Mükərrəmoğlu M.

Sənətkar ömrünün salnaməsi

Aydın Dadaşovun “Kinorejissor Arif Babayev” kitabı haqqında qeydlər

Vaxtdır. Arif Babayevin yaradıcılığını geniş təhlil edib, ictimaiyyətə çatdırmaq gərəkdir. Və bu günlərdə işıq üzü görmüş “Rejissor Arif Babayev” kitabı böyük sənətkarın yaradıcılığının tədqiqində yaranmış boşluğu doldurmağa göstərilən ilk cəhd kimi qiymətlidir. Sənətşünas Aydın Dadaşovun bu yeni kitabı, əslində teatrımızın, televiziyamızın, kinomuzun tarixinə bir nəzərdir. Çünki Arif müəllimin yaradıcı həyatı bu üç sənət sahəsi ilə sıx şəkildə bağlı olmuşdur.
“Səhnəyə gedən yol” adlı bölmə ilə açılan kitabın sonrakı fəsilləri televiziya və kinoya həsr edilmişdir. İlk fəslin əsas xüsusiyyəti bundan ibarətdir ki, burada böyük sənətkarın bizlərə az məlum olan uşaqlıq və gənclik illəri barədə söhbət açılır.
1928-ci ilin sentyabrında dünyaya göz açan balaca Arif ilk titrək addımlarını İçərişəhərin dar küçələrində atmışdı. Və bu dar küçələrdən addımlaya-addımlaya böyük dünyaya doğru irəliləmişdi. O, uşaqlığından həyatsevər idi. Futbolu və bir də teatrı çox sevirdi. Günlərin birində Ağadadaş Qurbanov Gənc Tamaşaçılar Teatrında səhnəyə qoyduğu “İbrət” tamaşasında ona kiçik bir rol verdi. Bununla başladı Arif Babayevin sənətə gedən uzun və mənalı ömür yolu. Teatr Texnikumunu, sonra Teatr İnstitutunu bitirən Arif Babayev həm aktyorluq, həm də rejissorluq təhsili alıb. İlk dəfə rejissor kimi Naxçıvan Dövlət Dram Teatrında Qoqolun “Evlənmə” əsərini tamaşaya qoyub.
Aydın Dadaşov bu kitabda Arif Babayevin uşaqlıq dostlarının onun haqqında xatirələrini verməklə oxucunu Bakının sənət mühiti ilə tanış edir. Rejissorlar Gülcahan Güləhmədova — Martınova, Ulduz Rəfili onun haqqında ürək sözlərini danışır, xatirələr bir-birini tamamlayır.
Sonra isə kitabın “Televiziya aləmi” bölməsi gəlir. Müəllif yazır ki, 1959-cu ildə Arif Babayev televiziyada baş rejissor kimi çalışmağa başladı. Çox filmlər, çox verilişlər çəkdi. Üstəlik, Moskvaya ÜİDKİ- də oxumağa da getdi. Lakin Bakısız darıxdığı üçün yenidən Vətənə döndü. Amma televiziyadan uzaqlaşmadı. Yalnız 1964-cü ildə bədii film çəkmək üçün kinostudiyaya dəvət alan 35 yaşlı gənc Arif ömürlük taleyini kino ilə bağladı. “Kimi daha çox sevirik?” kinoalmanaxında ona “Zirvə” novellasının çəkilişi həvalə olunmuşdu. Kinoya “Zirvə”dən başladı Arif Babayev və bu zirvəni heç vaxt tərk etmədi.
“İnsan məskən salır”, “Uşaqlığın son gecəsi”, “Gün keçdi”, “Ömrün ilk saatı”, “Alma almaya bənzər”, “Arxadan vurulan zərbə”, “Bizi bağışlayın”, “Birisigün, gecəyarısı” filmləri onun adı ilə bağlıdır. Aydın Dadaşov bu filmlərin hər biri haqqında maraqlı materiallar verir, həmin filmlərin digər yaradıcılarının Arif Babayev haqqında ürək sözlərini oxuculara çatdırır.
“Rejissor Arif Babayev” kitabı bizim teatr və kino sənətimizə yeni baxışdır. O, bir ömrün sənət taleyinin çox maraqlı anlarını bizə təqdim edir. Kitabdakı deyimlər çox vaxt bu böyük sənətkarın filmlərinin qəlbimizdə yaratdığı təəssüratlarla üst-üstə düşür. Ekranda görmədiyimiz, lakin kinonu yaradan insanların taleyində qəribəliklər çox olur. Onlardan biri ilə sizi “Kinorejissor Arif Babayev” kitabı tanış edəcək. Və bir də kitabın sonunda verilmiş “Göyərmiş soğanlar” adlı xatirəni oxumağı unutmayın. Burada siz sənət haqqında maraqlı hadisələrlə qarşılaşacaqsınız.
Aydın Dadaşovun çoxsaylı tədqiqat əsərləri arasında bu kitabın öz yeri var. O, 1983-cü il avqustun 26-da dünyasını dəyişmiş və keçmiş SSRİ-də Kino günü kimi bayram edilən 27 avqust tarixdə torpağa tapşırılmış böyük bir sənətkarın 1928-ci ildən başlanan ömür yolunun salnaməsidir. Daha doğrusu, Arif Babayev sənətini sevənlər üçün çox qiymətli töhfədir.

Xalq qəzeti.-2006.-26 sentyabr.- S. 1.