İdrisoğlu A.
Hüseynağa
Atakişiyev, doğrudan da bir Allah vergisi idi
Əgər yaşasaydı sentyabr ayının 8-də
57 yaşı tamam olacadı. Lakin amansız əcəl ona
imkan vermədi. Aprel ayının 9-da biz onu son mənzilinə
yola saldıq. Hüseynağanın vaxtsız həyatdan
getməsinə hamı ağlayıb-acıyırdı.
Çünki Hüseynağa həm yaxşı insan, həm
də yaxşı aktyor-rejissor kimi hamının
qəlbində özünə doğma yuva qurmuşdu.
Əfsus ki, bu dünyada özünün layiqli
qiymətlərini ala bilmədi. Çünki bədxahları
buna imkan vermədi. Onun demokratik fikirlərini
dəyərincə qiymətləndirmək, yerində dediyi
iradlardan nəticə çıxarmaq əvəzinə, ondan
özlərinə düşmən obrazı yaratdılar.
Təkcə ondanmı?..
Mədəniyyətin onlarla aparıcı
sənətkarlarından - bəstəkarlarından,
rejissorlarından, aktyorlarından, musiqiçilərindən,
müğənnilərindən, teatr
rəhbərlərindən özlərinə
düşmən obrazı yaratdılar mədəniyyətin
yüksək pilləsində oturan məmurlar.
Yalnız bir şey görə onlar bizə düşmən
kəsiliblər. Azərbaycan mədəniyyətini bərbad
günə qoyduqlarını onların üzlərinə
dediyimizə, mətbuatda yazdığımıza görə.
Azərbaycan mədəniyyətini bazara
döndərdiklərini, fəxri addan tutmuş, prezident
təqaüdünə, ayrı-ayrı mükafatların,
medalların verilməsinə qədər hər şeyin
pulla, rüşvətlə, tanışlıqla həll
olunduğunu onların üzünə dediyimizə
görə.
***
Axırıncı on beş il müddətində
həqiqətən də Azərbaycan
mədəniyyətində elə bir köklü iş
görülməyib. Yaxşı ənənələr
isə dağıdılıb. Demokratik fikirli
incəsənət işçiləri bu illərdə
təqib olunub. Gözümçıxdıya salınıb.
***
Hüseynağa ilə bizim dostluğumuzun 35 illik bir
tarixçəsi var. Biz 1971-ci ildə M.A.Əliyev (indiki
Azərbaycan Mədəniyyət və Incəsənət
Universiteti) aktyorluq fakültəsinə daxil olmuşduq.
Məşhur aktyor-rejissor, sənətşünaslıq
doktoru, professor Mehdi Məmmədovun kursuna. Həm də bu
kurs ilk eksperimental kurs idi. Burda aktyorlarla rejissorlar bir yerdə
təhsil alırdılar. Yəqin kurs yoldaşlarım da bunu
təsdiq edərlər ki, Hüseynağa elə ilk dərs günlərindən
özünün fitri istedadına görə nəinki kurs
yoldaşlarının, həm də müəllimlərin
sevimlisi oldu. Artıq birinci kursda o, gələcəkdə
həm maraqlı aktyor, həm də maraqlı rejissor
olacağını sübut etdi. O, aktyorluq fakültəsində
oxumaqla yanaşı, Moskvadakı B.Şukin adına Teatr
məktəbinin də qiyabi rejissorluq fakültəsinə daxil
oldu. Biz 1975-ci ildə aktyorluq fakültəsini bitirəndə
Hüseynağanın həm aktyorluq, həm də rejissorluq
diplomları vardı. Mərhum rejissor, Azərbaycan teatr
sənəti üçün çox uğurlu işlər
görmüş Tofiq Kazımov onu Milli Akademik Dram Teatra aktyor
işləməyə də dəvət etmişdi. Lakin
Hüseynağa öz kurs yoldaşları ilə o vaxt
Şəkidə yeni açılmış Dövlət Dram
Teatrına getməyi daha üstün tutdu. Və həmin
kursun çox böyük əksəriyyəti rejissor,
gözəl insan, yaxşı təşkilatçı Vaqif
Abbasovun rəhbərliyilə Şəkiyə
işləməyə getdi.
***
Hüseynağa Atakişiyevin rejissorluğunun ən
böyük marağı və qayəsi onda idi ki, bu rejissura
Azərbaycan meydan teatrı köklərindən, epik teatrdan,
Stanislavskinin teatr məktəbindən qidalanırdı. Daha
doğrusu, Hüseynağa öz rejissurasında bu üç
sahəni biri-birilə sintez etmişdi.
O, Azərbaycan Milli Akademik Dram Teatrında da bu məktəbi
yaratmaq, köhnə aktyor oyun üslubunu cilalamaq, bu teatra cavan
dramaturqlar, bəstəkarlar, rəssamlar gətirmək
istədiyinə görə çox böyük
təzyiqə məruz qaldı... Məhz buna görə də
1989-cu ildə özünün teatrını yaratdı.
Və bəzi qara fikirli adamlara özünün
rejissurasını bir daha sübut elədi. Onun
yaratdığı Gənclər Dövlət Teatrında da
biri-birindən maraqlı, yüksək professional aktyor oyunu
və rejissor yozumu olan bu tamaşalar tamaşaçılar
tərəfindən sevildi. Və bu on yeddi ildə
Gənclər Teatrının öz
tamaşaçıları, öz aktyorları yetişdi. Bu
gün bu teatrın “şinelindən çıxan” onlarla
aktyorlar, aktrisalar bu gün respublikamızın aparıcı
teatrlarında çox böyük uğurla
işləyirlər. Hüseynağanın otuz ildən
artıq bir müddətdə quruluş verdiyi
tamaşaların da çox böyük bir hissəsi
Azərbaycan teatr tarixinin qızıl səhifəsinə
düşüb. Və mən inanıram ki, onun rejissurası
gec-tez cavan teatrşünaslar tərəfindən tədqiq
olunacaq. Və bir daha məlum olacaq ki, Hüseynağa o
sənətkarlardan olub ki, öz sağlığında
özünün layiqli qiymətlərini almayıb. Və
bunun da əsas səbəbi onun çox demokratik fikirli insan
olmasında, haqsızlıqla barışmamasında,
kimlərəsə məddahlıq etməməsində,
öz işi xatirinə kimlərəsə yamınmamasında
olub. Onun bir sifəti vardı.
***
Kim idi bunun günahkarı ki, onun rəhbərlik etdiyi
kollektivin çox istedadlı aktyorlarına da bu illərdə
fəxri adlar verilmədi? Görəsən, həmin adamlar
indi vicdan əzabı çəkirlərmi ki,
Hüseynağaya qarşı olan bu yersiz hücumlara onun
əsəbləri dözmədi... Məgər demokratik fikirli
incəsənət işçilərinə qarşı bu
yersiz hücumların qarşısını alan
olmayacaqmı?
Çox əfsus ki, hələ də köhnə hamam,
köhnə tasdır... Əgər belə getsə,
Azərbaycan incəsənəti hələ çoxlu qurbanlar
verəcək... Bu da yəqin ki, hələ də
mədəniyyət sahəsində kötük kimi öz
yerindən möhkəm yapışmış bəzi
yüksək rütbəli məmurlar üçün
çox sərfəlidir. Onlar da yəqin ki, heç vaxt imkan
verməyəcəklər ki, Azərbaycan incəsənəti
inkişaf etsin. Çünki bu, onların marağı
daxilində deyil. Onları başqa şeylər
maraqlandırır... Amma biz, Azərbaycan
incəsənətinin tezliklə bu durğunluqdan
çıxmasını istəyənlər bu sahədə
çalışan insanların maddi durumunun yaxşı
olması arzusu ilə yaşayanlar birləşməliyik ki,
öz sözümüzü deyək. Öz haqq səsimizi
ucaltmalıyıq ki, yeni-yeni qurbanlar verməyək.
Haqqımızı tələb etməliyik. Artıq yetər!
Axı, haqqın səsi xalqın səsidir...