Nura həsrət ömrünü qəlbinin gözü ilə zinətləndirən gözəl

Mətanət Tağıyeva: "10-15 il öncə sponsor tapsaydım, gözümün işığını qaytara bilərdim"

İnsan heç kimə söyləmək istəmədiyi duyğularını, sözə çevirə bilmədiyi hisslərini oxuduğu şeirlərdə, dinlədiyi mahnılarda tapırsa, onları mütləq sevir, yaddaşına, qəlbinə köçürür. Onun şerləri və mahnıları bu cür məhrəm, hər dərdbilməzlə bölüşülməyən duyğular çələngidir.

AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun elmi işçisi, filologiya elmləri namizədi Mətanət Tağıyevanın ən böyük ümidi odur ki, yazdıqlarını həmişə kimsə oxuyacaq, efirdə səslənəcək, insanlar eşidəcək... Ancaq bütün bunlar onu həyata bağlayan yeganə təsəlli deyil.

- Özünüzü həvəskar şair və bəstəkar adlandırırsınız, yoxsa peşəkar?

- Şeriyyətdə həvəskaram. Vahid Əziz özünü peşəkar-həvəskar adlandırır. Mənsə özümə həvəskar-peşəkar deyərdim. Mən filologiya fakültəsini qurtarmışam. Bilmirəm, mənə şair demək nə qədər düzgündür. Uşaqlıqda biologiyanı sevirdim. Hələ musiqi məktəbində təhsil alarkən məndə yazıb-yaratmaq həvəsi vardı. Orta məktəbi bitirəndə hansı ixtisası seçəcəyim haqqında çox fikirləşirdim. Məktəbi qurtaranda demək olar ki, artıq gözümün işığını tamamilə itirmişdim. Musiqi məktəbini bitirəndə gözdən əlillərin not əlifbasından da xəbərim yox idi. Bu qüsurum Musiqi Akademiyasında mənim üçün problemlər yaradacağını və Brayl əlifbasının yazı formasını bildiyimə görə universitetin filologiya fakültəsinə daxil oldum və düşündüm ki, iki ürəyi bir köksdə daşımaq mümkündür.

- Siz Milli Elmlər Akademiyasının və Bakı Dövlət Universitetinin himnlərinin müəllifisiniz. Bunu sifarişlə eləmisiniz, yoxsa sadəcə, həvəs idi?

- Mən futbol azarkeşiyəm. Hər bir xarici futbol komandasının öz himninin olduğunu bilirdim. Universitetdə oxuyanda latın dilini öyrənmişəm. Latın dilində 800 ilə yaxındır ki, səslənən məşhur tələbə himni var. Fikirləşirdim ki, əgər qaranlıq orta əsərlər dövründən gələn bir musiqi bu günə qədər yaşayırsa, nəyə görə müasir dövrdə universitetin himni olmasın? 1994-cü ildə universitetin 75 illiyi münasibətilə həmin himnin sözlərini və musiqisini yazdım. Himni əvvəlcə auditoriyalarda oxuyurdum, tələbə dostlarım və müəllimlərim də bəyənirdi. Hamı mənə deyirdi ki, bu, mütləq işıq üzü görməlidir. 1996-cı ildə universitetin himninə rəy almaq üçün bəstəkar Tofiq Quliyevin yanına getdim. O, çox tərəqqipərvər adam idi. Məni səmimi qarşıladı və həmişə gənclərə dəstək olduğunu bildirdi. Tofiq Quliyev himnə çox gözəl rəy verdi. Himn ilk dəfə 2000-ci ildə universitetin 80 illik yubileyi münasibətilə keçirilən tədbirdə səsləndi. Mənim üçün sevindirici haldır ki, bu himnin sözləri, bəstəkarın adı universitetin daxilində lövhədə asılıb. Hər səhər himni səsləndirirlər.

Bu himndən sonra Beynəlxalq Universitetin rəhbərliyi də öz təhsil ocaqları üçün himn yazılmasını sifariş verdi. Onlar üçün də himn yazdım. 2001-ci ildə aspiranturaya daxil olandan sonra akademiyanın da himnini yazmaq qərarına gəldim. Fikirləşdim ki, akademiya bizim elm məbədidir, nə üçün onun himni olmasın?

- Himnin "İrs" Folklor Ansamblının ifasında səslənməsini özünüz istədiniz?

- Mən ansamblın bədii rəhbəri Sidqi Mustafayevin tələbəsi olmuşam. Sidqi müəllim ansamblla birlikdə himnin üzərində işlədi, müğənni Şəbnəm Tapdıqova da ifa elədi. Ansambl hal-hazırda Milli Elmlər Akademiyasının bütün tədbirlərində çıxışına həmin himnlə başlayır. Biz dövlət himnlərinin simfonik orkestrin ifasında səslənməsinə artıq alışmışıq. Qeyri-dövlət əhəmiyyətli müəssisələrin himni isə adətən estrada orkestrinin ifasında səslənir. Ancaq Sidqi müəllim akademiyanın himninə müraciət edəndə hiss etdim ki, o, köklərə qayıdır. Bildiyimiz kimi, himn yanrı ilk dəfə eramızdan çox-çox əvvəl Yunanıstanda yaranıb. Təbii ki, o zamanlar nə simfonik, nə də estrada orkestri olub. Himn yalnız xalq musiqi alətlərində və xorun ifasında səslənib. Sidqi müəllim 2500 ildən sonra doğrudan da köklərə qayıdıb. Himni eşidəndə sanki mənə dünyanı bağışladılar.

- Yazdığınız mahnıları hansısa müğənnilər oxuyurmu?

- Bəstələrim efirdə səslənib. Mənim üçün çox sevindirici hal idi ki, XXI əsrə keçəndə Dövlət Televiziyasında ilk səslənən mahnı "Yeni il gəlir Azərbaycana" adlı bəstəm oldu. Həmin mahnını Mübariz Tağıyev öz qrupu ilə ifa elədi. Daha sonra bu mahnı Mübariz müəllimin tələbəsinin ifasında da səslənib. "Bəri bax" qrupu da bu mahnımı yeni oranyimanda təqdim elədi. Həmçinin "Yeni ulduz"ların ifasında səslənən mahnılarım da var.

- Mahnılarınız müğənnilərin ifasında səslənəndə hisslərinizin dinləyiciyə çatdırılması baxımından razı qalırsınızmı?

- Hər bir bəstəkar mahnı yazanda bilir ki, onu hansı müğənni oxuyacaq. Ona görə də ifalar məni tamamilə qane edir.

- Şeir, mahnı yazmaq sizin üçün vərdişdir, yoxsa ruhunuzun ehtiyacı?

- Adətən 8-10 yaşında uşaqlarda şeir yazmaq həvəsi olur. Yadımdadır, məktəbə gedərkən məktəblə metro arasındakı məsafədə məndə həmişə şeir yaranırdı. Böyüdükcə qafiyəni, vəzni öyrəndim. Ondan sonra daha gec-gec yazmağa başladım. Artıq şeirə nisbətən musiqi məndə daha çox yaranırdı. Əgər 1-2 şeir yazırdımsa, 10-15 mahnı yazırdım. Ancaq bu şeirlər fərqli idi. Uşaqlıqda gördüyümü yazırdım. Böyüdükcə isə yaşadığım hisslərimi, duyğularımı qələmə alırdım. Düzdür, o vaxt daha çox təbii alınırdı. İndi isə şeirlərim daha çox standarta cavab verir. Bu gün şer yazmaq mənim üçün ruhun ehtiyacından doğan vərdişdir.

- "Qatar" şeriniz hansı hisslərin təsirindən yaranıb? "Ümidlərlə, xəyallarla dolan qatar"ınızın səfəri çoxmu uzaqlaradır?

- Bu şeir mənim təxəyyülümün məhsulu idi. Onu da deyim ki, bu şeiri bədahətən və ya bir günə yazmamışam. "Qatar" məndə hissə-hissə yaranıb. Qəlbimə, duyğularıma yaxınlıq baxımından bu şeri çox sevirəm.

- Futbol azarkeşi olduğunuzu dediniz. Bilmək olarmı, hansı komandaya azarkeşlik edirsiniz?

- Ənənəvi olaraq, "Neftçi" komandasına. Çünki o, milli futbolumuzun bayraqdarıdır. Bu il çempion olmasa da, 70 illiyi ərəfəsindəki yarışlarda ona uğurlar arzulayıram.

- Siz həmçinin lüğət tərtibi ilə də məşğul olursunuz. Yəqin ki, intellektiniz bu işdə köməyinizə çatır.

- Təvazökarlıqdan uzaq da olsa belədir. Dissertasiya müdafiə edəndə opponentim, Pedaqoyi Universitetin prorektoru Vilayət Əliyev dedi ki, biz hər adamı lüğət şöbəsinə götürmürük. Mənə elə gəlir ki, lüğət şöbəsində elə adamlar işləməlidir ki, onun lüğətdən başı çıxsın. Mən Azərbaycan və İtalyan dili lüğətləri üzrə işləyirəm.

- Hansı işinizi daha çox sevirsiniz - şeir, mahnı yazmağı, yoxsa lüğət tərtibini?

- Əslində hamısını çox sevirəm. Sadəcə, yorulanda dəyişirəm. Lüğəti qoyub şer yazıram, şeri saxlayıb mahnı yazmağa keçirəm. Ancaq bütün hallarda şeirlə lüğət tərtibini müqayisə etmək istəmirəm. Elmi məqalələr yazmaqdansa lüğətlə məşğul olmaq daha yaxşıdır. Çünki lüğətin auditoriyası genişdir, onu bütün xalq oxuyur.

- Daha çox hansı vaxtlarınızda şeir, mahnı yazırsınız: kədərli, yoxsa şən olanda?

- Çox vaxt kədərli olanda yazıram. Kədərim də səbirsizliyimlə bağlıdır. Artıq səhhətimdəki problemlə barışmışam. Olur ki, hansısa arzularıma vaxtında çatmıram, bax, onda yaman səbirsiz oluram. Qabaqlar məni incidənlərdən inciyirdim. Deyirdim, yəqin başadüşməzlikdən edirlər. Məmurların qəbuluna gedib danışan kompyuter proqramı istəyəndə rədd cavabı alırdım. Deyirdilər ki, niyə kompyuterdən ötrü müraciət edirsiniz, gözünüzə şəfa istəyin. Sonradan bir sponsor mənə kompyuter verdi. Bizdə mütəxəssis olmadığı üçün həmin proqramı tam quraşdıra bilmirlər. Amma mən yavaş-yavaş kompyuterdə işləyirəm. Gözdən əlillərə aid qəzet və yurnalları mənim üçün Moskvadan gətirirlər. Danışan proqram 5 il bundan qabaq çox baha idi. Şükür Allaha, mən onu 100 manata ala bildim.

- Sponsor tapmaq asandırmı?

- Baxır hansı sahədə... Əvvəllər daha çətin idi. İndi elmlər namizədi olduğuma görə sponsor daha tez tapılır. Bəlkə də 10-15 il bundan qabaq sponsor tapsaydım, yarı da olsa, gözümün işığını qaytara bilərdim. Bir sponsor məni müalicəyə göndərdi. Gözümün işığı tam bərpa olmasa da ağrıları, yorğunluğu qismən azaldı.

- Daha çox küskün, yoxsa nikbin adamsınız?

- Realist olmağa çalışıram. Gözümün işığının qayıtmayacağına görə bədbinəm. Yaş ötdükcə isə bu problem daha da çətinləşir. Ancaq mahnılarıma və şeirlərimə görə təskinlik tapıram. Bilirəm ki, yazdıqlarımı kimsə oxuyacaq, efirdə səslənəcək, insanlar eşidəcək.

- Arzularınız nədir?

- Öz şəxsi evimin olmasını istəyirəm. Kiminləsə həyat qurub-qurmayacağımı bilmirəm. Qursam daha yaxşıdır, qurmasam...

Rusiya Reabilitasiya Mərkəzinə getmək istəyirəm. Həmin mərkəzdə gözdən əlillərə şəfa verə bilmədikdə heç olmasa, qəlblərinin gözünü açmağı bacarırlar. Orada bütün sahələrdən dərs keçirlər. Məsələn, gözdən əlillər maşınların motorlarını yığır, dülgərliklə, dizaynla məşğul olur, tortu bəzəmək kimi zərif işin öhdəsindən gəlirlər. Ancaq bizdə çox adamların bundan xəbəri yoxdur. Mən də həmin mərkəzdə oxuyaraq danışan kompyuter proqramını öyrənmək, daha sonra öyrətmək istəyirəm. Həmçinin mahnılarımın oranyemanını özüm etmək istəyirəm. Təbii ki, arzuların hamısına yetmək mümkün deyil. Ancaq bacardığım qədər istədiyim kimi yaşamaq istəyirəm.

Kaspi.-2007.-15 avqust.-S.16.