Məhərrəmova T.

Kinomuzun ikinci nəfəsi

Dövlətin bu sahəyə yönəlik siyasətini bu cür təsnifləyən

kinoreyissor Əlisa Cabbarov iş adamlarının film çəkilişinə

sponsorluqdan min bir bəhanə ilə yayınmasından narahatdır

Bu günlərdə ölkəmizdə keçirilən II Milli Turizm Filmləri Festivalı başa çatıb. Müsabiqə proqramını 2004-2007-ci illərdə istehsal edilmiş turizmlə bağlı müxtəlif növ film, reklam çarxları, televiziya proqramları əhatə edib. Festivalın təşkilat komitəsinə təqdim edilən 60-a yaxın audiovizual əsərdən 37-sinə baxış keçirilib.

Festivalın Qran-pri nominasiyasına - "Qızıl səyyah" mükafatına reyissor Əlisa Cabbarovun "Küsnək" filmi layiq görülüb. Reyissorun rəhbərlik etdiyi "Dərviş" Prodüser Mərkəzinin istehsalı olan "Ev" filmi isə xaricdə keçirilən festivallara dəvət alıb.

- Turizm festivalının "Qran-pri" mükafatına layiq görülən "Küsnək" filmi 2005-ci ildə "Telefilm" Yaradıcılıq Birliyində mənim reyissorluğumla çəkilib. Film bir neçə dəfə Azərbaycan televiziyası ilə nümayiş etdirilib. Asif Rüstəmovla Ramiz Fətəliyevin reyissorluğu ilə çəkilən "Ev" filmində isə prodüser vəzifəsini icra eləmişəm. Film artıq İtaliyada və Avstriyada keçirilən festivallarda nümayiş etdirilib; Romada keçirilən "Aziatik mediali" festivalında "Tamaşaçı rəğbəti" mükafatı qazanıb. Gələn ilin əvvəllərində isə Noterdam, İsveç və Fransada keçiriləcək festivallara rəsmi dəvət almışıq. Onu da qeyd edim ki, Fransada hər il keçirilən beynəlxalq qısametraylı filmlər festivalında son 12 ildə Azərbaycandan heç bir film iştirak etməyib. Təkcə 1995-ci ildə Yavər Rzayev "Sarı gəlin" filmi ilə festivala qatılıb və mükafat qazanmayıb. "Ev" filmi fevral ayında həmin mötəbər festivalda iştirak edəcək.

- Əgər kommersiya sirri deyilsə, filmin istehsalına nə qədər pul ayrılıb?

- Dövlət üç filmin çəkilməsi üçün tender elan edərək, hərəsinə 30 min manat pul ayırdı. Qısametraylı filmlər üçün bu, normal vəsaitdir. Filmin ssenari müəllifi Asif Rüstəmov olsa da, ssenarinin işlənməsinə tanınmış kinodramaturq Ramiz Fətəliyevi dəvət etdik. Çünki adətən əsas qüsurlar ssenari ilə bağlı olur. Ramiz müəllim ssenarini bəyəndi və təkmilləşməsinə kömək göstərdi. Filmdə əsas ideya əbədi və yeni dəyərlərdir. Filmin yaradıcı heyətinə tanınmış rəssamlar Rafiz İsmayılov, Rafiq Nəsirov, ikinci reyissor Çingiz Həsənov, prodüser Aynur Mustafayeva daxildir. Filmdə əsas rolları gənclər - Pantomim Teatrının reyissoru Rasim Cəfərov və İncəsənət-Mədəniyyət Universitetinin III kurs tələbəsi Təranə Əliyeva oynayır. Filmin musiqisini Xəyyam Mirzəzadə yazıb. İtaliyada məhz filmin musiqisini xüsusi qeyd etdilər.

- Reyissor kimi tammetraylı film çəkmək planlarınız varmı?

- "Albalı" tammetraylı filminin reyissoruyam. Film başa çatmaq üzrədir. Bu filmin ssenarisi Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin "Gənc reyissorlara dəstək" layihəsində qalib gəlib. Hazırda filmin musiqisi yazılır. Bu dəfə də Xəyyam Mirzəzadə ilə işləməyə üstünlük vermişik.

- Prodüser Mərkəzi tərəfindən verdiyiniz ideyaların hamısı bəyənilirmi?

- Təbii ki, hamısının bəyənilməsi mümkün deyil. Pul dəstəyi qazanan layihə heç də yaxşı layihə demək deyil. Pul qazanmayan layihə isə heç də pis ideya demək deyil. Hələlik Mədəniyyət və Turizm, Gənclər və İdman nazirlikləri ilə dil tapa bilirik. Açıq Cəmiyyət İnstitutu da bizim bir-iki layihəmizi dəstəkləyib. "Narkomaniya və gənclər" mövzusunda sənədli filmin reyissoru da Asif Rüstəmovdur. Ümumiyyətlə, indiyə qədər kinonu maliyyələşdirən strukturlar bizim layihələrimizi dəstəkliyib. Təbii ki, dəstəklənməyən layihələrimiz də olub. On layihədən üçü dəstəklənirsə, bu, təbii bir şeydir. Mədəniyyət Nazirliyi yenə də kino çəkilişi üçün müsabiqə elan etmişdi. Ancaq biz ssenari qıtlığı ilə üzləşdik. Hər hansı bir xalq yazıçısının, reyissorun və ya yurnalistin ssenarisi hələ kino ssenarisi demək deyil. Peşəkar, filmin bütün tələblərinə cavab verən ssenari olması və maliyyə vəsaitinin axtarılma mexanizmini qaydaya salmaq əsas problemdir. İngilis dilini bilməmək də işimizdə problem yaradır. Film çəkilişi üçün vəsaitin tapılmasında ingilis dilini yüksək səviyyədə bilmək vacibdir.

- Bəs "Qadın həbsxanasında metomarfozalar" adlı layihənizin icrası nə səviyyədədir?

- Layihənin montayını başa çatdırmışıq, ancaq təqdimatını keçirə bilməmişik. Təbii ki, çətinlik maliyyə ilə bağlıdır. Bu, prodüserlərin təşəbbüsü ilə çəkilən filmdir. Biz həmin filmin çəkilişlərinə maliyyə dəstəyi tapmamış başladıq. İndi isə müəyyən bir vəsait lazımdır. Biz də onu axtarırıq. Bu, maliyyə cəhətdən özünü tapmayan bir layihədir.

- Layihələrinizin hamısına Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən vəsait ayrılır?

- Təkcə Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən dəstək almırıq. "Edem-2006" layihəsini Gənclər və İdman Nazirliyi dəstəklədi. Dini icmalarla bağlı layihəni BMT İnkişaf Proqramı maliyyələşdirdi. Əsas məqsədlərimizdən biri Avropada, Amerikada kinonu maliyyələşdirən fondların marağını Azərbaycan kinosuna cəlb etməkdir. Hələlik onlarla iş birliyimiz olmayıb. Birgə istehsalat problemlərin çoxunu həll edər.

- Vəsait axtarışı zamanı çoxmu maneələrlə qarşılaşırsınız?

- Qərb fondları Azərbaycana dair mövzularda ekzotika və ya cəmiyyətin həyatında problemli məsələlər axtarır. Yəni hər bir fondun öz maraqları var. Dövlət təbii ki, öz imicinə müsbət təsiri olan mövzular istəyir. İstənilən Qərb fonduna bütün dünyadan yüzlərlə, minlərlə layihələr təqdim olunur. Həmin layihələrdən yalnız 5-10-u dəstəklənir. Bu, böyük lotoreya oyununa bənzəyir. Orda dəstək qazanmaq çox çətindir. Burda şəxsi münasibətlər, ingilis dilini bilmək, layihəni tərtib etmək, dizayn və bu kimi digər amillər mühüm əhəmiyyət daşıyır.

- Onda belə çıxır ki, siz öz ideyalarınıza yalnız xaricdən dəstək tapmağa üstünlük verirsiniz? Burda deyəsən həmçinin əsasən maliyyə məqsədi güdülür. Yəni onlar daha tez və yaxşı məbləğdə maliyyə ayıra bilərlər?

- Hazırda ölkəmizdə kinoya kifayət qədər vəsait ayrılır və onun həcmi ilbəil çoxalır. Ancaq birgə istehsalatın üstünlüyü ondadır ki, bu variant filmlər üçün sonradan xaricə satılmağa, yayılmağa imkan yaradır. Məsələn, Fransa ilə birgə istehsal olanda artıq Fransa bazarı maraqlanır. Ona görə də birgə istehsalata maraq təkcə maliyyə dəstəyi ilə bağlı deyil. Bu filmin gələcək taleyi baxımından da əhəmiyyətlidir. Maliyyə məsələsi həll olunduğu halda da xarici ölkəni cəlb etmək məsləhətdir. Hətta xarici ölkə heç maliyyə vəsaitini verməsə belə, sadəcə öz leyblını versin. Filmin təkcə Azərbaycanda istehsal olması reklamdan çox antireklam ola bilər. Ola bilər ki, festivalın seçim mərhələsində həmin kinoya heç baxmasınlar. Ancaq Fransa, İran, İtaliya, Almaniya və başqa ölkələrlə müştərək istehsalı görsələr, maraqlanarlar. Onda dünyada Azərbaycan kinosu haqqında anlayış da yaranar.

- Rəhbərlik etdiyiniz prodüser mərkəzində istədiyiniz ideyaların hamısını gerçəkləşdirə bilirsinizmi?

- Bizim prodüser mərkəzi əsasən sənədli və bədii filmlərin, eləcə də reklam çarxlarının istehsalı ilə məşğuldur. Prodüser Mərkəzi kimi əsas vəzifə layihələrin düşünülməsi, hazırlanması və həyata keçirilməsi üçün vəsait tapılmasıdır. Mədəniyyət Nazirliyi ilə birlikdə layihələrimiz var. Keçən il Alina Abdullayevanın reyissorluğu ilə çəkib təhvil verdiyimiz "Çalış, nəfəs alma" qısametraylı bədii filmi VI Audiovizual Beynəlxalq Festivalda "Ən yaxşı prodüser işi" nominasiyası qazandı. "Ev" filmi də Turizm fesstivalının baş mükafatına layiq görüldü. Bundan əlavə, dini icmalar mövzusunda BMT-nin İnkişaf Proqramı ilə birlikdə sənədli film və veriliş hazırlamışıq. Həmçinin, YUNESKO-nun sifarişi ilə dini musiqilər mövzusunda layihənin reallaşmasında iştirak etmişik. Gənc Film İstehsalı Assosiasiyası İctimai Təşkilatı ilə birlikdə də layihələr həyata keçiririk. "Edem-2006" layihəsi çərçivəsində qısametraylı film çəkərək təhvil vermişik.

- Sponsorlarla dil tapa bilirsinizmi?

- Bizdə sponsorların kinoya köməyi yoxdur. Ümumiyyətlə, bu ənənədən danışmağa dəyməz. Sanki iş adamları nəyisə maliyyələşdirməyə qorxurlar. Xaricdə incəsənətə maliyyə yatıranları ya vergidən azad edirlər, ya da vergini azaldırlar. Bizdə isə sponsorlar yaxalarını kənara çəkirlər.

- Öz uğurlarınızı çıxmaq şərti ilə, 2007-ci il yaddaşınızda hansı kino nailiyyəti ilə qaldı?

- Konkret fakt söyləmək çətindir. Ancaq Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin gənc reyissorlara ünvanlanmış siyasəti kinomuza ikinci nəfəs verdi. Buna görə də tammetraylı filmlərin müsabiqədə qələbəsini nəaliyyət hesab edirəm.

Kaspi.- 2007.- 26 dekabr.- S. 16.