinifdə oxuyurduq. Bir yaş bizdən böyük, həm də
qonşumuz olan İlqar ağır xəstələnmişdi. Xeyli vaxtdan sonra
məktəbə xəbər yayıldı ki, İlqar daha
məktəbimizdə oxumayacaq. Onun ürəyi anadangəlmə
ağır xəstədir, daim həkim nəzarətində olsa, sağ
qala bilər. Ona görə o, Bakıda qohumlarıgildə qalacaq, bir az yaxşılaşandan
sonra orada da məktəbə gedəcəkdir. Müalicəsi çox
gecikdiyindən, gündəlik müalicə qəbul etməlidir.
Əgər 25-30 yaşınacan bu müalicənin şərtlərinə
dəqiqliklə əməl və nəzarət olunsa, İlqar
sağalacaq və ürəyi sapsağlam olacaqdır. Həkimi professor
Adilə Namazova belə qənaətə gəlibdir.
Uşaq marağıyla, yaşdaşımız İlqara olan ehtiramımızla bu həkimin adını
hər dəfə radio-televiziyada eşitdikcə ona diqqət
kəsildik. Az sonra hamımız öyrəndik ki, sən demə, bu
həkim dünya şöhrətli pediatr Adilə xanım Namazovadır. İlqar,
təbii ki, bu xeyirxah insanın qayğı və diqqəti ilə sağlam
oldu. İndi 48 yaşı, gözəl ailəsi və övladları var. Hər
söhbətində həyatı üçün müqəddəs olan bu insanın —
böyük şəxsiyyətin adını ürəkdolusu
məhəbbətlə çəkir, ondan söz açır. Bu, professor
Adilə Namazova ilə “ilk görüşümüz” idi. “İkinci görüşümüz” isə
redaksiyamızda oldu.
Sevimli və istedadlı bəstəkarımız Mehriban Əhmədova
onun haqqında — 80 illiyinə mahnı bəstələyərək
redaksiyamıza gəlmiş, həmin mahnısının ilk variantını bizə
verərək kövrəkcəsinə, qəlbdolusu ehtiramla
“Adilə xanım, inanın ki, çox böyük alim, gözəl insandır. Onu bütün
dünya tanıyır, nə olar, bu mahnının orijinal mətnini oxucularınıza
təqdim edin”.
Mehriban Əhmədovanın adı illər bundan qabaq — hələ
14-15 yaşlarından məşhur “Ana” mahnısına görə dildə-ağızda
gəzirdi. O mahnı uzun illər hamının kövrək zümzüməsinə
çevrilmişdi. Doğrudan da, əsl istedad sahibləri çox saf, uşaq
qəlbli olurlar. Hiss olundu ki, bəstəkar Mehriban xanım öz
mahnısından əvvəl Adilə xanımın adının üstündə əsir,
onun üçün narahatçılıq keçirir. Bu mübarək günündə onun
sevincinə sevinc qatmağa tələsir.
Görkəmli alim, ictimai xadim, mahir həkim, istedadlı pedaqoq, tibb
elmləri doktoru, professor, Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyasının həqiqi üzvü, Rusiya Federasiyası Tibb Elmləri
Akademiyasının müxbir üzvü, əməkdar elm xadimi, Dövlət mükafatı
laureatı, Ali Attestasiya Komissiyası Rəyasət Heyətinin üzvü,
Azərbaycan Uşaq Fondunun həmsədri, Dünya Pediatrlar
Assosiasiyası İdarə Heyətinin üzvü, “SOS Uşaq kəndləri
Azərbaycan” Assosiasiyası İdarə Heyətinin üzvü, Azərbaycan
Səhiyyə Nazirliyi Uşaq Həkimləri Cəmiyyətinin
sədri, Azərbaycan Tibb Universitetinin I Uşaq
xəstəlikləri kafedrasının müdiri Adilə xanım Namazovanın 80
illiyini respublikamızın elmi ictimaiyyəti böyük ehtiramla qeyd edir.
Akademik Adilə Namazova Azərbaycan elmi pediatriya məktəbinin
əsasını qoymuş, inkişaf etdirmiş dünya şöhrətli alimdir. O, bütün
Şərq dünyasında ilk qadındır ki, iki nüfuzlu akademiyanın üzvüdür. Onun
tədqiqat işləri uzun illərdir ki, dünya səhiyyə
elminin diqqət mərkəzindədir. Ali təhsilini Bakıda
alsa da, elmi fəaliyyətə Moskvada aspiranturada oxuduğu
illərdə başlamışdır. Cəmi bir neçə il ötəcək, o,
elmi işini yüksək səviyyədə yazıb elmi
rəhbərinə – dünyada tanınan, akademik G.N.Speranskiyə
rəy üçün təqdim edəcəkdi. O isə əsəri
oxuyarkən heyrətini gizləyə bilməyəcək
və gənc alim haqqında ürək sözlərini belə yazacaqdı:
“A.Ə.Namazova bacarıqlı, yüksək intellektə malik, perspektivli,
ümidverici gələcəyə, elmi və kliniki təfəkkürə
malik pediatr, alim, istedadlı pedaqoqdur”. Sonralar gənc alim Bakıya
qayıtsa da, doktorluq işini də Moskvada – SSRİ Tibb Elmləri
Akademiyasında müdafiə etmişdir. Onda 1965-ci il idi və o dövrdə
ilk azərbaycanlı qadın olaraq Adilə xanım pediatriya üzrə
doktorluq elmi dərəcəsi alırdı.
Adilə Namazova elmi araşdırmalar əsasında anadangəlmə
ürək qüsurlarının düzgün topik diaqnozunu
dəqiqləşdirərək, kiçik qan dövranında durğunluğun
dərəcəsini, qan təzyiqinin səviyyəsini
araşdırmış, ilk dəfə olaraq ürək cərrahlarının və
pediatrların gündəlik işlərində istifadəsi üçün
təsnifat, konsepsiya tərtib etmişdir.
O, dünyada ilk pediatrdır ki, uşaqlarda anadangəlmə ürək
qüsurları zamanı belə mükəmməl, dərin elmi tədqiqatlar
aparmış və müalicəvi üsullarla, cərrahiyyə ilə uğurlu
nəticələr əldə etməyə nail olmuşdur.
Məşhur akademik bir-birinin ardınca bir çox elmi uğurlar əldə
etmiş və hər zaman da dünyanın, o vaxtkı SSRİ-nin məşhur
akademikləri, alimləri, pediatrları, cərrahları
tərəfindən çox yüksək qiymətləndirilmiş və
bu elmi nəticələr praktiki olaraq klinikalarda
həkimlərin köməyinə çatmışdır.
Körpə uşaqların ömrünə ömür calamaq dünyanın ən böyük
xoşbəxtliyidir. Mənə elə gəlir ki, Adilə Namazova
Azərbaycanda, bəlkə də dünyada minlərlə,
milyonlarla uşağın qəlbində ana haqqı qazanmış qadınlardan
birincisidir. O, elmi işlərilə yanaşı tanınmış həkim kimi
də şöhrətlənmişdi.
Respublikamızın hər bir bucağından bu həkimin adını tutub ona
pənah gətirən insanlar var. Bu auditoriyanı xeyli
genişləndirməyə əsaslarımız çoxdur. Çünki bu ad dünyanın
hər yerində tanınır, insanlara ümid verir. Onun xoş
səmimiyyəti, mehribanlığı, məhəbbəti elmi uğurlarının,
həkimliyinin ruhudur. Xəstələrinin sağalmasında onun bu
xarakteri vacib amillərdəndir.
Adilə xanımın elmi nailiyyətləri, mahir həkimliyi
barədə, bəlkə də, yüzlərlə
məqalələr yazılmışdır. Təkcə Azərbaycanda,
SSRİ-də deyil, bütün dünya mətbuatında dərc olunmuş
məqalələr saysızdır. I Moskva Tibb İnstitutunun Uşaq
xəstəlikləri kafedrasının müdiri, akademik Y.İ.Domrovskaya
yazır: “Anadangəlmə ürək qüsurları son zamanlara qədər
təbabətdə qaranlıq qalmış bir sahə idi. A.Namazova
belə çətin problemi bütün incəlikləri ilə
öyrənməklə bu sahəyə işıq salıb. O, uşaq orqanizmi
üçün zərərsiz, kompleks elektro-fizioloji müasir metodlardan
istifadə edərək, ümidsiz xəstələrin konservativ
və cərrahi üsullarla sağalması yollarını aşkar edib. A.Namazova
kardiologiya sahəsində pediatriya elminə və
cərrahiyyə təcrübəsinə böyük yeniliklər
gətirib”.
Adilə Namazova bu gün bir çox məşhur alimlərin,
həkimlərin elmi rəhbəri kimi də nüfuz qazanmışdır. O,
dünyanın bir çox elmi auditoriyalarında məruzələr edib. Onun
elmi, pedaqoji fəaliyyətini sadalamaqla başa gələn deyil.
Adilə Namazova fəal ictimai xadimdir. Dövlətini, xalqını
sevən bir insandır. Bu belə olmasa idi, o, indi bəlkə
də Moskvada, Amerikada, ya da haralardasa çalışırdı. Çünki belə bir
alimi hər hansı bir ölkə sevərək qəbul
etməyə həmişə hazır olub. Lakin o, Azərbaycan
sevgilidir. Dövlətimiz onu bütün ali mükafatlarla təltif edib.
1996-cı ildə isə “Şöhrət” ordeninə layiq görülmüşdür.
Akademik Adilə xanım Namazovanın 80 illik həyatını — elmi, pedaqoji,
ictimai fəaliyyətini vərəqləyəndə ancaq
belə qənaətə gəlmək olar: O, çox fədakar
insandır.
Xalq qəzeti.-
2006.-10 noyabr.- S.6.