Mehdixanlı T.
Məndə bir
can var, səndə bir can,
Mənim qələmim var,
sənin fırçan.
Mənimki sözdür,
Səninki rəng,
Mən yazım qardaşım, sən
çək,
Mənim əlim olmasa da yazaram,
gözüm olmasa da...
Sən dilin olmasa da çəkərsən,
Sözün olmasa da...
Ancaq hər ikimiz
Yarada bilmərik ürəksiz.
Mənimki sözdür, səninki rəng,
Var olsun
ürək!
Bu misraları xalq şairi Rəsul
Rza 55 il
əvvəl görkəmli fırça ustası Mikayıl Abdullayevin
yaradıcılığından ilham alıb,
şəxsiyyətinə qədərsiz
sevgisini bildirərək yazıb.
Mikayıl Abdullayev əli fırça tutandan ta son nəfəsinə qədər yalnız istedadına, gecəli-gündüzlü qatlaşdığı zəhmətinə güvənmişdi. Gərgin yaradıcılıq axtarışları, cəfaları isə hədər getməmişdi. Müxtəlif fəxri adlara, təltiflərə layiq görülmüşdü. SSRI xalq
rəssamı, Respublika Dövlət
və C.Nehru adına beynəlxalq mükafatlar laureatı, professor, ən əsası,
zərif qəlbli, kövrək ürəkli insan kimi
tanınmışdı. Onun əsərləri 12-dən
çox xarici ölkənin sərgi salonlarında uğurla nümayiş etdirilmişdir. Berlində, Leypsiqdə fərdi sərgisi keçirilmişdir. Ustad sənətkar 300 nəfərdən artıq gənc həmkarına zəmanət vermişdi ki, Rəssamlar Ittifaqına
üzv qəbul olunsun. Mikayıl müəllimdən xeyir-dua aldıqları günün
sevincini indi də çoxları xatırlayır. Dünya şöhrətli fırça ustasının yaratdığı əsərlər orijinallığı ilə seçilir. Onun tematik kompozisiyalarını, portretlərini, mənzərə və natürmortlarını, kitab rəsmlərini, dekorasiya eskizlərini bir yerə yığmaq mümkün olsaydı, böyük
bir qalereya yaranardı.
Görkəmli fırça ustası Tahir Salahov demişdi
ki, əgər Mikayıl
Abdullayev "Axşam", "Mingəçevir işıqları", "Körpəsinin ardınca",
"Tarlada"
monumental əsərlərindən
başqa heç nə yaratmasaydı,
yenə adı xalqımızın
təsviri sənət tarixinə qızıl
hərflərlə yazılardı.
M.Abdullayev "Axşam" tablosunu 60 il
əvvəl, doğma Şuşanın
qəmdən, qüssədən, işğaldan uzaq
olduğu
vaxtlarda yaratmışdı. Indi həmin əsərə baxanların
xatirələri yenidən yaddaşlarda oyanır.
El-obamızın füsunkar, dilbər guşəsi,
Qarabağın
tacı
Unudulmaz rəssam baxımlı qrafika əsərlərinin - illüstrasiya və kitab tərtibatı nümunələrinin müəllifi kimi də tanınırdı. Onun
"Kitabı Dədə Qorqud" dastanına,
Füzulinin "Leyli və Məcnun"
poemasına, Bəxtiyar Vahabzadənin
"Şəbi-hicran"
mənzum əsərinə, Süleyman Rəhimovun
və bir çox
başqa qələm sahiblərinin yaradıcılıqlarına çəkdiyi təsvir nümunələri
oxucular tərəfindən maraqla qarşılanmışdı.
Rəssamın kətan üzərində
yaratdığı obrazlar - "Yüz yaşlı usta", "Mirzə Fətəli Axundov", "Şair
Süleyman Rüstəm",
"Ornament ustası Lətif Kərimov", "Vaqif", "Yazıçı
Həsən Seyidbəyli" bu gün
də tamaşaçıların
zövqünü oxşayır.
Ustad sənətkarı həmkarlarından fərqləndirən bir cəhəti heç unutmaq olmur. Onun zəngin biliyi, bənzərsiz müşahidələri vardı. Deyərdi:
"Hər gün ən azı 4 saat mütaliə edirəm, 2 saat yazıram, 8 saat molbet önündə
dayanıram". Bakının
küçələrini gəzər, dənizkənarı parka çıxardı. 1970-80-ci illərdə
onun "Kommunist", "Ədəbiyyat və incəsənət", "Izvestiya", "Literaturnaya qazeta" qəzetlərində,
"Azərbaycan",
"Qobustan" jurnallarında sənət
haqqında dəyərli
məqalələri dərc olunmuşdu.
Mərhum kinorejissor Həsən Seyidbəyli deyərdi ki, "Nəsimi" bədii filmində Nəsimi rolunu oynayacaq aktyoru seçməyimdə Mikayıl Abdullayevin eyniadlı məşhur tablosu imdadıma çatdı. Yeri gəlmişkən, fırça ustasının fantaziya və təfəkkürünün vəhdətindən yaranmış həmin portret milli təsviri sənətimizin qızıl
fonduna daxil olmuş boyakarlıq nümunələrindən biridir. Ümumiyyətlə, fırça ustasının yaradıcılığında portret janrı xüsusi yer tuturdu.
Azərbaycanın iftixarı
Üzeyir bəy Hacıbəyovun
naturadan portretini çəkməsindən qürur hissi ilə
danışardı: "1943-cü ildə dünya şöhrətli bəstəkarın yağlı
boya ilə obrazını
yaratmışdım. Əsər Üzeyir bəyin çox xoşuna gəlmişdi. Onu muzeyə verməyib, evində saxladı. Məni görüşünə çağırıb pul təklif etdi. Götürmədim. Çünki Moskvada Ali Rəssamlıq Məktəbində təhsil alanda, bir çox tələbələr kimi, mənə də qayğı, yardım göstərmişdi".
M.Abdullayevin yaradıcılığında Bakı metrosunun
"Nizami" stansiyasının interyerinin tərtibatı da xüsusi yer tutur. Oradakı rəsmlər mozaika sənətinin ən gözəl nümunələri kimi zövq oxşayır. Bəzən metronun bu stansiyasını yeraltı muzey adlandıranlar da olur.
Rəssamın teatrımızın inkişafında da xidməti çox olmuşdur.
O, "Leyli və Məcnun", "Koroğlu" operalarına, Niyazinin
"Çitra" baletinə bədii tərtibat
vermişdi. Görkəmli bəstəkar Fikrət Əmirov onu "Bəstəkar ürəkli rəssam" adlandırmışdı.
Qədirbilən tamaşaçılarla rənglərin diliylə danışan mahir fırça ustası tez-tez onların görüşünə gedər, ölkəmizi oba-oba gəzərdi. Ürəkaçan nə görərdisə, min bir həvəslə kağız-kətan üzərinə əbədiləşdirərdi. Dost-tanışından heç vaxt ayrı düşməzdi. Konkret
bir nümunə: xalq şairi Rəsul
Rza ona şeir həsr
etmişdi. O da sadiq
dostundan əbədi ayrılandan sonra yazmışdı: "Azərbaycan təsviri sənətinin
qədrini bilənləri mən öz canımdan artıq sevmişəm.
Xalq şairi Rəsul Rza da belə şəxsiyyətlərdən biri idi. O, bütün sərgilərimizə gələrdi. Fırça
ustalarının yaradıcılığı ilə maraqlanardı. Sənətdə ilk addımlarını atanlara qayğı göstərərdi. Bəzən heç tanınmayan
rəssamın da əl işlərini alar, onları sevindirər, ruhlandırardı..." Bu dəyərli, müsbət insani keyfiyyətlərə malik fikirləri elə onun özünə də şamil etmək mümkündür. Yaratdığı, yadigar
qalan əsərləri də fikrimizin
tam təsdiqidir!
Azərbaycan.-2006.-12
sentyabr.-S.7