Nəcəfqızı X.

Nə yaxşı ki yol uzanır.

Tanrı vergisi olan İlahi səsi ilə milyonların qəlbini fəth edən

Həsən Əblucun 65 yaşı tamam olur

Aktyor, reyissor, tərcüməçi,bədii qiraət ustası, pedaqoq, yazar, bəzən sadəliyi, mülayimliyi ilə bir yeniyetmə, gənc, bəzən ciddiyyəti, müdrik məsləhəti, söhbəti ilə ixtiyar bir adam- respublikanın əməkdar artisti Həsən Əbluc 50 il yol gəldi... Sevinə-sevinə, ağlaya-ağlaya... Sakit-sakit, narahat-narahat... Qayğılı-qayğılı, gülə-gülə... Utandı aktyor, sənət adamı adlanıb, pul qazanmaqdan. Amma heç utanmadı avtobusla işə, teatra gəlib getməkdən! Utanmadı ona yaraşmayan iri su vedrələri ilə su qalxmayan mənzilinə su daşımaqdan. Utanmadı layiq olduğu ada-sana yetməməyindən. Həsən müəllim nə oldu, nə olmadı çox tez gedən oldu: 50 yaşında köç edən oldu bu dünyadan...

Kiçik səhnədə məşq gedir... E.Baxışın "Novruz nağılı" pyesi əsasında hazırlanan eyni adlı tamaşanın son məşqi. Yarıqaranlıq səhnəyə diqqət kəsilirəm. Ən çox da reyissora... O, gah aktyorların yeni, oriyinal ifalarına baxıb sevinir, qəhrəmanların, folklorumuzdan gələn Xızırın, İlyasın, Kosanın, Keçəlin və başqalarının duzlu-məzəli söhbətlərini, oyun və hərəkətlərini "uşaq" kimi izləyib qəhqəhə çəkir; gah da bu və ya digər mizanı qura bilməyən, yaxud yaddan çıxaran aktyorlara hirslənir, özü çevik bir hərəkətlə səhnəyə atılır, dönə-dönə lazım olan fikri, vurğunu təkrarlayır... Beləcə, gah rahat olur, gah narahat. Gah əsəbi, gah sakit... Ömrünün otuz ildən çoxunu sənət deyilən bir pərvanənin başına dolanmaqla keçirmiş, oynadığı rolları hazırladığı tamaşaları beləcə var-dövləti bilmiş Həsən Əbluc əvvəlki nəsillərə çoxdan tanışdır... Yeni nəsillər də bir az yaxından tanısınlar onu.O,aktyor təhsilini tanınmış sənətkarımız, professor Rza Təhmasibin kursunda alıb. C.Cabbarlının "Sevil" pyesində Atakişi, G.Fiqeyredonun "Ezol" əsərində Ezol, F.Şillerin "Qaçaqlar" ında Frans, S.S.Axundovun "Eşq və intiqam" dramında Çingiz, S.Vurğunun "Komsomol poeması" nda Gəray bəy onun tələbəlik illərində oynadığı obrazlar, böyük səhnəyə aparan yolun ilk uğurlarıdır. Ali məktəbi bitirdikdən sonra Həsən Əblucu müxtəlif ünvanlı sənət ocaqlarında-akademik teatrda, kinostudiyada, televiziyada, radioda, incəsənət universitetinin auditoriyalarında çalışan görürlər. 1964-cü ildən M.Qorki adına Gənc Tamaşaçılar Teatrında ciddi yaradıcılıq fəaliyyətinə başlayır və demək olar ki, bütün yaradıcılığı boyu özünü ən çox bu teatrın səhnəsində,bu teatrın tamaşalarında ifadə edə bilir. Bəlkə də ən çox ona görə ki, O, GTT-nın səhnəsində həmişə milli və dünya dramaturgiyasının ən gözəl əsərlərində əsas qəhrəman rollarında çıxış edib. Bu şərəf hər aktyorun taleyinə, sənət ömrünə yaxın düşmür. Sənət adamlarına tanış hisslərdir. Rolun böyüyü, kiçiyi olmaz. Hər şeydən əvvəl ona görə ki, aktyor hər bir obrazı üçün eyni dərəcədə məsuliyyət daşıyır. Lakin bu obrazlardan eləsi olur ki, aktyor onu tale yazısında görür, onu yaratmır, yozmur, yaşayır. Aktyor Həsən Əblucun belə bir qəhrəmanı onun Romeosudur. O, "Qobustan" incəsənət toplusunda çap olunmuş "Monoloq"unda yazırdı ki, bu obraz mənə ona görə doğmadır ki, onunla həyatıma, ömrümə ağ saçlar gəlib və mən... Bəli, bu ağ saçlarla aktyor Həsən Əbluc nə yaşıdını oynaya bilib, nə özündən cavanını... Düz 20 il bundan əvvəlin söhbətidir. 1972-ci il aprel ayının 22-də, yəni 30 yaşının tamam olduğu o əlamətdar gündə aktyor kimi tanınmış Həsən Əbluc reyissorluq fəaliyyətinə başlayır. O, sevimli müəllimi Tofiq Kazımovun bir sözünü, onu kollektivə təqdim edərkən dediyi "başımı kəsərəm, Həsən reyissor olacaq" - nidasını unuda bilmir, bu sözün məsuliyyətini, çətinliyini çiyinlərində gəzdirir. H.Əbluc "Adsız ulduz" (M.Sebastian) tamaşasından sonra Y.Edlisin "Kölgələrin oyunu", R.Səməndərin "Günəbaxanlar", G.Fiqeyredonun "Ezol-məhəbbət və azadlıq", R.İbrahimbəyovun "Qaçış", İ.Məlikzadənin "Sağlıq olsun", Q.Rəsulovun "Şəhərli oğlan", X.Hasilovanın "Bir sahilin adamları", R.Rzanın "Qızıl gül olmayaydı", C.Cabbarlının "Aydın", H.Cavidin "Uçurum", habelə, televiziya və radioda N.Dumbadzenin "Günəşli gecə", M.Kərimin "Odu atma, Prometey", V.Zorinin "Varşava təranəsi" və onlarla tamaşanın müəllifi olaraq sənət bilicilərinə istedadlı bir reyissor kimi tanınır. O,reyissor kimi fəaliyyət göstərdiyi bu illərdə imkan düşdükcə aktyorluğunu da davam etdirir. Onun sevə-sevə oynadığı Dədə Qorqud (N.Xəzri, "Torpağa sancılan qılınc"), Fon Maks (R.İbrahimbəyov, "Biganələr oteli"), Ezol (G.Fiqeyredo "Ezol-məhəbbət və azadlıq") və başqa rollar öz ideya tutumu, aktyor ifadəliliyi, oriyinal, maraqlı yozumları ilə yadda qalır. Uzun illər səhnəmizin görkəmli sənətkarları ilə tərəf-müqabil olması, bu sənətkarlardan müəyyən təcrübə toplaması ona bir keyfiyyət də aşılamışdı - müəllimlik keyfiyyəti. Bu gün respublikamızın demək olar ki, bütün teatrlarında onun sənət kursunda təhsil almış tələbələrlə rastlaşmaq olar. Respublikanın əməkdar incəsənət xadimləri Hüseynağa Atakişiyev, Gülşad Baxşəliyeva, Şükufə Yusifova, Həmidə Ömərova, Rəfael Dadaşov, Gümrah Rəhimov kimi tanınan sənət adamları Həsən Əbluc kursunun yetirmələridir. Həsən Əbluc həm də tanınan bədii qiraət ustalarımızdan olmuşdur. Televiziya və radioda hazırlanan yüzlərlə verilişin aparıcı aktyoru kimi adı ilk yada düşən Həsən Əblucun ipək çalarlı səsinin imkanları ilə tamaşaçılara, dinləyicilərə təqdim olunan şerlər, bədii parçalar düşündürür, riqqətə gətirir və eyni zamanda sənətin bu sahəsinin inkişafına kömək etmiş olurdu. Həsən Əblucun fikrincə "səs" ayrıca bir keyfiyyət deyildir. Söz kimi, fikir kimi səs də könüldən, şüurdan, candan, ruhdan süzülüb gəlir. Ola bilməz ki, ürək başqa söz desin, səs tamam başqa bir söz. Həsən Əbluc seçilən "səsi", qeyri-adi tələffüz imkanları vasitəsilə "Azərbaycan" filmin düblyay etdiyi 500-dən artıq filmin düblyay aktyoru olub.O,həm də bu düblyay filmlərindən bir neçəsini, məsələn, İran filmi "Uzun gecə"-ni, türk filmi "Bir ailədə"ni, tacik filmi "Səyavuş haqqında dastan"ı, Azərbaycan filmləri - "Qaragölün cəngavərləri" və "Firəngiz"i doğma dilimizə tərcümə etmişdir.

Həsən müəllimin ruhu və əzizləri onun ömrünün 65-ci baharı ilə üz-üzədir. Bu günlərdə 65 yaşı, reyissor kimi fəaliyyətə başlamasının isə 45 illiyi qeyd olunur. Həsən Əbluc 50 illik yaşadığı ömürdə tapdığı sənət oldu, aldığı zövq. Qazandığı yüzlərlə incə hissli, teatrı qiymətləndirən tamaşaçının məhəbbəti, hörməti. Bəs itirdiyi, özünə, əzizlərinə qaytara bilməyəcəyi, heç vaxt daha onunku olmayacaq həqiqət nə oldu?! Ömür! Bir-birindən şirin, gözəl illər, saatlar, dəqiqələr, anlar. Bu günlərdə saçlarının gümüşü işığında ömründən bir il də süzülüb axacaq. Həsən müəllimin sənəti, sənətkar taleyi, insan ömrü haqda düşünəndə bir fikir də "yaz məni" deyir. Bu, o fikirdir ki, nə yaxşı respublikanın əməkdar artisti adına qədər yüksəlmiş, tamaşaçıların, teatr bilicilərinin inamını qazanmış Həsən Əblucun yaddaşlarda, xatirələrdə sənət yolu hələ uzanır...

Kaspi.-2007.-21-23 aprel.-S.20.