Dadaşzadə K.

Ramiz Quliyev-60

“Keçmiş həyatımda azərbaycanlı olduğumu düşünürəm”

Dünyamiqyaslı etnomusiqişünas Zemtsovski Ramiz Quliyevin ifasından məhz belə təsirləndiyini bildirir

Hörmətli oxucu, Sizə elə gəlmir ki, bizim cəmiyyətimizdə son zamanlar tez-tez müzakirə edilən "qlobal-universal" və "etno-fərdi" hadisələr arasındakı qarşıdurma məsələsi artıq çoxdandır bizim incəsənət xadimləri tərəfindən təcrübədə uğurlu şəkildə həll olunub?
Hələ yüz il əvvəl dahi Üzeyir Hacıbəyovun "Leyli və Məcnun"u sübut etdi ki, ən cəsur bədii kəşflər müxtəlif ənənələrin toqquşma nöqtəsində yaranır. Bu gün bir şey aydındır: bütün mədəniyyət məkanına nüfuz edən qlobal tendensiyalardan kənarda qalmaq, milli özünəməxsusluğu universallaşma prosesinə qurban vermək sadəcə olaraq yolverilməzdir.
Bu cür düşüncələri bir daha gündəmə gətirən əsas səbəblərdən biri isə musiqi həyatımızın görkəmli hadisələrindən biri - respublikanın xalq artisti Ramiz Quliyevin 60 illik yubileyi oldu.
Xatirimizdədir, istedadlı tarzənimizə həsr olunmuş sənədli filmdə dünyamiqyaslı etnomusiqişünas İ.Zemtsovski Ramiz Quliyevin ifasını "Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin rəmzlərindən biri" adlandırdı. Doğrudan da, 40 ilə yaxındır R.Quliyevin ifaçılıq məharəti bir çox ölkələri fəth edir, müxtəlif beynəlxalq festival və forumların əsl sənət sensasiyasına çevrilir.
Bir çox nüfuzlu musiqiçilərin fikrincə, R.Quliyevin novatorluğu ondan ibarətdir ki, o, tar alətini qədim muğamları və ən son, avanqard əsərləri ifa etmək qabiliyyətinə malik olan universal bir alətə çevirib. Yeri gəlmişkən, məhz musiqiçinin istedadının bu cür universallığı, tarzənin iki müxtəlif istiqamətdə - həm muğam, həm də bəstəkar əsərlərinin ifaçısı kimi özünü ifadə etmək qabiliyyətinə malik olması əksər hallarda beynəlxalq simpoziumlarda və konfranslarda müzakirə obyektinə çevrilir. Azərbaycan musiqiçisinin müxtəlif ölkələrdə çoxsaylı çıxışlarını müşayiət edən xarici mətbuatın icmalı aşağıdakı fikri tam yəqinliklə söyləməyə imkan verir: muğamın emosional təsirinin radiusu faktik olaraq hədsizdir. Bundan savayı, aydın olur ki, muğam düşüncəsinə görə ən çətin olan bəstəkar musiqisini zənginləşdirə bilir. Və burada Ramiz Quliyev kimi qeyri-adi tərzdə düşünən, muğam sənətinin poetikasını yaradan musiqiçilərin çox böyük xidməti var.
Düşünürük ki, məhz R.Quliyev kimi musiqiçilərin yaradıcılığı çoxlarını maraqlandıran suala müsbət cavab vermək imkanını yaradır: indiyədək analoqu olmayan məlumat zənginliyi dövründə bizim əcdadlarımızın yığdığı mədəni təcrübə maraq doğuracaqmı?
Ramiz Quliyevin ifasında səslənən muğamlar, hər şeydən öncə, müasir həyatın ritminə həmahəng olan dinamikası ilə heyran edir. Fikrimizcə, ifaçının əsas vəzifəsi ondan ibarətdir ki, o başqa bir zamanla həmahəng olan musiqi ölçülərinə çıxış yaradıb. R.Quliyevin yaradıcılığı Azərbaycan bəstəkarlarını geniş fəaliyyət imkanları ilə təmin etmişdir. Bunu söyləmək kifayətdir ki, Azərbaycan bəstəkarları tərəfindən yazılmış tar ilə orkestr üçün 15 konsert R.Quliyevin özünəməxsus ifaçılıq tərzinə uyğun olaraq yaradılmış və məhz ona həsr olunmuşdur. Xalq artisti, professor Arif Məlikovun obrazlı ifadəsinə görə, R.Quliyev əsrin musiqi sənəti toxumasına tamamilə təzə ifaçılıq cizgilərini bacarıqla daxil edərək, "bəstəkarla bəstəkar kimi əməkdaşlıq edir".
Bir sözlə, R.Quliyevin ifaçılıq sənəti mahiyyətinə görə, yaradıcıdır və bizə elə gəlir ki, onun bu sənəti gələcəkdə də çoxsaylı orijinal bəstəkar əsərlərinin yaranmasına stimul ola bilər. Repertuarına Azərbaycan bəstəkarlarının əsərlərindən başqa Mosartın, Rossininin, Dvorjakın və başqa xarici bəstəkarların əsərləri də daxil olan tarzənin ifaçılıq tərzinə virtuozluq, ifadəlilik və bədii təsirin xüsusi gücü xasdır. Bu mənada İ.Zemtsovskinin sözləri yerinə düşür: "Ramiz Quliyevin ifasında olan muğamın təsiri altında mən keçmiş həyatımda azərbaycanlı olduğumu düşünürəm".
60-illik yubiley... Bir çox incəsənət xadimləri üçün bu müəyyən nəticələrə gəlməyin vaxtıdır. Amma Ramiz Quliyev kimi musiqiçi üçün bu, mənəvi-peşəkar yüksəlmə istiqamətində müəyyən bir məqamdır (sufi anlayışında).
Təkcə son illər ərzində musiqiçimiz tərəfindən bəstəkarlarımızın neçə-neçə yeni əsərləri səsləndirilib, solo konsertlər verilib, xaricə qastrol səfərlər edilib, tar üçün təzə əsərlər köçürülüb və çap edilib, elmi və metodik vəsaitlər nəşr olunub.
Özünün gələcək planlarına toxunan R.Quliyev, hər şeydən öncə Polşada keçirilən V.Lyutoslavski adına IV Beynəlxalq müsabiqənin qalibi olan oğlu, dirijor Əyyub Quliyevlə birgə çıxışının əhəmiyyətini vurğuladı. Polşanın müxtəlif şəhərlərində keçirilən konsertlərin proqramlarına Azərbaycan bəstəkarlarının da əsərləri daxil ediləcək.
Beləcə, XXI əsrdə Azərbaycan tarının salnaməsində təzə səhifələr yazılır. Mədəniyyətlərin kəsişməsi tendensiyalarının güclənməsi ilə əlamətdar olan bu yüzillikdə məhz Ramiz Quliyev kimi musiqiçilərin səyləri nəticəsində Azərbaycan tarının səslənməsi ümumdünya musiqi məkanının çoxsəsli xoruna ahəngdar daxil olur

Ayna.-2007.-21 aprel.-S.20.