Şərqin ilk opera günəşi
Həftənin ən
mühüm mədəni hadisəsi
Milli Musiqi Gününün qeyd edilməsi oldu
1908-ci ilin yanvarında Bakıda, Tağıyev Teatrında 22 yaşlı
bəstəkarın "Leyli
və Məcnun" operası səhnələşdirilir. Əsər həm gənc bəstəkarın, həm
də bütün Şərq dünyasının
ilk operası olur.
Üzeyir Hacıbəyov adı
isə Azərbaycan musiqisinin klassiki kimi tarixə düşür…
…On ildən çoxdur
ki, dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəyovun doğum günü - sentyabrın
18-i Milli Musiqi Günü kimi qeyd olunur. Bu ənənə maestro Niyazidən yadigar qalıb. Üzeyir Hacıbəyovun vəfatından
sonra Niyazi hər il
bu günü xüsusi olaraq qeyd edirmiş. 1995-ci ildə isə Prezident Heydər Əliyev Üzeyir Hacıbəyovun anadan olmasının 110 illik yubileyi ərəfəsində
həmin tarixin Milli Musiqi Günü
kimi qeyd olunması barədə fərman imzalayaraq, bu ənənəni rəsmiləşdirdi.
Ənənəyə uyğun
olaraq, hər il qeyd edilən Milli Musiqi Günü bu il də
musiqisevərləri bir
araya topladı. Tanınmış sənət adamları,
ziyalılar dahi bəstəkarın Fəxri
Xiyabandakı məzarını
ziyarət etdilər.
Həmçinin, Üzeyir
bəyin ömür-gün
yoldaşı Məleykə
xanımın, Zülfüqar
Hacıbəyovun, Soltan
Hacıbəyovun, Müslüm
Maqomayevin, Bülbülün,
Niyazinin, Qara Qarayevin, Fikrət Əmirovun və Tofiq Quliyevin də məzarı üzərinə əklillər
qoyuldu. Sonra isə adəti
üzrə Üzeyir bəyin adını daşıyan Bakı Musiqi Akademiyasının qarşısında konsert
düzənləndi. Bundan
başqa, Musiqi Günü Səttar Bəhlulzadə adına
Mərkəzi Salonda
"Milli musiqi alətləri Azərbaycan
təsviri sənətində"
adlı sərgi açıldı. Dövlət Filarmoniyasında Qalina Vişnevskayanın Opera İfaçılıq
Mərkəzi solistlərinin
konserti oldu. Fəvvarələr meydanında
Q.Qarayev adına
Dövlət Kamera Orkestrinin, Milli Parkda isə Dövlət Nəfəs Alətləri Orkestrinin konserti keçdi. Kinoteatrlarda dahi bəstəkara həsr edilən və milli musiqidən
bəhs edən bədii və sənədli filmlər nümayiş edildi. Akademik Opera və Balet Teatrında isə Üzeyir Hacıbəyovun "Arşın
mal alan" operettası oynanıldı.
Həmçinin, ölkənin müxtəlif
mədəniyyət ocaqlarında,
muzey və kitabxanalarda Milli Musiqi Gününə və Üzeyir bəyə həsr olunmuş tədbirlər keçirildi.
Milli musiqi tariximizdə önəmli
yer tutan bəstəkarın yaradıcılığı
və yaşamı ilə daha yaxından
Üzeyir Hacıbəyov
1885-ci il sentyabrın 18-də Şuşada
anadan olub. İlk təhsilini elə orada ikiillik məktəbdə alıb.
14 yaşında ikən Qori müəllimlər seminariyasına
daxil olub. Burada o, skripka və baritonda ifa etməyi
öyrənib. Təhsilini bitirdikdən
sonra bir müddət müəllim
kimi çalışıb.
1913-cü ildə isə Sankt-Peterburq Konservatoriyasına daxil olub və paralel
olaraq, "Molla Nəsrəddin" jurnalı
ilə də əməkdaşlıq edib.
Jurnal və qəzetlərdə
gənc Üzeyirin
"Filankəs" imzası
ilə felyeton və məqalələri
çıxıb. Artıq bu
dövrdə Üzeyir
Hacıbəyov bir neçə opera və operettaların müəllifi
kimi tanınırdı.
"Leyli və Məcnun"dan sonra bəstəkar "Şeyx
Sənan", "Rüstəm
və Zöhrab",
"Şah Abbas və Xurşudbanu",
"Əsli və Kərəm", "Harun
və Leyla" operalarını nota köçürmüşdü. Operalarının librettolarını
da özü yazan bəstəkar tezliklə dramaturq kimi də yüksək
istedada malik olduğunu nümayiş etdirir və "Ər və arvad", "O olmasın,
bu olsun", "Arşın mal alan" komediyalarını yazır.
Və yenidən tarixə düşür.
Bu dəfə Şərqin ilk musiqili komediya yazarı kimi. Bəstəkarın sonuncu musiqili
komediyası postsovet dövründə bir neçə xarici ölkələrin səhnələrində
oynanılır. Bəstəkar bu əsəri 1913-cü ildə Sankt-Peterburq konservatoriyasında təhsil
aldığı illərdə
qələmə alıb.
Deyilənlərə görə,
konservatoriyanın rektoru,
görkəmli rus bəstəkarı A.K.Qlazunov
əsərlə
Bəstəkarın yaradıcılığının
zirvəsində duran
"Koroğlu" operası
isə 1937-ci ildə səhnəyə qoyulub.
Xalq musiqisi ilə klassik opera vasitələrini
bir araya gətirən, xüsusi melodik dilə malik əsər dünyanın şah əsərləri ilə bir sırada dayanır. Üzeyir Hacıbəyovun xalqımıza verdiyi əsas töhfə isə şəksiz ki, "Üçrəngli
bayrağınla məsud
yaşa!" kəlməli
Azərbaycan himnidir.
Üzeyir Hacıbəyov
63 il ömür
sürüb. Azərbaycan peşəkar
musiqisinin əsasını
qoyan əsərlərini
isə qısa zaman kəsiyində yazıb. Onun musiqili komediyalarındakı
ifadələr xalq arasında zərbi-məsələ
çevrilərək, indinin
özünə qədər
"duzunu" itirməyib.
O, başqa xalqların
neçə əsrlər
boyu addım-addım gəldiyi yolu yarım əsrə qət edib. Amma Üzeyir Hacıbəyov adını
dünyada yetərincə
tanıtmaq üçün
hələ xeyli iş görməliyik. Bu işdə bizlərin
üzərinə böyük
vəzifələr düşür.
Xəzər.- 2006.- 23 sentyabr.- S. 18.