Maestronun xatirə gecəsi

Niyazi xalq mahnılarını simfonik orkestr üçün işləyərək onlara yeni nəfəs verib

Hər il avqust ayında Azərbaycan Musiqi Mədəniyyəti Dövlət Muzeyi görkəmli Azərbaycan dirijoru və bəstəkarı Maestro Niyazinin xatirəsinə həsr olunmuş tədbirlər keçirir. Muzey bu dəfə də ənənəsinə sadiq qalıb. Belə ki, ötən gün sözügedən muzeydə dirijorun anadan olmasının 95 illiyinə həsr olunmuş xatirə gecəsi keçirildi.

Qeyd edək ki, tədbirdə jurnalistlərlə yanaşı Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin, Bəstəkarlar İttifaqının nümayəndələri, Bakı Musiqi Akademiyasının professor-müəllim heyəti, musiqiçilər, müxtəlif muzeylərin əməkdaşları və musiqi məktəblərinin şagirdləri də iştirak edirdi. Tədbiri ilk daraq giriş sözü ilə muzeyin direktor müavini Təranə Qurbanova açaraq Maestro Niyazinin ev muzeyinin açılması ilə bağlı vaxtilə ulu öndərimiz Heydər Əliyevin nitqini xatırlatdı: "Öncə onu demək istərdim ki, Niyazinin ev muzeyinin açılması Azərbaycan mədəniyyəti tarixində böyük bir hadisə kimi qiymətləndirilməlidir. Vaxtilə ümummilli liderimiz Heydər Əliyev bununla bağlı fikirlərini söyləyib. Bu muzey çox əhəmiyyətli işlər görməkdə davam edir. Mən xüsusilə bizə dəstək olan Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə öz təşəkkürümüzü bildirinəm. Niyazinin fortepiano əsərlərindən ibarət kitabı da məhz bu qurumun dəstəyi ilə çap dunub. Bu muzey Niyazi irsini araşdırmaqda, onu yeni nəsillərə çatdırmaqda davam edir."

Qeyd edək ki, Niyazi 1930-cu illərin sonundan başlayaraq 40-50-ci illərdə və hətta 60-cı illərin birinci yarısında - Azərbaycanda gənc dirijor nəsil yarananadək bəstəkarlarımızın yaratdığı simfonik və səhnə əsərlərinin baş təfsirçisi olub. Hətta bir sıra əsərlərə dönə-dönə qayıdaraq onları bir neçə təfsirdə lentə yazdırıb. Arif Məlikovun inadcıllığı sayəsində "Məhəbbət əfsanəsi"nin ilk tamaşalarının aparıcısı kimi çıxışlarına görə isə Niyazi SSRİ-nin 2-ci opera və balet teatrının baş dirijorluğuna layiq görülüb. S.Prokofyevin səhnə əsərlərinə dirijorluq edib, hətta Leninqrad Kirov adına Akademik Opera və Balet Teatrının xarici ölkələrdə qastrollarına başçılıq edib. "Arşın mal alan" filminin 1945-ci ildə çəkilən ilk yariantında isə Maestro dahi Üzeyir Hacıbəyovun musiqisini orkestrləşdirib. 1970-ci illərin sonu və 80-ci illərin əvvəlində isə Qarabağda - Şuşa, Ağdam, Bərdə və Ağcabədidə, Yevlaxda keçirilən simfonik konsert silsilələrinin və festivalların təşkilatçısı olub. Maestro Niyazi 1971-ci ildə hind motivləri əsasında bəstələdiyi "Çitra" baletinə görə bir il sonra beynəlxalq "Nehru" mükafatına layiq görülüb.

Bu haqda Niyazi mənzil muzeyinin müdiri Rza Bayramov danışdı. Onu da bildirək ki, Niyazi milli simfoniyamızın təşəkkülü və inkişafında da əhəmiyyətli rol oynayıb. Onun "Rasf simfonik muğamı, Zaqatala süitası, "Ləzgihəngi" kimi sanballı əsərlərinin milli simfoniyanın təşəkkülündə rolu əvəzsizdir. O, bir çox xalq mahnılarını simfonik orkestr üçün işləyərək onlara yenidən nəfəs verib. 1935-ci ildə isə "Rast və "Şur" muğamlarını nota köçürüb. Milli kinomuzda və teatr sənətində də Niyazi nəfəsi duyulur. 15 film və 14 dram əsəri üçün musiqi yazan Maestro xarici ölkələrdə də tanınıb. Vaxtilə o, Bolqarıstanın "Kiril və Melodi" ordeninə, Macanstanın "B.Bartok" və bir çox dəyərli mükafatlara layiq görülüb.

Tədbirdə iştirak edən qonaqlardan sənətşünaslıq doktoru, professor İlham Rəhimli, Nizami adına Ədəbiyyat Muzeyinin direktoru, millət vəkili Rəfael Hüseynov, Salman Mümtaz adına Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivinin direktoru Maarif Teymurov, əməkdar incəsənət xadimi, dirijor Yalçın Adıgözəlov, Bəstəkarlar İttifaqının katibi, xalq artisti Aqşin Əlizadə, Bakı Musiqi Akademiyasının dosenti, dirijor Fəxrəddin Kərimov Niyazi ilə bağlı xatirələrini danışdılar.

Tədbirin bədii hissəsində əməkdar artist Gülnaz İsmayılovanın ifasında Niyazinin "Arzu" romansı, Bakı Musiqi Akademiyasının dosenti Ülviyyə Hacıbəyovanın ifasında Niyazinin əsərləri, əməkdar artist Həsən Enaminin ifasında Niyazinin “Vətən nəğməsi”, Üzeyir Hacıbəyovun "Sənsiz" romansı, "Arşın mal alan" musiqili komediyasından Əsgərin ariyası, Bakı Musiqi Akademiyasının magistraturasının I kurs tələbəsi, beynəlxalq və respublika müsabiqələri laureatı və diplomantı Ayan Salahovanın ifasında Fərhad Bədəlbəylinin Niyaziyə ithaf etdjyi "Prelüd", Fridrix Şopenin "Ekspromt fantaziya" əsəri, BMA-nın IV kurs tələbəsi Aynur Kərimovanın ifasında Ü.Hacıbəyovun "Cəngi" əsəri, Vaqif Babayevin (alt) ifasında Q.Qarayevin "Lay-lay" əsəri, A.Qlazunovun "'İspan rəqsi səsləndirildi.

Palitra.- 2007.- 21 avqust.- S. 11.