Bu kino ki var...

Rasim Balayevə görə qəribə, Anara görə kollektiv, Amaliya Pənahovanın fikrincə isə çox maraqlı sənətdir

Kinomuzu yaşadanlar bayramlarını qeyd edirlər

Avqustun 2-si Milli Kino Günü kimi qeyd olunur. Uzun illər idi boşluqda havasızlıqdan boğulan, mədəniyyətimizin yaralı qolu sayılan kinomuz, nəhayət ki, öz gününü qeyd etməklə dirçəlmək ərəfəsindədir. Müasir Azərbaycan filmlərinin tamaşaçı ilə görüşə gəlməyə hazırlaşdığı bir vaxtda işin qulpundan peşəkarların tutması məsələni daha da sağlama bağlayar. Tumurcuqlamaqda olan filmlərimizə mütəxəssislər, aidiyyatı olan dövlət qurumları daha çox diqqət ayırsa, sözsüz ki, bizim filmlərimiz çiçəkləyər, hələ üstəlik öz bəhrəsini də verər. Bu gün kinomuz hansı pilləni qət edib, durumu nə yerdədir, ümumiyyətlə, yaxın gələcəkdə bu sahənin inkişafından danışmaq olarmı?. Bax bu sualları mütəxəssislərin cavablandırması daha münasib olar. Bir onu deyə bilərik ki, film istehsalı müştərək əməyin bəhrəsidir. Filmin uğuru tək rejissordan deyil, operator, müəllif, bəstəkar, rəssam və işə cəlb olunan aktyor kollektivindən asılıdır. Amma yenə də bu barədə mütəxəssislər danışsa yaxşıdır.

Xalq artisti Rasim Balayev:

“Kinomuzun inkişafından tam razı olmasam da, müəyyən irəliləyişləri danmaq olmaz. Gələcəyə nikbin baxmaq lazımdır. Əsl sənətkarı zaman yetişdirir. Məlum səbəblərdən uzun illər filmlər çəkilmədi. Təəssüf ki, sonralar isə bu sahə qeyri-peşəkarların əlinə düşdü. Bu işi dərindən bilməyən yaxşı kino çəkə bilməz. Kino qəribə sənətdir. Fitri istedadın öz yeri, təhsil də vacibdir. İstedadlı olub məktəb görmədən şer yazmaq, mahnı oxumaq olar, film çəkmək isə müşkül məsələdir. Gənc rejissorlar çoxlu filmlər çəkərək püxtələşməlidirlər. Uzun müddət şərait olmasa da indi hər cür imkan var. Amma gənclərimiz çoxu işin ucuzuna, yəni, reklama, klipə qaçır. Elələri də var ki, klipdən elə gözəl bəhrələnir ki, artıq heç film çəkməyə ehtiyac olmur. Kinoya məhəbbəti olanlar isə tək kliplə doya bilməz. Böyük film çəkmək istəyənlər maddi tərəfdən uduzacağını bilərək bu işin ardınca gedir. Aktyorlar da filmlərdə yetişməlidir. Bu gün çəkilən komediya filmlərini ciddiyə almıram. O filmlər hırıltıdan başqa bir şey deyil, həm də ömürləri müvəqqətidir. Komediya filmlərinin çəkilməsinə qarşı deyiləm. Amma işi görəndə də peşəkarcasına etmək lazımdır. Komediya tək güldürməkdən ibarət olmamalıdır, həm də tamaşaçını düşündürməli, nəticə çıxarmağa sövq etməlidir. Uzun illərdir ki, uşaq mövzusunda filmlər çəkilmir. Belə filmlər yeni nəslin tərbiyəsində bilavasitə rol oynayır. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyində bu sahədə müəyyən bir plan hazırlanmalı və bu istiqamətdə iş görülməlidir”.

Xalq yazıçısı Anar Rzayev:

“Bu gün hər şey bayağılaşıb. Sovet dövrünün bütün əziyyətləri və zillətləri hələ də gözümün önündədir. Çətinlikləri yararaq bu günə gəlmişik. O vaxtlar ekranda, qəzetlərdə bu qədər bayağılıq olmayıb. Elə bil bayağılıq cəmiyyətin əsas keyfiyyətidir. Kinoda da yəqin ki, bu var. Doğrusu, televiziyada izlədiklərimizdən bu qənaətə gəlirəm. Bunlara rəğmən çalışıram ki, heç olmasa mən öz işimi peşəkarlıqla görüm. Yazdığım ssenari əsasında Ramiz Həsənoğlu “Cavid ömrü” filmini çəkdi. Özümü tərifləmək istəmirəm, amma bu, çox ciddi bir əsərdir. Kino isə kollektiv sənətdir. Rejissorun, aktyorun, bəstəkarın, rəssamın müştərək əməyinin, zəhmətinin nəticəsidir. Hər kəs işin ustalıqla yerinə yetirsə, təbii ki, filmlərimiz kefiyyətli alınar”.

Xalq artisti Amaliya Pənahova:

“Son vaxtlar kinoya yeni qüvvələr axın edir. Yeni filmlər başlanıb çəkilməyə. Mən özüm 15 il fasilədən sonra artıq iki filmə çəkilmişəm. Kinomuzun inkişaf edəcəyinə böyük ümidlər bəsləyirəm. Məncə hələ bir çox beynəlxalq festivallarda da iştirak edə biləcəyik. Bayağı adlandırılan filmləri isə heç film saymıram. Gənc rejissorlardan Xəyyam Abdullayevin “Nəfəs” filminə çəkilmişəm. Bunu qətiyyən bayağı adlandırmaq olmaz. Ona görə yox ki, o filmdə mən çəkilmişəm. Çünki Əkrəm Əylislinin qələminin bəhrəsi olan əsər də sanballı idi. Filmin uğurlu alınması üçün ssenarinin keyfiyyəti əsas şərtlərdən biridir. Bu filmdə mənfi bir şey görmədim, əksinə, gənclərin işə münasibətinin, işgüzarlığının, isdedadının şahidi oldum. Məncə film kifayət qədər maraqlı alınıb. Kino sahəsində gənclərimiz arasında kifayət qədər potensiallı kadrlar var. Sadəcə, onlara inkişaf etmək üçün, qol-qanad açmaları üçün şərait yaratmaq, kömək etmək lazımdır. Hər işin başında isə maliyyə məsələləri durur. Müstəqilliyimizin ilk illərində maliyyə problemlərinin olması bu sahəni 10 il geri saldı. Kinomuz indi-indi dirçəlməyə başlayıb və nə dərəcədə irəliləyəcək onu deyə bilmərəm. Dövlətin maddi dəstəyi olmasa kinomuz, sözsüz ki, bayağılaşacaq. Çünki kimin pulu olsa, kinonun inkişafını güdmədən, ürəyi nə istəyir onu da çəkəcək. Yəni filminə küçədən keçən təsadüfi insanları cəlb edəcək. Belə getsə bu sənət ölə bilər. Kinomuz o zaman inkişaf edəcək ki, filmlər dövlət sifarişi və dəstəyi ilə çəkilə və mövzular da müəyyən bir qurum tərəfindən təsdiqlənib qəbul oluna. Habelə, Azərbaycan tarixini əks etdirəcək filmlər çəkilməlidir. İndi prodüsser mərkəzləri yaranıb, bəlkə onlar nəsə bir iş gördü. Amma hələlik kinomuzun inkişafından danışmaq tezdir. Azərbaycanda heç kommersiya, film bazarı da yoxdur. Bu gün kino çəkən mərkəzlər filmlərini heç bir xarici dövlətə sata bilməyiblər. Heç filmləri teleşirkətlər də almır. Beynəlxalq arenaya çıxan filmin bazarı olur. O film də xərcindən on dəfə artıq gəlir gətirir. Mən sovet dövrünün adamıyam. O vaxt mənəviyyat puldan üstün tutulurdu. Bu gün filmlərimizin dünya bazarına çıxacağına tərəddüd edirəm. Bəlkə kimsə çılpaq qız çəkib, filmi düyna bazarına çıxacaq, ondan gəlir götürəcək. Amma yenə də burada bir nəfər qazanır, dövlətin xeyri olmur. Həmçinin, bununla Azərbaycanın imici yüksəlməyəcək, əksinə, enəcək”.

Bəstəkar Xəyyam Mirzəzadə:

“İncəsənətdə yaxşılığın fonu olmur. Bir şey əla olsa da, yenə də müəyyən təbəqəni qane etmir. Bu gün Azərbaycan kinosunun inkişafının peşəkarları qane etməməsi normal haldır. Bizlər, yaradıcı insanlar hər şeyin yaxşısını istəyirik. İncəsənətdə isə yaxşılığın sonu yoxdur. Azərbaycan kinosu nə qədər yaxşı olsa da yenə onun sonu olmayacaq. Bu gün Azərbaycan kinosunun düşdüyü durum məni qane etmir. Məni narahat edən digər tərəf isə insanların kinoteatra getməməsidir. Bu gün kinoteatrlar oyun zallarını əvəzləyir. Orada insanlar tennis oynayır, restoran açırlar, nə bilim daha nələr. Bu gün Azərbaycanda normal şəkildə fəaliyyət göstərən, adını doğruldan bir kinoteatr var, o da ki, Azərbaycan Kinoteatrıdır. Məsələnin digər tərəfi odur ki, bu gün kinoya pul xərclənmir. Kinoya vəsait ayırmaq lazımdır. Bu olmayan təqdirdə heç vaxt sanballı filmlər çəkilməyəcək. İş tək dövlət səviyyəsində aparılmamalıdır. Bura özəl şirkətlər, qurumlar, sponsorlar da cəlb olunmalıdır. Sponsorlar toyxanalar, şadlıq evləri tikdirməkdənsə sanballı bir film çəkdirsələr daha yaxşı olar. Filmi öz qohum- əqrəbasına, dost-tanışına deyil, peşəkarlara çəkdirmək lazımdır. Son zamanlar özəl filmləri çəkənlərin çoxu bayağı rejissorlardır. Qeyri-peşəkarlar işləyir, peşəkarlar isə qalıb kənarda”.

Muğam Teatrının direktoru Arif Qazıyev:

“Kino öz inkişaf dövrü olan sənət növüdür. Kinomuzun inkişafı rejissorların məsuldarlığından, fantaziyasından, yazılan ssenarilərdən asılıdır. Yaxşı film çəkmək üçün isə pul lazımdır. Demək olar ki, kinomuz yox səviyyəsindədir, inkişafına da ümid etmirəm. Bu gün məktəb bitirən operatorlar, rejissorlar işsiz qalıb. Amma etiraf etmək lazımdır ki, son iki ildə nəsə bir iş görmək istəyənlər var. Azərbaycan kinosunu düyna ictimaiyyətinə tanıtmaq üçün xarici festivallarda iştirak etməliyik. Şərt deyil ki, biz orada yer götürək, qalib olaq. Əsas qatılmaq və öz mədəniyyətini tanıtmaqdır. Bu işə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən əncam çəkilməlidir. Bu gün bizdə qohumun filmini, və ya qohumu filmə çəkmək dəb halı alıb. Filmləri səriştəsizlərin ümidinə qoymaq olmaz. Kino tariximizi, mədəniyyətimizi, sosial həyatımızı əks etdirə bilər. Qeyri-peşəkar tərəfindən ekranlaşdırılan tariximiz gələcək nəsillərə bərbad halda çatdırılacaq. Günün aktual mövzularından biri Qarabağ münaqişəsi ilə bağlıdır. Tək bədii film deyil, elə sənədli filmlər də kifayətdir. Sponsorların filmə pul ayırması üçün mövzular təsiredici olmalıdır. Bu gün rejissorlar daha çox komediya janrına qaçır. Görünür bir qədər arsız və unutqan millətik. Toylarda “Şuşanın dağları”nı oynayan insanlardan nə gözləmək olar. İnsan övladını qınamalı deyil, gülməyi daha çox sevirik.

Yeni Azərbaycan.-2007.-2 avqust.-S.7.