Məhəbbətoğlu Q.

Güləbətin itməkdə olan mədəniyyətimiz

“Hazırda mənim işlətdiyim saplar əsl güləbətinin effektini vermir. Lakin nə etməli?”

Güləbətin tikmə növüdür. Onun ərsəyə gəlməsində tel halına salınmış qızılı, gümüşü, bürüncü güləbətin adlı saplardan istifadə olunduğuna görə, o belə adlanır.
Vaxtilə bu tikmədən bəzi geyimlərin (arxalıq, araqçın, kütah), o cümlədən məişət əşyalarının (balış, örtük, mütəkkə, pərdə və sairə) bəzədilməsində geniş istifadə olunub. Hazırda belə nümunələrə yalnız muzeylərimizdə rast gəlmək mümkündür.Təəssüf ki, indi bu tikmə növü barədə xanımlarımızın əksəriyyətinin məlumatı belə yoxdur. Hər halda, bu günlərdə şəhərdə apardığımız mini-sorğu belə nəticəyə gəlməyə əsas verdi. Bu mənada güləbətini hazırda itib-batmaqda olan tikmə növlərindən biri hesab etmək olar.
“Bu sənəti yaşadanlardan kimsə varmı?” sorağı ilə axtarışlarımız, nəhayət ki, öz bəhrəsini verdi. Onun sorağını Bakının Qaradağ rayonunun Ələt qəsəbəsindən aldıq. Beləcə, Səbinə xanım Adilova ilə onun kitabxanaçı kimi çalışdığı 303 saylı əsas məktəbdə görüşdük.
Üç il öncə öz ixtisasını dəyişmək məqsədilə (o, 10 ilə yaxın “N” saylı hərbi hissənin bağçasında tərbiyəçi kimi fəaliyyət göstərib) Bakı Pedaqoji Kadrların İxtisasartırma və Yenidən Hazırlanması İnstitutuna sənədlərini təqdim edən Səbinə xanım bu təhsil ocağının əmək kabineti ilə tanış olarkən orada sərgilənən tikmə növləri arasında güləbətin görməyib. Əmək müəlliməsi Ruxsarə Ələkbərovanın güləbətinin orta məktəb proqramlarına salındığı, lakin bu tikmə növünün sirlərinə vaqif olan müəllimlərin olmaması barədə məlumat verməsi Səbinə xanımı təəccübləndirib. Bu zaman fikir onu bir qədər uzaqlara - tələbəlik illərinə aparıb, Nəcib Qızlar Universitetinin tikmə kursunun müəlliməsi Anaxanım Quliyevanın bu sözləri qulaqlarında səslənib: “Qızlar, mən sizə güləbətinin sirlərini öyrədirəm. Çalışın, siz də onu nəsildən-nəslə ötürün. Unudulmaqda olan bu tikmə növünü yaşadın”. Beləcə, Səbinə xanım bu təhsil ocağında təhsil almaqla yanaşı, güləbətinin də sirlərini tədris etməyə başlayıb.
Səbinə xanımın sözlərinə görə, məhz bundan sonra o, güləbətinə daha çox sevgi ilə yanaşmağa, onu, sözün həqiqi mənasında, yaşatmağa çalışıb: “Artıq 30-a yaxın əl işim var. Onları may ayında hazırda çalışdığım orta məktəbdə sərgiləmək fikrindəyəm. Zənnimcə, bu, sonradan paytaxtın sərgi salonlarının birində düzənləyəcəyim sərginin baş məşqi olacaq”. Səbinə xanım bizimlə söhbətində bu tikmə növünün materialı ilə bağlı qarşılaşdığı çətinliklərdən də söz açdı: “Əsas problem odur ki, bizim ölkəmizdə güləbətin sapına rast gəlmək mümkün deyil. Onu yalnız İrandan gətirtmək mümkündür. Elə o zamanlar da onu oradan gətirirdilər. Bu səbəbdən də mən adi qızılı saplardan istifadə etmək məcburiyyətindəyəm. Təbii ki, hazırda mənim işlətdiyim saplar əsl güləbətinin effektini vermir. Lakin nə etməli? Bilirsinizmi, həmin sap necə olur? Adi sapa bənzəyir. Lakin üzərində tel halına salınmış qızılı zəncirvarı sap da olur”. Şair təbiətli Səbinə xanım söhbətinin sonunda bildirdi ki, güləbətin bizim tarixi mədəniyyətimizin bir atributudur. Bu tikmə növünü yaşatmaqla biz həm də vaxtilə onunla məşğul olmuş ulu nənələrimizin də ruhlarını şad etmiş oluruq.

Zaman.-2007.-19-20 aprel.-S.8.