Cavanşir

Qarabağda 1600 abidə dağıdılıb

Məscidlərdə it, inək, hətta donuz da saxlanılır

Erməni işğalı altında qalmış ərazilər məscid, dini abidə, ziyarətgah, qədim qəbiristanlıqlarla zəngin bölgə olsa da, hazırda həmin abidələrin bir çoxu məhv edilib, digərləri isə erməniləşdiriiib. Xüsusilə qədim və orta əsrlərə aid qəbiristanlıqları yerlə-yeksan etməklə ermənilər həmin ərazilərin "Azərbaycana məxsus olmadığını" subuta çalışırlar. Bu isə YUNESKO-nun "Silahlı münaqişələr zamanı mədəni dəyərlərin qorunması haqqında" konvensiyanın tələblərinin pozulması deməkdir. Noyabrın 28-də bu barədə Azərbaycanda Vətəndaş Cəmiyyətinin

İnkişafına Yardım Assosasiyasının və Miqrant və Məcburi Köçkünlərin Hüquqlarının Müdafiəsi İctimai Birliyinin keçirdiyi dəyirmi masada bildirilib. "Qolos Karabaxa" qəzetinin redaktoru Qədir Nəsirovun sözlərinə görə, işğalaqədərki dövrdə mövcud olan dini abidələrin tam siyahısı olmasa da, əldə olan materiallar erməni vandalizmini sübut etmək üçün kifayətdir. Ermənilər dini abidələrin üzərindəki yazı və işarələrin izini silməklə onları erməniləşdirir. Bu üsuldan qədim alban kilsələrinə qarşı da istifadə olunur: "Şuşada XIX əsrin sonlarında 17 məscid, o cümlədən Yuxarı Came, Aşağı Came, bir çox kəndlərdə məscidlər olub. Şəhərdə memar Kərbəlayi Şəfi xan Qarabağlının inşa etdiyi 2 məscid, ikiminarəli Gövhər Ağa məscidi olub. Ağdamda şəhər məscidi, Mərzili kənd məscidi, Papravənddə XVIII əsrə aid məscid olub. XX əsrin əvvəllərində Cəbrayılda 15 məscid olub. Çələbilər kəndindəki. 1600-cü ilə aid məsciddə sonralar Molla Vəli Vidadi dərs deyib. Rayonda XII-XIX əsrə aid başıkəsik günbəz, Şıxlarda XIX, Xubyarlı kəndində XVII əsrə aid gümbəz olub. Füzulidə Hacı Ələkbər məscidi, Şah Abbas karvansarayının yaxınlığında "Qiyasəd-din", Qarğabazarda XVII əsrə aid məscid, Babı kəndində XIII əsrə aid türbə olub". Bu abidələrin heç birinin salamat qalma ehtimalının olmadığını deyən Q.Nəsirovun sözlərinə görə, Xocalıda yaşı 600 ildən çox olan qəbiristanlıq olub. 1915-ci ildə Zəngəzur və İrəvanda 391 məscid fəaliyyət göstərib. İrəvan yaxınlığındakı Cəfərabad kəndində 1413-cü ildə tikilən türbə, ermənilərin sonradan adım dəyişdirdikləri Urud kəndində qədim türk tayfalarına aid qəbiristanlıq olub: "Lakin indi hətta qəbir daşları da güllələnib, məscidlərdə inək, hətta donuz saxlanılaraq təhqir edilir, Laçındakı 126 qəbiristanlıq yerlə-yeksan edilib". Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin nümayəndəsi Elton Babayev təmsil etdiyi qurumda işğal altında olan ərazilərdə 126 məscidin olduğu və onların bəzilərinin XIII-XIX əsrlərə aid olduğunu bildirib. QMİ-də dini abidələrin siyahısının olduğunu deyən E.Babayevin sözlərinə görə, alban kilsələrinin üzərindəki əlamətlər 1980-ci illərdən etibarən erməniləşdirilib. Şuşa Mədəniyyət Evinin direktoru Zahid Abbasov Qarabağda 1600 abidənin ermənilər tərəfindən məhv edildiyini vurğulayaraq, abidələrin siyahısının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə təqdim edildiyini deyib. Bununla bağlı 500-dən artıq videokasetin olduğunu deyən Z.Abbasov İranın ermənilərə yardımının dayandırılması tələbini İranın ölkəmizdəki səfirinə çatdırılmasını vacib sayıb: "Məhəmməd peyğəmbərin təhqir olunmasmına İran münasibət bildirir, amma məscidlərimizi, ziyarətgahlarımızı yerlə-yeksan edən ermənilərə yardım edir, qaz, enerji verir. Ermənilər artıq məhəlli bulaqlara xaç qoyur".

İşğal altında olan Abidələrin Mühafizəsi İctimai Birliyinin araşdırmasına görə, hazırda Şuşa və Ağdamda uçuq qala divarları və məscidlər istisna olmaqla heç bir abidə qalmayıb. Birliyin sədri Faiq İsmayılov bildirib ki, ermənilər işğal altındakı hətta ucqar kəndləri gəzərək bütün abidələri lentə alıb. Bu lentlərdən üzərinə xaç yapışdırılan abidələri erməni abidələri kimi təqdim etməkdə istifadə olunur. Tədbirdə BMT, YUNESKO, ATƏT-in Minsk Qrupu ölkələrinə erməni vandalizminin dayandırılması tələbi ilə müraciət ünvanlanıb

Azad Azərbaycan.- 2006.- 29 noyabr.- S. 5.