Xanoğlan V.

Xalq artisti Nəsibə xanım Zeynalovanın 90 yaşı tamam oldu

Bu sərlövhə bəlkə də bir az qeyri-adi görünəcək. Amma . Onun mədəniyyətimiz qarşısındakı xidmətlərini böyük bir ordunun xidmətləri ilə müqayisə etmək olar. Nəsibə xanım milyonlarla insanın ürəyini fəth etmişdi. Azərbaycanda da, Azərbaycandan kənarda da hamı onu sevirdi.
Və bu gün Nəsibə xanımdan qeyri-adi nəsə yazıb oxucunu təəccübləndirmək çox çətindir. Ona görə ki, bu gözəl sənətkar həmişə xalqın arasında idi. Öz hisslərini, duyğularını insanlarla bölüşürdü. Onu tanıyırdılar, bilirdilər ki, bu xalqı, bu torpağı bütün varlığı ilə sevən bir insandır Nəsibə xanım.
Uşaqlığın kövrək xatirələrini danışmağı xoşlamazdı. Deyirdi ki, çətinliklər də olub, xoş, yaddaqalan məqamlar da. Orta məktəb illərindən yaddaşında qalanların əksəriyyəti isə elə teatrla bağlı idi. O vaxt tez-tez teatrlara gələr, nəzarətçilərlə dil tapıb birtəhər içəri keçərdi. Atasının adını bütün teatr xadimləri hörmətlə tuturdular. Bu cəhət balaca, dəcəl qızın taleyində çox mühüm rol oynadı. Elə bil tale özü onu sənətin əzablı yollarına çəkirdi.
Nəsibə xanım Bakı Teatr Texnikumuna sənəd verəndə də heç kəs ona maneçilik törətmədi. Deyirdi ki, ömrümdə ən xoş anlardan biri idi texnikuma qəbul olduğum gün.
Nəsibə xanım “anadangəlmə” aktyor idi. Onun yüksək intellekti, özgələşmək bacarığı, istedadı elə ilk tamaşalardan özünü göstərmişdi. Təbiətində incə bir yumor duyğusu var idi. Deyirdi, bu bizim genetik xüsusiyyətimizdir. Az bir vaxt içərisində komediya aktyoru kimi formalaşdı, oynadığı rolların əksəriyyəti məhz komik tipli qəhrəmanlar oldu. Nəsibə xanım haqqında yüzlərlə məqalə, neçə-neçə kitab, monoqrafiya yazılıb. Bu nadir istedada malik qadının o qədər daxili potensialı var idi ki, hər il, bəlkə də, onlarla rol oynayırdı. Həm də onların əksəriyyəti baş qəhrəmanlar, bizim müasirlərimiz idi. Biz onlara baxıb gülürdük. Amma nəticə çıxaranlar da çox idi. Onun rolları tərbiyələndirici gücə malik idi. Nəsibə xanım deyirdi ki, mənim qəhrəmanlarımın çoxu həyatın özündən gələn obrazlardır. Onlar insanlara nəyisə deyir, nəyisə təlqin edirlər.
Bəlkə də ona görə Nəsibə xanımın qəhrəmanları bu qədər sevilirdi, bu qədər tamaşaçı alqışları ilə qarşılanırdı. Əlbəttə, mən onların hamısını sadalamaq istəmirəm, bu heç mümkün də deyil. Amma bəzilərini xatırlatmaq istərdim. Rəxşəndə (“Qızılaxtaranlar”), Kəblə Fatma (“Hacı Kərimin Aya səyahəti), Xeyransa, Həlimə xanım (”Sevindik qız axtarır"), Qızbacı (“Hicran”), Cənnət xala (“Qayınana”) və s. Bu rolların hər biri bizim Musiqili Komediya Teatrında böyük hadisə olub. Belə ki, Nəsibə xanım bu rolları ilə səhnəyə yeni ab-hava, yeni ruh, yeni nəfəs gətirib. Tamaşaların hər biri uzun illər repertuardan düşməyib və bu gün də televiziya vasitəsilə mütəmadi olaraq nümayiş etdirilir.
Nəsibə xanımdan söz açanda onun ekran qəhrəmanlarını da yada salmamaq olmaz. 20-dən artıq filmdə yaratdığı irili-xırdalı obrazların hər biri milli kino aktyorluğu sənətimizin çox dəyərli nümunələridir. Bu qəhrəmanlar da Nəsibə xanımın istedadından yaranıb, onun sənətinin yadigarlarıdır. 1958-cidə çəkilən “Ögey ana” Nəsibə xanımın kinoya gətirən ilk film idi. Fatmanisə o qədər də böyük rol deyil. Ancaq xarakterik qəhrəmandır.
Telli isə “Böyük dayağ”ın əsas qəhrəmanlarındandır. Filmə tamaşa edənlər bu qadının ciddi, işgüzar bir xarakterə malik olduğunun şahidinə çevrilmişlər.
Şəhla xanım (“Qanun naminə”) isə daha çox qəddardır. O, baş qəhrəmanın qayınanasıdır, özünü yüksək təbəqənin nümayəndəsi sayır. Mehmanın anasını bəyənmir, qızının kənddə yaşamasını absurd hesab edir. Nəticədə isə Mehmanın evinə soxulmuş qara əllər onun hesabına bu ailəni dağıdır.
Nəsibə xanımın ifasında Şəhla zahirən doğrudan da, lovğa bir qadın təsiri bağışlayır. Onun üçün var-dövlət, eyş-işrət hər şeydir. Aktrisa bu obrazı elə yüksək sənətkarlıqla ifa edir ki, tamaşaçı, həqiqətən, onun istedadına heyran qalır. Üstəlik, filmdə o daha bir rolu — kəndli qadını ifa edir. Bir-birindən fərqli olan bu qadınların eyni aktrisanın ifa etdiyini heç ağlına belə gətirmirsən. Nəsibə Zeynalovanın “Qayınana”dakı Cənnəti isə teatrın repertuarından uzun müddət düşməmişdir. Nəsibə sənətinin zirvəsi olan bu obraz elə bil onun “üstünə biçilmişdi”. Cənnət xalanı kinoda da yaratmışdı.
Nəsibə xanımın kinoda son işləri “Yuxu” və “Məhəllə” filmləri oldu. Bu filmlərə o böyük çətinliklə çəkilsə də, xəstələyinə qalib gəldi, öz sənətinin xatirinə, tamaşaçılarla görüş xatirinə hər əzaba dözdü, bu filmləri tamamlaya bildi.
Nəsibə xanımın həyatı daim zirvəyə doğru can atan alpinistin həyatına bənzəyirdi. O, doğrudan da sənətin zirvəsini fəth etdi. Bu gün də, sabah da biz o zirvədə Nəsibə xanımın yerini görəcəyik.

Xalq qəzeti.- 2007.- 20 aprel.- S. 8.