Qaliboğlu E.

Xanəndə gərək səsinə güvənsin

Ramiz Zöhrabov: "Mənə heç bir kəsi tapşırmayıblar

İki aydır ki, Azərbaycan Televiziyasında birbaşa nümayiş etdirilən "Muğam müsabiqəsi" əvvəlki müsabiqələrdən
xeyli üstün cəhətləri ilə fərqlənir. Bu və digər müsbət cəhətlər barədə müsabiqədə münsiflər heyətinin üzvü kimi iştirak edən Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının katibi, professor Ramiz Zöhrabov "Xalq Cəbhəsi"nə müsahibəsində bildirib ki, "iki il qabaq "Srase" televiziyası ilə "Muğam müsabiqəsi-2005" televiziya müsabiqəsi keçirildi. Həmin müsabiqədə həm münsiflər heyəti vardı, həm də seçim tamaşaçıların SMS-ləri ilə aparılırdı. Bəzən elə olurdu ki, orta səviyyəli adamlar da o müsabiqədə birinci yerə çıxa bilirdilər. Əslində burada tamaşaçıların zövqü üstünlük təşkil edirdi, baxmayaraq ki, münsiflər heyətində tanınmış mütəxəssislər əyləşmişdilər. Müsabiqənin son mərhələsində ilk 3 yerləri müəyyən etmək üçün münsiflər heyətinə daha çox imkan verildi. Həmin müsabiqədə SMS-lərin gücünü, mütəxəssis rəyini istədiyi vaxt üstələməsinin şahidi oldum. Yaxşı ki, son mərhələdə əsas yerlərin müəyyənləşdirilməsində münsiflər heyətinin istəyi, düzgün seçimi oldu. Həmin son seçim anında münsiflər heyətinin üzvü olan xalq artisti Səkinə İsmayılova Bakıda deyildi, onun da xalları münsiflər heyətinə verildi".
Ramiz Zöhrabov artıq iki aydır ki, Azərbaycan Televiziyasında keçirilən "Muğam müsabiqəsi"nin tamam başqa prinsiplərə əsaslandığını bildirir: "Artıq burada münsiflər heyətinin fikri əsasdır. İlk dəfə olaraq burada SMS yoxdur.
Hazırda dünyada incəsənətlə bağlı keçirilən müsabiqələrdə SMS-lərə üstünlük verilir. Xüsusən "Muğam müsabiqəsi"ndə SMS-lə düzgün seçim etmək imkanları mümkün olmur".
Artıq "Muğam müsabiqəsi"ndə 10 tur keçirilib: "Hazırda "Muğam müsabiqəsi" 10 nəfər arasında keçirilir. Bunun ardınca 4 tur keçiriləcək, 10 nəfərdən 4-ü çıxacaq, 6-sı qalacaq. Artıq bu turda 1-ci, 2-ci, 3-cü yerlər təyin olunacaq".
Muğam müsabiqəsi ilə bağlı dinləmələrə hələ yay aylarında başlanılıb: "Yay ərzində respublikanın ayrı-ayrı regionlarında olmuşuq. Birinci tur rayonlarda keçirilib.
Ümumiyyətlə, sonda müsabiqədə iştirak edən 500 nəfərdən 20-si qaldı. Şəki, Gəncə, Lənkəran, Sabirabad və başqa zonalarda olduq. Naxçıvandan cəmi iki nəfər iştirak etdiyinə görə onlar Bakıya gəldilər, burada müsabiqədə iştirak etdilər. Bir həftə ardıcıl olaraq müsabiqəyə qatılanları dinlədik. Müsabiqəyə qatılanlar arasında qaçqınlar da çox idi. Bölgələrdəki seçimdən sonra fərqlənənləri bir daha Bakıda dinlədik. Müsabiqəyə qatılaraq qabiliyyəti ilə fərqlənənlər öz sözlərini deyə bildilər".
Ramiz Zöhrabov müsabiqədə qabiliyyət məsələsinin əsas olduğunu bildirir: "Şəxsən mənə heç bir kəsi tapşırmayıblar, belə söhbət ola bilməz, deməyiblər ki, filankəsə güzəşt etmək lazımdır. Müsabiqəyə qatılanlar arasında müxtəlif profilli musiqi məktəblərində təhsil alanlar var. Qaydaya görə müsabiqədə 18 yaşından 30 yaşına kimi şəxslər iştirak edə bilərlər. 18 yaş ona görə başlanğıc hədd kimi götürülür ki, səs bu zaman tamamilə yetişir, bu mərhələyə kimi isə səs dəyişilir, ifaçı tamamilə formalaşmır".
Gəncədən olan 11 yaşlı Elməddin isə istisna vəziyyətdə müsabiqədə iştirak edir: "Elməddinin səsi çox gözəl idi, bu yaşda uşağın belə oxuması münsiflər heyəti üzvlərinin hamısını razı saldı, o səbəbdən də qərara gəldik ki, müsabiqədə iştirak etsin. Amma Elməddinin yaşı müsabiqə şərtlərinə cavab vermir. Elməddin özü dedi ki, mən ancaq onluğa düşsəm, bəsimdir. Məhz yaxşı oxuması nəticəsində Elməddin yüksək xalla onluğa düşdü. Hər halda yəqin ki, Elməddin üçün də ayrıca mükafat nəzərdə tutulacaq".
Azərbaycanın sabahı üçün bu səslərin ölkəni təmsil etmə səviyyəsində olduğunu deyən Ramiz Zöhrabov nəticələrin qənaətbəxş olduğu qənaətindədir: "Bəziləri hətta hərdən belə səslərin tükəndiyini deyirdilər. Amma gedişat göstərdi ki, Azərbaycanda muğam özünün yeni bir inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub. Azərbaycanda üçpilləli musiqi təhsili - uşaq musiqi məktəbi, orta ixtisas məktəbi və ali musiqi məktəbi (Konservatoriya) var. Dünyanın heç bir yerində musiqi sahəsində belə bir tədris yönü yoxdur. Bunun da əsasını vaxtilə böyük bəstəkarımız Üzeyir Hacıbəyli qoyub. 1922-ci ildən 1925-ci ilə kimi bu qayda formalaşıb, müəyyən dəyişiklərlə indiyə kimi davam edir. Muğamların necə tədris olunması ilə bağlı ciddi işlər aparılıb. Belə sistemə həmişə başqa ölkələr qibtə ilə baxırlar, onlar ali məktəblərdə başlayırlar birdən-birə muğamı tədris etməyə, bizdəki kimi effekt vermir. Bu mənada muğam ifaçısının uşaqlıqdan dərs alması son dərəcə gözəl effekt verir, muğam dəstgahları, zərb muğamlar, kiçik həcmli muğamlar, təsniflər mənimsənilir. Bu prosesdə müəllimdən bəhrələnməyə daim ciddi ehtiyac var, çünki bu, şifahi ənənəli musiqidir.
Getdikcə muğamla bağlı tədris daha da mürəkkəbləşir".
Müsabiqədə tələblər getdikcə daha da sərtləşəcək. İfaçılar axırıncı turda dəf çala-çala oxuyacaqlar, zərbi muğamlardan biri mütləq ifaya daxil ediləcək: "Tələb odur ki, gələcəyin xanəndəsi bütün muğamları bilməlidir. Bu cür müsabiqələrdə şərtin asanlığından söhbət gedə bilməz. Bilək ki, gələcəkdə bizim muğam sənətini kimlər irəli aparacaq. İndiki oxuyanlar musiqimizin gələcəyidirlər, dədə-babalarımızdan qalan muğamı əzmlə, inadla irəli aparmalıdırlar. Xanəndə çaşmamalıdır, həmişə düz oxumalıdır, qəzəli, dəf çalmağı yaxşı bilməlidir. Muğamın ifasında tələblər çoxdur. Əlbəttə ki, münsiflər heyətinin hər bir üzvü ifaçılara müəyyən tərəflərdən qiymət verir. Müəllimləri daim bu ifaçılarla məşq edirlər. Həmçinin ifaçıların əruzla bağlı məsləhətçisi də var. Bu cür məşqlər yaxşı səmərə verir. Xanəndə gərək səsinə güvənsin, həm də səsini qorusun".
R.Zöhrabov muğam müsabiqələrinin iki ildən bir keçirilməsini məqbul sayır: "Oxuyan nəfəsini dərməlidir, yeni səslər birdən-birə yetişmir, bunun üçün müəyyən vaxt lazımdır".

Xalq cəbhəssi.- 2007.- 19 dekabr.- S. 14.