Sarıyeva İ.

“Sovet dövründə filmlərimizə bütün SSRİ-də baxılırdı”

Hüseyn Mehdiyev yüksək zövqlərə uyğun filmlərin yaranacağına şübhə etmir

Azərbaycan kinematoqrafının vəziyyətinin acınacaqlı olması bütün cəmiyyətə bəllidir. Vaxtilə «Azərbaycanfilm» Kinostudiyası il ərzində 6-7, bəzən filmin istehsalı ilə məşğul olurdusa, indi bu rəqəm yarıbayarı aşağı düşüb. Bu gün daha çox kommersiya filmləri ıneydanı ələ alıb. Bu filmlərin səviyyəsi isə nə peşəkarları, nə də cəmiyyətin ziyalı təbəqəsini qane edir. Hətta çox tamam peşəkar aktyorların əksəriyyəti kommersiya filmlərinə çəkilməkdən boyun qaçırır, bəzilərisə, normal qonorar verilmədiyindən belə təmayüllü filmlərə çəkilmək istəmir.

Əldə etdiyimiz məlumata görə, il ərzində bir neçə kommersiya filmi çəkilir ki, həmin filmlərdən əldə edilən gəlir Azərbaycan reallığı ilə o qədər də uzlaşmır. Deyilənə görə, hətta kommersiya filmləri istehsalçıları vergidən də yayınır. Hər halda bu, bizim yox, vergi orqanlarının işidir. Digər məlumatda isə kommersiya filmlərinin, ümumiyyətlə, heç bir təşkilatda qeydiyyatdan keçmədiyi bildirilir.

Qeyd edək ki, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyində filmlərin Dövlət Reyestri sektoru yaranmazdan əvvəl ölkədə çəkilən filmlər Peşəkar Kinorejissorlar Gildiyasında qeydiyyatdan keçirdi.

Peşəkar Kinorejissorlar Gildiyasının rəhbəri, tanınmış kinorejissor Hüseyn Mehdiyev bizimlə söhbətində kommersiya filmlərinin hüquqi baxımdan gildiyada qeydiyyata düşməli olmadığını bildirdi.

H.Mehdiyev dedi ki, «Kinematoqrafiya haqqında» AR Qanununa görə, Azərbaycanda istehsal olunmuş filmlərin qeydiyyatı, dövlət reyestrinə salınması və onlara icazə vəsiqəsinin verilməsi Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə tapşırılıb və Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə bütün filmlərin qeydiyyatı nazirliyə həvalə edilib.

Kommersiya filmlərinin nə zamansa Gildiyada qeydiyyatdan keçib keçməməsinə gəldikdə isə H.Mehdiyev «Qanun qəbul olunarkən bura bu bəndin salınmasında məqsəd müxtəlif sahibkarların, film istehsalçılarının müəllif hüquqlarının qorunması idi. Bu gün də həmin qaydalar qəbul olunur və ona baxmayaraq, yenə də həm sahibkarların, həm də müəlliflərin hüquqları kobud şəkildə pozulur. O ki, qaldı kommersiya filmlərinin keyfiyyətinə, mənə elə gəlir ki, bu cür filmlər keyfiyyət baxımından heç bir senzuradan, heç bir bədii şuradan keçməməlidir. Onun yalnız «plankası» olmalıdır - tamaşaçılar tərəfindən qəbul olması, baxılması və o filmin istehsalçısının həmin filmə qoyduğu maliyyə vəsaitini götürmə bacarığı. Yəni burada kommersiya filmlərindən söhbət gedir. Bu gün kommersiya filmləri barədə istər bədii, istərsə də texniki baxımdan, professionallıq nöqteyi-nəzərindən danışmaq qətiyyən düzgün olmazdı. Bizim kinematoqrafda kommersiya istiqaməti heç vaxt olmayıb və bu ənənə bizdə yoxdur. Hərçənd ki, Sovet dövründə bizim filmlərimizə bütün SSRİ-də baxılırdı. Bu, filmlərə qoyulan pulu on-on beş qatına çıxarırdı və bu filmlər gəlir gətirirdi, o gəlir çərçivəsində də kinematoqrafiya inkişaf edirdi. O vaxt kino yeganə sahələrdən biri idi ki, özü özünü maliyyələşdirir və inkişaf etdirirdi. Hətta kinodan gələn gəlir o qədər böyük idi ki, bu, başqa sahələrin də inkişafına yönəldilirdi. Həmin bazar iqtisadiyyatının

qanunlarına uyğun olaraq, kinematoqrafın kommersiya istiqaməti bir qədər sərbəst inkişaf etməlidir. Və mən əminəm ki, bu qanunda həmin kommersiya bacarığı olan kino prodüsserləri, kino rejissorları, kino sahəsində çalışanlar ortalığa çıxsa, hər şey qaydasına düşəcək. Sizin münasibətiniz mənə aydındır. Mənim də bir peşəkar, sənətkar, vətəndaş, bir ekspert kimi bəzilərin çəkdiyi kommersiya filmlərinə münasibətim o qədər də müsbət deyil. Amma onlar da hadisələri, görünür, belə görürlər və onların da tamaşaçıları var.

Sizə deyim ki, bu tamaşaçıların sayı az deyil və bununla barışmaq lazımdır. Bəlkə də bir qədər imkanlar genişlənər, iqtisadiyyatda bir az azadlıq olar, yəni kinematoqrafa vəsait qoyuluşu artar və o zaman da inkişaf geniş olar. Həmin inkişafda da, hesab edirəm ki, təkcə bu gün gördüyümüz məhsullar yox, daha yüksək keyfiyyətdə, daha yüksək zövqlərə uyğun filmlər ortalığa çıxar. Mən ona şübhə də etmirəm. Amma bu gün nə var odur, mənə elə gəlir ki, onları qınamaq və yaxud da onlara mənfi yanaşmaq bir az düzgün olmazdı» -deyə bildirdi.

Bakı xəbər.- 2007.- 13 dekabr.- S. 16.