Aysel

“Cəmiyyətə teatr mütləq lazımdır”

Kamal Xudaverdiyev: “Azərbaycan teatrı hələ də çapalayır”

"Qadın aktrisalar arasında gələcəyin korifeyini görmürəm"

Müsahibim xalq artisti Kamal Xudaverdiyevdir. Aktyorla söhbətimizə teatrın mövcud problemlərindən başladıq. Söz-sözü çəkdi...

- Sizcə, teatrda yaranan tamaşaçı qıtlığı nə ilə bağlıdır?

- Əslində, tamaşaçı qıtlığı biz aktyorlar üçün də maraqlıdır. Məncə, bunu teatrın tənəzzülə uğraması ilə əlaqələndirmək daha düzgün olardı.

- Necə düşünürsünüz, bunun günahı teatra heç bir maraq göstərməyən cəmiyyətimizdədir, yoxsa ayrı-ayrı fərdlərdə?

- Xatırlayıram, 10-12 il bundan öncə tamaşaçılar sarıdan nigarançılıq çəkmirdik. Həmişə tamaşaçılarımız var idi. Lakin sonralar vəziyyət çox dəyişdi. İndi camaat bir parça çörək dalınca evindən səhərlər çıxır, axşam qayıdır. Rusların gözəl bir adəti var: Onlar hər ay teatra, muzeyə və s. yerlərə getmək üçün ailə büdcəsindən pul ayırırlar.

- Bəlkə tamaşaçı qıtlığına səbəb texnika əsrində yaşamağımızdır?

- Məncə, yox. Çünki siz dediyiniz televizor, video o dövrdə də var idi. Amma camaat yenə də teatra gəlirdi.

- Kamal müəllim, bu, sizi ruhdan salmır ki?

- Əlbəttə, yox. Bütün bunlara baxmayaraq tamaşalarımızı oynayırıq. Bəzən yadıma o illər düşür. Teatrın salonu tamaşaçılarla ağzınacan dolu olardı...

- Bəs, maliyyə baxımından vəziyyətiniz necədir?

- Mən bu sənətə gələndə, bilirdim ki, var-dövlət sahibi olmayacağam. Yaxşı aktyor olandan sonra isə insan kimi yaşamaq olar. Yaşayırdıq da, işləyirdik də. O vaxt 500-600 manat pul alardıq. Həmin pul 700-800 dollara bərabər idi. İndi isə 40 dollara qulluq edirik...

- Azərbaycan teatrının bugünkü durumu sizi nə dərəcədə qane edir?

- Təkrar da olsa, yenə deyirəm, bu sənəti qoruyub saxlamaq lazımdır. Çünki teatr öz gücünə yaşaya bilməz. İşıq, qaz pulunu da teatr öz cibindən ödəyir. Hansı ki, əvvəllər bu problem dövlət tərəfindən həll olunurdu. Teatr əlindən gələni edir. Öz daxili imkanlarımız hesabına tamaşa hazırlayır, birtəhər vəziyyətdən çıxırıq. Cəmiyyətə mütləq teatr lazımdır. Ancaq bu gün teatr çapalayır. Səhnə insanların tərbiyələnməsində böyük rol oynayır.

- Bəzən görürsən ki, yaradıcı adamlar haqqında "filankəsin istedadı tükənib" deyirlər... Siz bu fikirlə razısınız?

- Mən cavanlıqda idmanla məşğul olmuşam. İdmanda belə bir qanun var: birincilik qazanandan sonra yaş keçməmiş adı qorumaq üçün meydandan çəkilməlisən. Çünki növbə gənclərindir. Sabah mənə desələr ki, gəl, Romeo oyna, deyərəm, axı, mən Romeo deyiləm. Mən artıq ata, baba rollarına yarayıram. Əgər yazıçı tükənirsə, o heç nə yazmayacaq. Aktyor da həmçinin. Nəyə gücün çatır onu oynamalısan.

- Maraqlıdır, aktrisalarımızdan kimin oyununu bəyənirsiniz?

- Açığı, qadın aktrisalar arasında gələcəyin korifeyini görmürəm. Amma daha neyləyək, olanımız budur.

- Təəccüblüdür ki, indiki aktyorlar sənətdən çox ad-san ardınca qaçırlar...

- Rəhmətlik Əli Zeynalov həmişə mənə deyərdi ki, nə şöhrət, nə ad-san dalınca qaçma, o özü gəlib səni tapacaq, sən öz işini gör. 42 yaşında əməkdar, 51 yaşında xalq artisti adı almışam. Heç nəyi erkən qazanmamışam. Bizim sənət axı, irəli getmək üçün deyil, yaradıcılıq üçündür. Vallah, bəzən görürsən ki, elələrinin bəxti gətirir...

- Sizə hər hansı obraz tapşırılanda olubmu ki, deyəsiniz, "bəxtim gətirdi" ?

- Mən har zaman istedadıma güvənmişəm. Ədil İsgəndərov həmişə deyərdi ki, mənim verdiyim bu tamaşa balamdır, mən balama xəyanət edə bilmərəm. Deməzdim ki, nə vaxtsa mənim bəxtim gətirib. İstedadım həmişə əlimdən tutub və oynadığım rollara xəyanət etməmişəm.

- Şöhrət açan qapıları heç nə açmır... Bu deyimlə razısınız?

- Çox qapılar üzümə bağlı olub. Elə indinin özündə də, səbəbini bilmirəm. Mən qapını ancaq bir dəfə döyərəm, ikinci dəfə qapı döyməyi xoşlamıram...

- Tolstoyun belə bir sözü var: "Ehtiyac saatlarını unut, ancaq onun sənə öyrətdiklərini yaddan çıxarma". Uşaqlıqdan içərisində böyüdüyünüz ehtiyac sizə nə öyrətdi?

- Ehtiyac mənə çox şey öyrətdi. Mən həyatı pillə-pillə qalxmışam. Demək olar ki, ehtiyacsız günüm olmayıb. Gec - 36 yaşında ailə qurmuşam, İstəmirdim ki, aldığım 80 manatla ailəm də pis yaşasın. Sonra imkan oldu, evləndim. Həyatımın nizamını yavaş-yavaş qurdum. Mənə elə gəlir ki, ehtiyac insanları bir az səmimi saxlayır. Ehtiyacı olanlar heç vaxt kiməsə pislik eləməzlər. Ehtiyac məni tərbiyə elədi.

- Təkliyi sevirsiniz?

- Mən bəlkə də həyatımın çox hissəsini tək keçirmişəm. Çünki məclis adamı deyiləm. Tək qalanda, papağımı qoyuram qabağıma fikirləşirəm, keçən günlərə heyfsilənirəm. Bilirsiniz, keçən günlərimi qaytarmaq üçün hər şeyi qurban verərdim. Təki, o günlərə dönə biləydim. O zamanlar hər şey saf idi... Dar küçələrdən keçirdin, xörəklərin cürbəcür iyi aləmi başına götürürdü. İndi qazanın ağzını açmamış bilmirsən, burda nə var. Heç nə qalmayıb indi, dad da itib, qoxu da. Saflıq deyirsiniz, o nə insanlarda qalıb, nə havada...

Üç nöqtə.- 2006.- 20 sentyabr.- S. 13.