Qapını bərkdən vurmaq istəmirəm

Müslüm Maqomayev, Xalq artisti: "O vaxtlar ən yaxşı dövr idi, amma keçdi"

İndiki ulduzların heç yuxusuna girməyən uğur onu daim izləyib. Pərəstişkarları onun maşınını əlləri üstə gəzdirirdi. Ona Şalyapinin, Sinatranın şöhrəti qismət olmuşdu. Məşhur Azərbaycan bəstəkarının nəvəsi və ötən əsrin 2-ci yarısında rus estradasının ən parlaq ulduzu Müslüm Maqomayevə Parisin "Olimpiya"sında konsert vermək nəsib olmuşdu. Müğənni heç vaxt kütlə dalınca qaçmamış, gündə bir stilə düşməmişdir. İstedadı və özünəməxsusluğu kütlələri onun ardınca gətirmiş və milyonların qəlbini fəth etmişdi. Pərəstişkarlarla dolu zal, mühafizədə duran polis dəstələri, gül-çiçək yağışı, əfsanə və şayiələr - bütün bunlar onun həyatında olub.

- Siz nə üçün ekranlardan yoxa çıxmısınız?

- Məgər bilmirsiniz?

- Bu barədə çoxlu versiyalar var.

- Mənim televiziyada reklam olunmağım üçün sponsor pul ödəməli idi. Amma mən sponsor axtarmıram və çıxışıma görə pul ödəməyə adət eləməmişəm. Həmişə bizə pul ödəyiblər.

- Bizim şou-biznesdə nə baş verib? İngiltərə və Fransada ulduzlara pul ödəyirlər, bizdə isə ulduzlar ödəyir, biabırçılıq deyilmi?

- Əgər klipi fırladırlarsa, pul verirlər. Ona görə də dəlilər kimi işləyirlər. Şounun quruluşuna görə də pul ödəməlidirlər. Yeşiyə salınmaqdan ötrü də pul ödənilir. Ona görə də özünə çox az pul qalır.

- Belə çıxır ki, mənim səsim, talantım yoxdur, ancaq qalın pulqabım varsa, ekranı zəbt edə bilərəm?

- Əlbəttə. Bir dəfə Volodya Atlantov mənə plastinka gətirdi. Üz qabığında donuq gözləri olan qadın şəkli vardı. O, məşhur bir ariyanı oxuyurdu. Bu, dəhşət idi. Mən şaqqanaq çəkib güldüm. Fikirləşdim ki, bu, parodiyadır. Mətni üzündən oxumaq ciddi olmazdı. Sadəcə, varlı qadın publika üçün oxumağı arzulayırdı. "Karneçi Holl"u icarəyə götürmüşdü. O, yarıdolu zal üçün oxumuş və disk buraxdırmışdı. "Karneçi-Holl" dünyanın ən nüfuzlu klassik musiqi meydanıdır. İlk cazmen Benni Qudmen orda çıxış edib. İndi isə bütün səhnələri satırlar. İstəyirsən, sən çıx orda dostların üçün oxu, amma pul ödəməlisən.

- Sizi vaxtilə gözəl opera müğənnisi karyerası gözləyirdi. Lakin bundan imtina etdiniz. Peşman deyilsiniz ki?

- Əgər ikinci dəfə dünyaya gəlsəm, dəyişəcəyim yeganə şey siqaret çəkməməyim olardı. Son vaxtlar xəstələnmişəm və həkimlər bunu qadağan edib.

- Siz elə birbaşa Bakı Dənizçilər Klubundan Helsinkidə keçirilən Gənclik festivalına düşmüşdünüz. Burda sizi böyük uğur gözləyirdi.

- Xırda uğurlarım artıq Bakıda olmuşdu. Mən artıq dövlətin təşkil etdiyi konsertlərdə oxuyurdum. Fortepiano sinfində oxuyurdum və 14 yaşında olarkən mənim səsimdə bas-bariton aşkar olundu və bütün planlarımı alt-üst etdi.

- Bəs pianoçu kimi necə?

- Burda da yaxşı istedadım var idi. Yaxşı improvizə edirdim.

- Kreml sarayındakı "Fiqaronun ariyası"ndan sonra demək olar ki, siz yuxudan məşhur oynadınız. Amma operada qalmadınız.

- Hə, operadan 2 dəfə getmişəm. Birinci dəfə gedəndə dedilər ki, onunçün çətindir, operada oxuya bilmədi. Acığa düşdüm və 10 illik fasilədən sonra oxudum. Özümə belə sübut etdim ki, bacarıram və həmişəlik getdim.

- Heç bir təəssüfsüz?

- Klassik musiqi böyük zəhmət, nizam-intizam, gündəlik məşğələlər tələb edir. Mənsə bunu xoşlamıram. Mən sərbəstliyi sevirəm.

- Ona görə də Böyük Teatrdan imtina etdiniz?

- Mən növbə gözləmək istəmirdim. Həm də orda sovet repertuarından da oxumaq lazım idi. Mənimsə bundan xoşum gəlmirdi. Mən Puççinini, Rossinini, Verdini eşidib sevmişdim və Prokofyevi və yaxud Şedrini oxumaq istəmirdim. Heç bilmirəm Tamara bütün bunları necə sevib?

- Axı siz "La Skala"da iki mövsüm olmusunuz. Bu teatrdan o teatra qaçmısınız. Yəni heç oranın daimi sakini olmaq istəmədinizmi?

- Nə qədər çox qaçdım, bir o qədər də çox başa düşdüm: bu, mənimçün deyil. Nə etmək olar? Allah mənə səbr, dözüm, bir işin üstündə oturmaq qabiliyyəti verməyib. Uşaqlıqda şəkil çəkməyi xoşlayırdım, sonra atdım. İndi yenə çəkmək qərarına gəlmişəm. Nə olsun ki? Bir neçə portreti çəkdim - atdım. İstəmirəm, vəssalam. Tamaranın portretini başlamışam çəkməyə. Elə bir az çəkmişdim ki, kənara atdım. Heç əlimə fırçanı almaq belə istəmədim. Operada isə hər şey başqa cürdür. Tamaşaya bir gün qalmış demək olmaz ki, istəmirəm.

- Bəs estradada axtardığınız o azadlığı, sərbəstliyi tapa bildinizmi?

- Hə... Bu gün oxuyursan və çalışırsan ki, dünən oxuduğuna oxşamasın. Bu, adama ləzzət verir. Demirəm ki, fonoqram pisdir. Mən başa düşürəm, yeni tələblər, səs, səhnədə fəvvarə vuranda, fillər gələndə mənimçün artıq fərqi yoxdur: orda oxuyan fonoqram oxuyur, yoxsa canlı.

- Amma siz fillərsiz də həmişə zalı doldurmusunuz.

- Hə, o başqa. Royal qarşısında da, orkestr qarşısında da və iki saat dalbadal, gəl indi elə oxu ki, nə səsin tutulsun, nə itsin, nə də tamaşaçı zalı tərk etsin.

- Necə bilirsiniz, bəs fillər bizim estradamızı dəyişməyib ki? Sizin uğurunuzun təbiəti Kirkorovun, yaxud Leontyevin qala-şoularından fərqlənir.

- Elə gənclik də dəyişib, fərqlidir. Onlar artıq səhnədə tək durub oxuyan adamı istəmirlər. Nəsə bir tamaşa, atlanıb-tullananları, balet qızlarını və hər şeyin rəngarəng olmasını istəyirlər. Mən də Kirkorovun, yaxud Leontyevin şoularını xoşlayıram. Başqa şoularda da olmuşam. Lakin onlar barədə danışmaq istəmirəm. Onlar mənim zövqümcə deyil. Az hallarda gedirəm. Kirkorov 3 dəfə dəvət edib, mən isə hər dəfəsində iti bəhanə gətirdim ki, yanında qoymağa adamım yoxdur. Getmək istəmirdim. Çünki getsəm, gərək axıra qədər oturum, sonunda da fikrimi bildirim. Mənsə yalan danışmağı xoşlamıram. 3-cü dəfə getməyə məcbur oldum, amma xoşuma da gəldi. Filippə düzünü də dedim.

- "Nizami" filmində çəkilmisiniz. Siz bunu aktyor işi hesab edirsiniz?

- Yox, bu aktyor işi deyil. Çünki mən orda özümü oynamışam.

- Amma siz Mario Lansın karyerasını təkrar edə bilərdiniz. Yəni kinoda müğənninin taleyini canlandıra bilərdiniz.

- Ssenarilər təklif olunub. Amma xoşum gəlməyib.

- Heç Lansa təklif olunan ssenariləri də o qədər uğurlu saymaq olmaz. Amma maraqlı alınıb.

- "Dahi Korruzo" əsl musiqili kinodur. Bizdə isə hamı axmaq bir komediya istəyir. Ona görə də mən "Nizami"dən başqa yalnız 2 filmə çəkilmişəm. İkisi də mənim haqqımdadır - "Oxuyur Müslüm Maqomayev" və "Yeni görüşlərədək, Müslüm".

- Siz o artistlərin sırasına daxil idiniz ki, həmişə saraylarda oxuyur, rəsmi gecələri bəzəyir, repertuarınızı yalnız xoşbəxt ölkə haqqında mahnılar təşkil edirdi.

- Nəyi nəzərdə tutursunuz? Hansı xoşbəxt ölkə?

- "Mənim ünvanım Sovet İttifaqıdır".

- Mən bunu konsertlərdə oxumamışam. Yalnız film üçün yazdırmışam. Bir dənə də mahnı var idi. Birinci telekanalın başlığında səslənirdi. Bir dəfə mən Roydestvenskiyə dedim: "Bəsdir, yorulmuşam ağlamalı mahnılar oxumaqdan, şən, xoşbəxt məhəbbətdən bəhs edən mahnılar ver". O da cavab verdi: olar, amma bu, Vətənə məhəbbətdən olmalıdır! Orda partiyadan bircə kəlmə də danışılmırdı. Ancaq Vətən haqqında idi.

- Bu sizi məyus edir?

- Mən demirəm ki, bu mahnılar mənim xoşuma gəlməyib. Yubileyim üçün diskimi hazırlayanda bu mahnıları ora daxil etmişdim.

- Bu diskiniz tam külliyyatdır?

- Demək olar: burda opera ariyaları, romanslar, neopolitan mahnıları, Vətənə aid mahnılar var...

- Həmin musiqi aləmi sanki Atlantida kimi batıb qeybə çəkilib. Heyifslənmirsiniz ki?

- Əlbəttə, heyifslənirəm. Nə qədər gözəl mahnılar unudulub. Ən çox da "Mənim geniş vətənim" mahnısına heyifslənirəm. Nə üçünsə bu mahnını totalitar reyimlə əlaqələndirirlər. Bu, sadəcə, bizim yaşadığımız Vətən haqında gözəl bir mahnıdır.

- Sizcə musiqi siyasi konyekturaya cavab verə bilərmi?

- Yox, bu dəqiqdir. Musiqi ilə bəzən ölkədə elə şeylər baş verir ki, təəccübündən gözlərin böyüyür. Bir neçə il bundan qabaq biz Tamara ilə yeni il axşamı İsa Peyğəmbərin mövludu haqqında beynəlmiləl bir mahnı oxumaq istədik. Bizi qoymadılar. Dedilər bu, katolik mahnısıdır.

- Bəlkə Baxdan, Haydendən da imtina edək?

- Ola bilər... Mən indi Qafqaz milliyyətinin nümayəndəsiyəm, Babacanın xatirəsinə həsr olunmuş konsertdə oxuya bilmərəm. İştirak edərəm, amma xalq məni başa düşməz. İsraildə Vaqneri dinləmək qadağan olunub. Çünki onu Hitler sevirmiş. Nə olsun? Cili Mussolini üçün oxuyub. Şalyapin çarın qarşısında baş əyib. Məgər bu onları qiymətdən salırmı? Musiqidə qadağa ola bilməz. Xoşun gəlmir, istəmirsən, qulaq asma. Lap Sorokinin romanı kimi. O qədər səs-küy yaranıb ki: istəmirsən oxuma.

- Sizin şəxsi həyatınız və bütün yaradıcılığınız indiyə qədər diqqət mərkəzindədir. İndi də ətrafınızda məşhurluğunuzdan irəli gələn şayiələr dolaşır.

- Şayiələrə əhəmiyyət verməməyə çalışıram. Mən sevimli həyat yoldaşım Tamara Sinyavskaya ilə sakitcə ömür sürürəm. Yaradıcılığımla bərabər şəxsi həyatıma diqqətlə yanaşmağa vaxt tapmışam. Hərçənd ilk evliliklər uzunömürlü olmadı. Amma sonunda istədiyim qadını tapa bildim. Tamara Sinyavskaya mənim üçüncü və sonuncu - əsas və əbədi həyat yoldaşımdır.

- Publika sizinçün darıxıb...

- Mən başa düşürəm ki, vaxt gedir. Ancaq "30 il bundan əvvəlki kimi oxuyursan" deyənlərə inanmıram. Mən özüm-özümü eşidirəm. Həm də indi daha çox səhhətim haqqında düşünürəm.

- Siz nə üçün belə tez nöqtə qoydunuz? İnanılmaz uğurunuz var idi - birdən-birə kölgəyə çəkildiniz?

- Hesab edirəm ki, nöqtəni özüm qoymuşam. Amma qapını bərkdən vurmaq istəmirəm. Ona görə solo-konsertləri yavaş-yavaş azaldıram. Bax, indi Tamara ilə Kiyevdə, Piterdə - məni hamıdan yaxşı qarşıladıqları şəhərlərdə oxuyuruq. Hər yerdə də anşlaq olur. Doğrudur, qiymətləri də artırmadım ki, pərəstişkarlarım gəlsinlər.

- Ancaq bu konsertlərə təkcə sizin nəslin nümayəndələri gəlmir.

- Gənclər ata-anaları ilə gəlirlər və ləzzətlə dinləyirlər. Özbaşına isə gəlmirlər. Onlar Vitas və Şuranı dinləməyə gedirlər. Nə vaxtsa Utesov demişdi: "Müslüm, mən səni sevirəm, ancaq razılaş ki, şən mahnının ürəyi sakitləşdirməsindən yaxşı heç nə yoxdur". Mən başa düşdüm ki, o, belə hesab edir: "Müslüm Maqomayev uğur qazanıb, pərəstişkarları onun maşınını əlləri üstündə aparırlar və onsuz da heç kəs ondan yaxşı oxumur". Haqlı idi - öz zamanım üçün. Mənim üçün o vaxtlar ən yaxşı dövr idi, amma keçdi. İndi mənim pərəstiş etdiyim Vitasın zamanıdır. Hətta Alla Borisovnanın konsertlərindən yeniyetmələr sakitcə çıxıb gedirlər. Baxmayaraq ki, Alla Borisovna bizim üçün əbədidir.

- Doğrudanmı sizin maşınınızı əlləri üstündə aparırdılar?

- Hər şey olub. Onda kumirlər kütləvi halda gəlir, qızlar heç olmasa barmaqları ilə toxunmaq istəyirdilər. Maşını düz İdman sarayına qədər aparırdılar. Mən rulda otururdum və biz "uçurduq".

- 17 avqustda doğum gününüzdür. Qeyd edəcəksiniz?

- Ad günümü öz həyat yoldaşımla keçiririk.

- Kütlənin sizi salamlaması artıq keçib?

- Ən əsası odur ki, mən Putinin dediklərini eşitdim. O, Bakıya rəsmi gəlişi zamanı çıxışında dedi ki, bilmirəm Maqomayev kimə yaxındır - Azərbaycana, yoxsa Rusiyaya.

Kaspi.-2007.-17 aqust.-S.16.