Təhmirazqızı S.

Musiqidə əbədiləşən ömür

Dahilər yetirən xalq xoşbəxtdir. Bu xoşbəxtlikdən Azərbaycanımızın qismətinə də pay düşüb. Belə ki, bu məmləkət bəşəriyyətə bir neçə dahi simalar bəxş edib. Bu dahilər əməlləri ilə bizim üçün əbədiləşiblər.

Bu gün isə biz də özümüzü xoşbəxt nəslin nümayəndəsi hesab edə bilərik. Ona görə ki, o dahilərdən birinin - XX əsrin görkəmli siması olan Heydər Əliyevin müasirləriyik. Məhz onun şəxsində biz dahiliyin şahidi olduq.

Bəli, xalqımızın azadlığı, rifahı yolunda bilə-bilə hər bir əzab-əziyyətə qatlaşan bu müdrik şəxsiyyət xalqın əziz övladı olaraq daim sevildi və elə bu gün də o, əbədi sevgi ilə xatirələrdə yaşayır.

"Mən bütün həyatımı xalqıma həsr edəcəyəm" - deyən Heydər Əliyev bütün sahələrdə olduğu kimi, incəsənətimizə, mədəniyyətimizə, xüsusən də musiqimizə həmişə böyük qayğı və diqqətlə yanaşmışdır. O, xalqımızın dərin köklərə malik olan milli musiqisinin və eyni zamanda professional musiqi sənətinin gözəl bilicisi idi. Respublikaya rəhbərlik etdiyi müddət ərzində məhz onun sayəsində Azərbaycan musiqi mədəniyyəti yüksək zirvələr fəth etmişdir. Belə ki, milli və professional musiqimizin dünyada tanınması, bəstəkarların, ifaçıların və musiqişünasların sənətdəki fəaliyyətlərinin yüksək qiymətləndirilməsi onların sənətlə məşğul olmaları üçün lazımi həyat şəraitlərinin qaydaya salınması, yəni onlara mənzil verilməsi, yaradıcılıq evlərinin tikilməsi, maddi təminatlarının yaxşılaşdırılması üçün maaşlarının artırılması, Prezident təqaüdünün ayrılması, fəxri adlarla, orden və medallarla təltif olunmaları, dünyasını dəyişən sənətkarların xatirələrinin əbədiləşdirilməsi üçün onların ev muzeylərinin yaradılması, yubileylərinin təntənəli şəkildə qeyd olunması, onların adına mədəniyyət ocaqlarının verilməsi, daha neçə-neçə bu cür əlamətdar hadisələr məhz Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır.

Mədəniyyətimizin inkişafı tarixinə adı qızıl hərflərlə yazılan bu dahi şəxsiyyətin işıqlı xatirəsi həmişə qəlbimizdə yaşayır və yaşayacaq. "Bizdən sonra əməllərimiz qalacaq" - deyən bu müdrik şəxsiyyətin əməllərini tarixin yaddaşına köçürmək, bizim üçün əziz olan bu insanın xatirəsini bir daha əbədiləşdirmək mənəvi borcumuzdur. Bu fikri Heydər Əliyevin qayğısı və diqqəti sayəsində yüksək sənət zirvələri fəth etmiş hörmətli sənətkarlarımız da dönə-dönə vurğulayırlar. Onlardan bir neçəsinin ürək sözlərini və xatirələrini oxuculara da təqdim edirik.

Bildiyimiz kimi möhtərəm Heydər Əliyev daim Azərbaycan bəstəkarlarından öz qayğısını əsirgəməyib. O, professional bəstəkarlıq məktəbinin inkişafı üçün əlindən gələni edib. Bu yerdə xatirəli ömürdən bir xatirə. Unudulmaz bəstəkarımız, xalq artisti, dövlət mükafatı laureatı, professor Vasif Adıgözəlovun fikirlərini yada salaq:

"Bu gün xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyev haqqında danışmaq mənim üçün bir qədər çətindir. Çünki biz həmişə onu məğrur, mərd bir sərkərdə kimi, uca bir dağ kimi qarşımızda görüb və daim bu ucalığa baş əymişik. İndi isə bu dahi şəxsiyyət haqqında xatirə söyləyirik. Amma əsl xoşbəxtlik odur ki, ölümündən sonra əbədi olaraq yaşayasan. Heydər Əliyev Tanrının yetirdiyi belə xoşbəxt insanlardandır. Biz onu hər an xatırlayırıq. Çünki onun bütün Azərbaycan xalqına, onun elminə, mədəniyyətinə etdiyi atalıq qayğısı heç vaxt unudula bilməz.

Heydər Əliyev bəstəkarların ən yaxın dostu idi. Bəstəkarlar İttifaqının keçirdiyi plenumlarda, qurultaylarda o, şəxsən iştirak edər, əsərlərimizi diqqətlə dinləyər; onları təhlil edər və bizə öz tövsiyələrini verərdi. O, daim bizi ruhlandırıb. Xüsusən 1993-cü ildən - xalqımızın tarixində baş verən bu çətin dövrlərdən o, bəstəkarlara, ifaçılara, musiqişünaslara daha böyük qayğı ilə yanaşdı. Belə ki, bu çətin və məşəqqətli dövrdə onların sənətlə məşğul olmaları üçün lazımi şərait yaratdı. Neçə-neçə sənət adamını mənzillə təmin etdi, onları "Şöhrət" və "İstiqlal" ordenləri ilə təltif etdi, onlara xüsusi Prezident təqaüdləri ayırdı. Belə sənətkarlardan Tofiq Quliyevin, Cövdət Hacıyevin, Süleyman Ələsgərovun, Hökümə Nəcəfovanın, Şəfiqə Axundovanın, Arif Məlikovun, Azər Rzayevin, Ramiz Mustafayevin, Ramiz Mirişlinin, Tofiq Bakıxanovun, Elza İbrahimovanın, Xəyyam Mirzəzadənin, Nəriman Məmmədovun, musiqişünas Elmira Abbasovanın, Ramiz Zöhrabovun və başqalarının adlarını çəkə bilərik. O cümlədən mən özüm də bu sıraya daxiləm.

Heydər Əliyevin bu cür xidmətləri elə respublikaya rəhbərlik etdiyi ilk illərdən özünü göstərib. Vaxtilə SSRİ dövründə Azərbaycanın bir neçə görkəmli sənətkarlarına ən böyük fəxri ad olan "Sosialist Əməyi Qəhrəmanı" adı verilmişdir. Bu sənətkarlar Qara Qarayev, Fikrət Əmirov, Niyazi və Rəşid Behbudov idi. Bu fəxri adların sənətkarlarımıza verilməsi, onların yüksək sənətkarlığı ilə bərabər ən başlıcası Heydər Əliyevin yüksək nüfuzunun təcəssümü idi".

Daha bir sənətkar sözü - xalq artisti, professor Ramiz Mirişlinin dediklərindən:

"Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin həyatı neçə-neçə sənət adamına ilham verib. Onun əməlləri həyatda reallaşdığı kimi, sənətdə də əbədiləşib. Xoşbəxtəm ki, bu şəxsiyyət haqqında yazmaq səadəti mənə də nəsib olub. "Məşəl kimi yanan ürək", "Adın şöhrət-şan yerimiz", "Heydər ata" mahnılarının xalq tərəfindən daim sevilib və ifaçıların repertuarında özünə yer tapıb. Bu əsərlərin bir bəstəkar kimi mənim yaradıcılığımda xüsusi yeri var. Bu uğurun əsas səbəbi xalqın öz rəhbərinə olan sevgisidir ki, məhz bu nəğmələrə belə əbədiyaşarlıq gətirmişdir. Mən də haqlı olaraq qürur hissi keçirirəm ki, bu dahi şəxsiyyətlə ünsiyyətdə olub, onun qayğı və diqqəti ilə əhatə olunmuşam. Bəstələdiyim musiqi nümunələrini bu böyük dahinin - Heydər Əliyevin şəxsiyyəti və ruhu qarşısındakı mənəvi borcumun bir zərrəsi hesab edirəm".

Heydər Əliyevin xalqımız və vətənimiz qarşısındakı misilsiz xidmətləri Azərbaycan tarixinin səhifələrinə qızıl hərflərlə yazıldı. Bu sənətin dili ilə də özünün yüksək təcəssümünü tapdı. Hər kəs öz istedadının gücü ilə bu dahi şəxsiyyətə mənəvi borcunu verməyə çalışdı. Bununla da neçə-neçə ölməz sənət əsərləri yarandı. Azərbaycan bəstəkarlarının yaratdığı belə əsərlərdən bir neçəsinin adını çəkmək yerinə düşərdi. Cövdət Hacıyevin "8 saylı "Onu zaman seçib" simfoniya"sı, Arif Məlikovun "8 saylı "Əbədiyyət" simfoniyası, Ramiz Mustafayevin "Atamız Heydər", Sərdar Fərəcovun "Böyük vətəndaş haqqında" odaları, Vasif Adıgözəlovun "Azərbaycan" kantatası, Tofiq Bakıxanovun "Xatirə" poeması, gənc bəstəkar Vasif Allahverdiyevin "Ömür yolu" simfonik poeması və digər əsərlər məhz bu qəbildəndir. Bu əsərlərdə ulu öndərin həyat və fəaliyyəti öz əksini tapır. Bu mənada Vasif Allahverdiyevin "Ömür yolu" simfonik poeması görkəmli ziyalı, millət vəkili Fəttah Hevdərovun məsləhəti və dəstəyi ilə sənədli film kimi də işıq üzü gördü, Bu qəbildən olan artıq tarixin yaddaşına köçən sənət əsərləri haqqında çox danışa bilərik.

Bu işıqlı şəxsiyyətin siması yalnız professional bəstəkar yaradıcılığında deyil, peşəkar, ustad ifaçıların sənətkarlığında da öz təcəssümünü tapmışdır. Bu mənada bir neçə ustad xanəndələr dahi şəxsiyyətə olan məhəbbətlərini öz nəğmələri ilə ifadə etməyə çalışmışlar.

Yeri gəlmişkən qeyd etməliyəm ki, milli musiqimizi böyük məhəbbətlə sevən Heydər Əliyev ustad xanəndələrin, ifaçıların da sənətinə diqqət və qayğı ilə yanaşaraq onları da yüksək fəxri adlarla və Prezident təqaüdü ilə təltif etmişdir. Belə sənətkarlardan Sara Qədimova, Gülxar Həsənova, Tükəzban İsmayılova, İlhamə Quliyeva, Baba Mahmudoğlu, Arif Babayev, Canəli Əkbərov, Sabir Mirzəyev, Süleyman Abdullayev və başqalarının adını çəkə bilərik. Çox sevindirici haldır ki, indi bu ənənəni onun varisləri - möhtərəm Prezidentimiz cənab İlham Əliyev və onun xanımı YUNESKO-nun və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, millət vəkili Mehriban xanım Əliyeva çox böyük əzmlə davam etdirirlər. Odur ki, bu gün Azərbaycan mədəniyyəti yeni çiçəklənmə dövrünü yaşayır.

Xalq artisti, Prezident təqaüdçüsü, Heydər Əliyev tərəfindən "Şöhrət" ordeni ilə təltif olunmuş Əlibaba Məmmədov ulu öndəri belə xatırlayır:

"1970-ci illər idi. Heydər Əliyev Mərkəzi Komitənin katibi idi. Bu, demək olar ki, respublikanın çiçəklənən dövrləri idi. Çünki Heydər Əliyev mühüm quruculuq işləri ilə məşğul olurdu. Məsələn, Respublika sarayının, Kondinsionerlər zavodunun, "Gülüstan" sarayının və daha neçə-neçə nəhəng tikililərin və eyni zamanda məhəllələrin, mikrorayonların salınması məhz onun təşəbbüsü və rəhbərliyi sayəsində həyata keçirilirdi. Bu quruculuq işləri biz sənətkarlara xüsusi ruh verirdi. Heydər Əliyev vaxtaşırı olaraq respublikamızın müxtəlif bölgələrində, şəhər və kəndlərində olurdu. Orada keçirilən məhsul bayramlarında və digər kütləvi şənliklərdə iştirak edirdi. Biz sənətkarlar da həmin tədbirlərə dəvət olunar və xalq qarşısında öz çıxışlarımızla onlara mənəvi zövq verərdik. Bu həm də bizim sənətdəki inkişafımıza xidmət edirdi.

Heydər Əliyevin bizim yaradıcılığımızdakı bu mühüm rolu məndə xüsusi qürur hissi yaratdı və düşündüm ki, onun şəninə bir nəğmə qoşum. Şair Rasim Kərimli ilə birgə hazırladığım "İgid qardaşım" adlı mahnım məhz belə yarandı.

Vətəni hər şeydən uca tutan Heydər Əliyevin əziz xatirəsi təkcə ürəklərdə deyil, bax beləcə sənət əsərlərində, şeirdə, musiqidə əbədiləşib tarixin yaddaşına köçdü. Və hələ bu ömür neçə-neçə sənət əsərinə qanad verəcək. Hələ oxuduğumuz neçə-neçə şeirdə, dinlədiyimiz neçə-neçə nəğmədə Heydər Əliyevin şəxsiyyəti canlanacaq.

Xalq artsiti, professor, dünya şöhrətli pianoçu Fərhad Bədəlbəyli isə əbədiyaşar liderimizi belə anır:

"...Bu dahi şəxsiyyət daim musiqiçilərə qayğı ilə yanaşmışdır. Onlarla vaxtaşırı görüşürdü. Nəinki konsert salonlarında, hətta xüsusi məclislərdə o, bu sənətkarları bir yerə toplayıb onlara öz tövsiyələrini verirdi. Mən dəfələrlə şahidi olmuşam. Qara Qarayev, Fikrət Əmirov, Niyazi, atam Şəmsi Bədəlbəyli belə görüşlərdən çox danışıblar. Onlar qeyd edirdilər ki, Heydər Əliyev bizə tövsiyə edib deyirdi, xalq arasında, xüsusən ziyalılar arasında simfonik musiqinin təbliğinə geniş yer vermək lazımdır. Çünki belə musiqilər düşündürücüdür, fəlsəfidir, psixoloji təsir gücü də böyükdür. Bununla Heydər Əliyev çalışırdı ki, insanlar mənən zəngin olsunlar.

O, dəfələrlə mənim Moskvada verdiyim konsertlərdə iştirak etmişdir. Onun bu konsertlərdəki iştirakı mənim üçün böyük mənəvi dayaq idi. Elə bu gün də biz sənətkarlar bu mənəvi dayağı hiss edirik. Çünki onun qoyduğu irsi indi layiqincə davam etdirən oğlu möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyev bizimlədir".

Beləcə, dahilərin səmasında sönməz bir ulduz kimi daim parlayan, öz nuru ilə xalqının yoluna işıq saçan Heydər Əliyevin əbədi ömrü hələ neçə-neçə nəsillərə örnək olacaq.

Bəli, ömrü əməllərində, əməlləri xatirələrdə, xatirələri jsə sənət əsərlərində əbədiləşən Heydər Əliyev sevərək yaşadı və sevilərək də əbədiyyətə qovuşdu. Bir daha bu dahi şəxsiyyətin ruhu qarşısında baş əyir və deyirik: "Sizin işıqlı xatirənizi qəlbimizdə yaşadacaq, yolunuzu layiqincə davam etdirəcəyik.

Respublika.- 2007.- 14 dekabr.- S. 2.