Əsədov B.

 

Kompleks iqtisadi inkişafda turizmin imkanlarından tam  yararlanmaq lazımdır

 

Bu gün 27-ci dəfədir ki, dünyanın, demək olar, bütün ölkələri turizm gününü qeyd edirlər. Bir az əvvəl Bakıda keçirilmiş turizm nazirlərinin V İslam konfransında Ümumdünya Turizm Təşkilatının Baş katibi Françesko Franjialli son illər beynəlxalq turizmin çətin və qeyri-müəyyən şəraitdə inkişaf etdiyini göstərərək Azərbaycanda da bu sahəyə xüsusi diqqət yetirilməsindən məmnun qaldığını bildirdi. İslam Konfransı Təşkilatının Baş katibi Ekmələddin İhsanoğlu Azərbaycanın öz zəngin təbii sərvətləri, dağları, vahələri, tarixi monumental abidələri, mədəni irsi, folkloru, flora və faunası ilə həqiqətən islam aləminin gözəllik rəmzi olduğunu vurğuladı. Mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəs Qarayev qonaqlara Azərbaycan iqtisadiyyatının yeni və perspektivli sahəsi kimi turizm infrastrukturunun geniş imkanları, ölkə rəhbərliyinin onu iqtisadiyyatın öncül sahələrindən biri hesab etdiyi haqqında məlumat verdi. Pakistan İslam Respublikasının turizm naziri Nilufər xanım BƏxtiyar turizm sahəsində Azərbaycanın böyük imkanlarından istifadədə düzgün yol seçildiyini, yaxın gələcəkdə bunun yaxşı səmərəsini görəcəyimizi nəzərə çatdırdı.
Bəs ölkəmizin turizm imkanlarını tam üzə çıxara bilmişikmi? Kompleks iqtisadi inkişafda turizmdən qədərincə faydalanırıqmı? Şərq Ölkələri Beynəlxalq Memarlıq Akademiyasının müxbir üzvü, Memarlıq və İnşaat Universitetinin dosenti, memarlıq namizədi Aida xanım Əliyeva ilə söhbətimiz bu mövzuda - Azərbaycanda turizmin ərazi-rayon differensasiyası haqqındadır.
- Azərbaycan şəraitində turizmin bütün forma və növlərinin intensiv inkişafı mümkündürmü?
- Mümkündür. Buna təbii landşaftın müxtəlifliyi, maddi mədəniyyət və tarixi- memarlıq abidələrinin zənginliyi böyük imkanlar yaradır. Respublika turizm sisteminin məkan həllinin əsas məsələlərindən biri turizm ehtiyatlarının mərhələlərlə mənimsənilməsi, turizm rayonlarının və bu rayonlarda iri turizm komplekslərinin təşkil edilməsidir. Turizm kompleksləri iqtisadi cəhətdən əlverişli olmaqla bərabər, ərazidən səmərəli istifadə etməyə və ətraf mühiti qorumağa kömək göstərir. Bu gün qiymətli turizm ərazilərinin ehtiyatda saxlanılması və lokal turizm rayonlarının yaradılması vacibdir. Turizm rayonları elmi-texniki tərəqqi və sosial-iqtisadi yüksəliş nəticəsində istər plan, istərsə də funksional struktur baxımından dəyişə bilər. Dəyişilməz qalan yalnız ərazilərdir və bu, təbii mühitin sabit amilləri - yüksək zonalıq, mürəkkəb relyef və regionlarda iqlimin xüsusiyyəti ilə bağlıdır. Zonal fərqlər turizm sənayesinin inkişafına, qurğuların memarlığına, yaşayış mərkəzlərinin planlaşdırılmasına, turizm obyektlərinin yerləşdirilməsinə birbaşa təsir edir.
- Turizm və istirahət yerlərinin layihələşdirilmsində marşrutlar da nəzərə alınırmı?
- Bu zaman diqqət zonal marşrutlara yönəldilməlidir. Əsas marşrutlarla - Bakının turizm kompleksi, Abşeronun turist istirahət kompleksi, Lənkəranın subtropik zonası və dağ səyahətləri ilə yanaşı, Xəzər dənizindən istifadə də yaddan çıxarılmamalıdır.
- Dedikləriniz respublikada turizmin inkişafı proqramında əks olunubmu?
- Bəli. Proqramda yeddi rayon-ərazi turist marşrutu müəyyən edilib: Abşeron-Qobustan, Şamaxı-Zaqatala, Qusar-Siyəzən, Gəncə-Mingəçevir, Lənkəran-Astara, Kəlbəcər-Qarabağ turizm rayonları və Naxçıvan turizm zonası.
- Bu bölgələrin turizm imkanlarından necə istifadə edilir?
- Hər bölgənin öz xüsusiyyəti var. Abşeron-Qobustan turizm rayonu çoxprofillidir. Aktiv mənimsənilməsinə baxmayaraq, buranın turizm ehtiyat mənbələri tükənməyib. Abşeron arxipelaqı adalarından sualtı turizmin, kruiz turizminin inkişafı üçün istifadə etmək olar. Abşeron Milli parkını, Qobustan qaya təsvirlərini, Böyükdaş, Kiçikdaş dağlarındakı, Yazılıtəpə yüksəkliyindəki və Cingirdağdakı tarixi abidələri, palçıq vulkanlarını xarici turistlərə, elə öz turistlərimizə də hələ lazımınca tanıda bilməmişik. Şamaxı-Zaqatala turizm rayonunda Çuxuryurd, Pirqulu, Lahıc, Basqal kimi kurort-rekreasiya yerləri var. İndi Pirquludakı "Fortuna" turist bazasında rahat kotteclərdə istirahət edənlər atla gəzintiyə də çıxırlar. Bu zonada yaz-yay turizmi öz yerində, qar örtüyü dayanıqlı və uzunmüddətli olduğundan turizmin dağ növlərinin təşkili də mümkündür. Şəki, Qax, Zaqatala rayonları alpinizm, dağ xizək idmanı baza və müəssisələrinin yaradılmasından ötrü bütün təbii-rekreasiya amillərinə malikdir, onların landşaft-iqlim şəraiti turist istirahət şəbəkəsini daha da genişləndirməyə imkan verir. Qusar-Siyəzən turizm rayonu özünün təmiz havası, dənizə yaxınlığı və meşə örtüyü ilə seçilir, Qalaaltı sanatoriyası, Çıraqqala tarixi-memarlıq abidəsi və Altıağac Milli parkı ilə məşhurdur. Laza kəndinin ətrafında salınmış "Suvar" dağ turist bazası burada turizmin daha da inkişaf etdirilməsinə kömək göstərəcək. Əgər sərmayə qoyulsa, yerli və xarici turistlər Qəçrəş istirahət zonasından il boyu yararlana bilərlər. Nümunə üçün uzağa getmək lazım deyil, Quba və Qusar arasındakı meşədə "Lond Forest" ingilis dağ turist bazasında olmaq kifayətdir. Gəncə- Mingəçevir turizm rayonunda Naftalan kurortunun şöhrətini özünə qaytarmaq, onu beynəlxalq turizm və müalicə mərkəzinə çevirmək günün zəruri tələbidir. Göygöl turizm zonasının müalicə və turist istirahət imkanlarından da geniş istifadə olunmasını təmin etmək lazımdır. Lənkəran-Astara turizm rayonunun meşə massivləri, qumlu çimərlikləri, mineral su bulaqları turistlər üçün çox cəlbedicidir. Şirvan Milli parkına tarixi-milli park statusu verilməsi ilə burada, habelə Qızılağac qoruğundan və Hirkan Milli parkından - Xəzər dənizinin sahillərindən zəngin fauna və floralı Talış dağlarına qədər geniş bir ərazidə ekoturizm inkişaf etdirilə bilər. Unikal turist-rekreasiya ehtiyatları olan Naxçıvan turizm zonasından əsrlər boyu böyük karvan yolu keçib, hər sivilizasiya buranın memarlığında və mədəniyyətində öz izini qoyub. Belə təkraredilməz mədəni irsə, müxtəlif landşafta malik Naxçıvanda turizmin hərtərəfli inkişafına yalnız Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra başlanılıb. Ordubad Milli parkı, sıx meşələr, mənzərəli dağlar, subalp çəmənliklər, soyuq mineral su bulaqları, sonalı göllər Naxçıvançayın yuxarı axarlarını turist sağlamlıq mərkəzinə çevirməyə, turizmin su idmanı növlərini inkişaf etdirməyə əsas verir. Şahbuz rayonunda qış idman turizmini, ekoturizmi inkişaf etdirmək məqsədəuyğundur. Burada çoxlu istifadəsiz kənd evləri var, turistləri orada yerləşdirməklə dağ çaylarına və göllərinə, Badamlı termal bulaqlarına, Biçənək meşə zonalarına piyada və atla gəzintiyə çıxarmaq olar.
- Kəlbəcər-Qarabağ turizm rayonundan danışmadınız.
- Ölkəmizin ən səfalı guşələri, gözəl istirahət yerləri bu zonadadır. Şuşa Kiçik Qafqazın dağ-iqlim kurortları arasında xüsusi yer tutur, həmişə turist istirahət mərkəzi kimi tanınıb. Kəlbəcərin İstisuyunun tayı-bərabəri yoxdur. Burada və "Qoturlu" su mənbəyində sanatoriya müalicəsindən əlavə, turistlər il boyu istirahət edə, qış idman oyunları, alpinizm ilə məşğul ola bilərlər. Lakin Kəlbəcər və bütövlükdə Qarabağ subregionu bu gün erməni qəsbkarlarının əlində olduğundan problemin həlli imkan xaricindədir.
...Ümumdünya Turizm Təşkilatı Baş Assambleyasının təsis etdiyi turizm bayramı dünya birliyinin iqtisadiyyatına və müxtəlif ölkələrin xalqları arasında əlaqələrin inkişafına turizmin töhfəsinin işıqlandırılması məqsədi güdür. "İslam sülhün rəmzi və turizmin inkişafının təminatçısıdır" devizi ilə keçirilən turizm nazirlərinin V islam konfransı da ölkələrimizin bir-birinə daha da yaxınlaşmasına, onların arasında birliyin və əməkdaşlığın gücləndirilməsinə, iqtisadi və mədəni əlaqələrin genişləndirilməsinə öz töhfəsini verdi. Forumun bəyannaməsində ermənilərin Azərbaycanın işğal olunmuş torpaqlarında təbii ehtiyatları talaması, mədəniyyət və tarix abidələrini dağıtması, yanğınlar törətməsi, habelə Ermənistan ərazisindəki islam mədəniyyət və tarix abidələrini məhv etməsi kimi əməllərinin qəti pislənməsi erməni faşizminin əsl niyyətlərini açıb göstərən ciddi çağırışdır.

Azərbaycan.-2006.-27 sentyabr.- S. 5.