Babayeva T.

Məşhur cazmenin piano arzusu

Şahin Növrəsli: "Keyfiyyətli royalda çalmaq üçün ya Musiqi Akademiyasında, ya da Caz Mərkəzində işləməli oluram"

Bir zamanlar, sosializm dönəmində caz burjua elementi sayılaraq, qadağan edilmişdi. İndi isə caz nəinki sərbəst şəkildə dinlənilir, hətta özündə bütün stilləri, janrları, melodiya və ritmləri birləşdirən hərtərəfli musiqiyə çevrilib. Cazsevərlərin ən sevimli günləri isə ildə bir dəfə müxtəlif ölkələrdə düzənlənən beynəlxalq caz festivallarıdır. Həmin festivallar caz həvəskarlarına öz kumirləri ilə görüşmək, yeni "səslərlə" tanış olmaq imkanı verir. Belə festivallardan biri dünya şöhrətli "Montreux Jazz Festival"dır. İsveçrənin Montre şəhərində artıq 41-ci ildir ki, baş tutan festival ildən-ilə əhatəsini genişləndirir və tamaşaçılarının görüşünə daha rəngarəng formada gəlir. Bu il isə nüfuzlu musiqi festivalında Azərbaycanın müxtəlif caz qrupları da çıxış edib. Yerli cazmenlərimizdən biri - Şahin Növrəsli isə festivalın müsabiqə bölməsində iştirak edərək, ikinci yerin sahibi olub. Müasir Azərbaycan cazının ən məşhur simasına çevrilməyə bäşlayan pianoçu yarış təəsuratlarını və gələcək planlarını bizimlə bölüşdü.

- İsveçrənin Montre şəhərində keçirilən caz festivalında dünyanın ən məşhur caz ustaları çıxış edirlər. Bu, çox məşhur və nüfuzlu festivaldır. Bu il Azərbaycan cazmenləri həm festivala, həm də müsabiqəyə qatıldılar. Ümumiyyətlə, Montre caz festivalı onunla fərqlənir ki, burada təkcə caz ifaçıları deyil, bütün janrların nümayəndələri çıxış edirlər. Konsertlər iki həftə davam edir. Montreyə həm də çoxlu turistlər gəlir. Əksəriyyəti məhz caz festivalına görə bu şəhərə yığışırlar. Şənlənirlər, bayram edirlər... Bu festivalda həm dünya ulduzlarının ifalarını, həm də ən sadə musiqiləri dinləmək mümkündür.

- Amma sənin festivalda iştirakın müsabiqə ilə əlaqədar idi...

- Festival çərçivəsində pianoçular, gitara ifaçıları və vokalçıların müsabiqəsi keçirilir. Solo-müsabiqədir. Səhnədə tək, zərb alətlərsiz, kontrabassız çıxış etməlisən. Seçmə mərhələsindən yarımfinala keçmək üçün onların təqdim etdiyi əsəri, öz kompozisiyamızı və bir blyuz ifa etdik. Bizə verilən vaxt isə 10 dəqiqə idi. Finalda bu vaxt 5 dəqiqə uzadılmışdı. Müsabiqənin də çətinliyi ondadır ki, çox qısa vaxt ərzində öz bacarığını göstərməlisən. Caz musiqisi isə improvizasiya tələb edir. Orada bəstəkarlıq, improvizasiya məharəti, həmçinin klassik, xalq musiqi biliyi nümayiş etdirməlisən. Birsaatlıq konsertlərdə bu mümkündür. Amma 15 dəqiqəlik çıxışda sən gərək royal arxasına keçən kimi özünü göstərəsən. Allaha şükür, bu çətinlikdən uğurla keçə bildim. Çox sevinirəm ki, Azərbaycanın adını Montre caz festivalının tarixinə yazdırmağı bacardım.

- Müsabiqəyə qoşulan rəqiblərinin ifasını necə qiymətləndirərdin?

- Müsabiqəyə 14 ölkədən 16 musiqiçi qatılmışdı. Onların arasında Almaniya, Polşa, Avstriya, Avstraliya, İsveçrə, Yaponiya, İsrail, Rusiya, Amerika kimi ölkələrin musiqiçiləri vardı. Finala isə dörd nəfər keçə bildi: Azərbaycan, Avstriya, Kuba və Fransa. Birinci yerə kubalı ifaçı çıxdı. Etiraf edim ki, nəticədən təəssüfləndim. Avstriya, Fransa musiqiçiləri yaxşı idilər. Amma kubalı bizə baxanda güclü musiqiçi deyildi. Mənim də, kubalının da lent yazısı var, ifalarımızı müqayisə etmək olar. Düzdür, ikinci yer də yaxşıdır. Amma mən birinci yeri gözləyirdim. İfam özümə xoş gəlməsəydi, birinci yerə də layiq bilsəydilər, razı qalmayacaqdım. Yarımfinaldakı çıxışım bir o qədər də xoşuma gəlmədi. Finalda isə yaxşı çıxış etdim.

- Montre əhli sənin hansı əsərlərini dinləyə bildi?

- Yarımfınalda "Sevgi payızı", finalda isə "Klacamu" kompozisiyasını ifa etdim. "Klacamu" klassika, caz və muğamın birləşməsindən ibarət bir əsərdir. Mənim orijinallığım əlbəttə ki, muğamla bağlı idi. Muğam onlar üçün çox maraqlı və nadir musiqidir. Finalda münsiflər heyəti məni Vaqif Mustafazadə, Əzizə Mustafazadə kimi cazmenləri olan bir ölkənin növbəti nümayəndəsi kimi təqdim etdi.

- Belə bir nüfuzlu festivalın müsabiqəsində önəmli yer tutmağın yaradıcılığında nə kimi dəyişiklikləri etdi? Demək olar ki, bu, zirvəyə çatmaq üçün hədd idi?

- Doğrudur, bu festival caz aləminin ən nüfuzlu festivalıdır. Amma mənim üçün müsabiqələr o qədər də böyük rol oynamır. Çünki mən əcnəbi musiqiçilərin, dünya ulduzlarının lent yazılarını dinləmişəm, özümü həmişə onlarla müqayisə edib, üzərimdə işləmişəm. Təxminən bilirdim ki; hansı səviyyədəyəm. Bu festivalda da məlum oldu ki, tək mən yox, ümumiyyətlə, Azərbaycan cazı yüksək səviyyədədir. Müsabiqələr məni öz üzərimdə daha çox işləməyə və dinləyicilərə yeni layihələr çatdırmağa sövq edir. Əlbəttə, hər bir musiqiçi hansısa addımı atanda, istəyir ki, bundan da böyük uğurları olsun. Yəqin ki, birinci yer də olacaq. Amma mənim məqsədim birinci yeri tutmaq olmayıb. Mənim həmişə məqsədim öz musiqimlə, Azərbaycanı xaricdə təmsil etməkdən ibarət olub. İstəyirəm, çoxlu konsertlərim olsun ki, beynimdəki ideyaları, layihələri dinləyicilərə çatdıra bilim.

- Son illər milli cazda bir canlanma yaranıb. Tez-tez xaricə səfər edirsən, həmkarlarını dinləyirsən. Bu gün dünya caz aləmində hansı proseslər gedir?

- Azərbaycanda üç-dörd ildir, caz musiqisində inkişaf başlayıb.

Buna görə hörmətli Prezidentimiz İlham Əliyev cənablarına təşəkkürümü bildirirəm. O, bizım musiqiyə - istər klassik, istər caz musiqisinə böyük qayğı göstərir. Caz Mərkəzi də uğurla işləyir. Hər il yüksək səviyyəli caz festivalı keçirilir və burada dünyanın məşhur şəxsiyyətlərini görmək mümkündür. Bu il isə Yaşıl Teatrın yenidən qurulması sayəsində konsertlər daha baxımlı oldu. Dünyada da həmçinin caza maraq, sevgi var. Pop musiqisi qədər istənilməsə də, cazın, klassikanın öz yeri var. Bu gün hər bir kəs çalışır ki, caz musiqisində orijinallığı ilə fərqlənsin. Heç kim ötən əsrin 20-30-cu illərinin caz musiqisini ifa etmir. Sintezə çox üstünlük verilir. Bütün xalqlar öz musiqisini caza qatmağa çalışır.

- Müsahibələrimizin birində demişdin ki, "Stain Wean" royalında çalmağı xoşlayırsan və yetərincə tanınanda yalnız bu royalda ifa edəcəksən. İstəyinə çata bilmisən?

- "Stain Wean" mənim ən sevimli royalımdır. "Yamaha" da pis deyil. Bu iki, royaldan xoşum gəlir. Amma əfsuslar olsun ki, özümün belə bir royalım yoxdur ki, təkcə konsertdə yox, məşq zamanı da həzz ala bilim. Xaricdə konsertlərim olanda müqavilədə mütləq həmin royallardan birinin olmasını tələb edirəm. Konsertlərimi həmin royallarda ifa edirəm. Amma burada mən keyfiyyətli royalda çalmaq üçün ya Musiqi Akademiyasında, ya da Caz Mərkəzində işləməli oluram.

- Sənin qardaşların da musiqiçidirlər. Musiqiyə sizdə belə maraq lıardan gəlir?

- Valideynlərim peşəkar musiqiçilər olmasalar da, musiqi ilə məşğul olublar. Atam həmişə cavan yaşlarından tar çalıb, anamın gözəl səsi olub. O, həm də Azərbaycan musiqisinin yaxşı bilicisidir. Amma biz musiqi ilə peşəkarcasına məşğul olduq. Ailədə böyük qardaş olduğumdan musiqiyə birinci mən getmişəm. Sonra o biri qardaşlarım da mənə qoşulub. Nurlan həm oxuyur, həm də kamança çalır. Aslan tarzəndir. Tərlan isə musiqi iiə məşğul olmasa da, şairliyi var. Ulu babam Mirzə Ələsgər Növrəs Xurşudbanu Natəvanın Şuşada keçirdiyi "Məclisi-üns"də iştirak edərmiş. Orada ən cavan şair olduğu üçün ona bu təxəllüsü veriblər. Yəqin incəsənətə həvəs Şuşadan, Qarabağdan bizə keçib.

- Bildiyimə görə klassik musiqi təhsili almısan. Cazdan öncə klassika ifa etmisən. Muğamla cazı sintez edirsən. Bəs klassika ilə cazı bir araya gətirmək fikrin yoxdur?

- Elədir, mən klassik məktəb keçmişəm. Klassika ilə çox məşğul olmuşam, indi də ifa edirəm. Amma konsert verməmişəm. Yəqin ki, nə vaxtsa belə bir konsert verəcəyəm. Klassika ilə cazı sintez etmək fikrim olub. Amma fikirləşmişəm ki, yox, klassikanı təmiz ifa etmək lazımdır. Sonra yenə düşünmüşəm ki, hər halda cəhd etməyə dəyər.

- Məşhur cazmenlərdən kiminləsə birgə çıxış etmək istəyin var?

- Bir layihəm var, yaxınlarda reallaşdırmaq fikrindəyəm. Dünya ulduzları ilə lent yazılarımın olmasını istəyirəm. Cək De Cenet, Qarri Pikop kimi musiqiçiləriə disk buraxdırmaq istəyirəm. Yaxın gələcəkdə müqavilə bağlamaq üçün onlarla əlaqə yaradacağıq.

- Bu yaxınlarda ispaniyalı prodüsserlə müqavilə bağlamısan...

- Bu müqavilə çərçivəsində Fransada bir konsertim olacaq. Müqaviləni müsabiqədən qabaq bağlamışam. Müsabiqədən sonra mənə bəzi təkliflər gəlib, yəqin ki, yeni müqavilələr də olacaq. Həm də müsabiqə fınalçılarının Amerikada konfransı keçiriləcək. Dörd finalçı orada görüşəcəyik və hər birimizə studiyada disk buraxdırmaq imkanı verilib.

- Bakıda konsert vermək fikrin yoxdur?

- Belə bir fikrim var. "Buta" Mədəniyyət Mərkəzi ilə əməkdaşlıq edirəm. Onlar mənim Bakıda, Moskvada konsertlərimi təşkil ediblər. Sentyabrın sonlarında "Buta" ilə birgə Bakıda konsertim keçiriləcək. Əvvəlcədən açıqlamaq istəmirəm, tanınmış sənətçilərin iştirakı ilə böyük bir layihə hazırlayacağıq. Yeri gəlmişkən, bu günlərdə mənim internet saytım açılıb. Dinləyicilərim mənim əsərlərimi sayt vasitəsilə də dinləyə biləcəklər. "shahinnovrasli.com" ünvanlı saytda mənim audio, video yazılarım, müsahibələr, məlumatlar yer alacaq.

- Tanınmış sənətçilərin konsertdən öncə müəyyən pozulmayan adətləri və ya talismanları olur...

- Yaxınlarımın - valideynlərimin, qardaşlarımın, xanımımın yanımda olması mənim üçün səhnəyə çıxmazdan öncə köməkdir. Həm də konsertdən əvvəl yalnız musiqi, gözəllik barədə fikirləşmək lazımdır. Elə gözəl ifa etməlisən ki, dinləyicilər bu ifadan həzz alsınlar.

Xəzər.- 2007.- 11 avqust.- S. 18.