Mikayıloğlu R.

Laçında tarixi alban abidələrini erməniləşdirirlər

Faiq İsmayılov: "BMT-nin, Avropa Şurasının, YUNESKO-nun Azərbaycandakı təmsilçiliklərinə bu barədə məlumat vermək və prosesin qarşısının alınmasına çalışmaq lazımdır"

Laçın rayonu ərazisində zorla məskunlaşdırılan 10 min erməni ailəsindən 3 mini şəraitsizlik və baxımsızlıq ucbatından artıq ərazini tərk edib. Bu barədə "Xalq Cəbhəsi"nə məlumat verən "Azərbaycanın İşğal Olunmuş Ərazilərindəki Tarix və Mədəniyyət Abidələrini Müdafiə Təşkilatı" İctimai Birliyinin sədri Faiq İsmayılov bildirdi ki, 1992-ci il mayın 17-də Laçın işğal olunandan sonra Ermənistan həmin ərazidə kənardan gətirilən erməniləri məskunlaşdırmağa başlayıb. Onun sözlərinə görə, nə SSRİ vaxtı, nə də tarixin digər dönəmlərində Laçında ermənilərin kütləvi şəkildə yaşaması faktına nə arxiv sənədlərində, nə də digər yerlərdə rast gəlinmir.


Çünki indiki Laçın rayonu ərazisi zamanında Zəngəzur qəzasının tərkibində olub. Zəngəzur qəzasına daxil olan vaxtlarda da indiki Laçın ərazisində ermənilər yaşamayıblar. Birliyin sədri vurğuladı ki, bu rayon işğalçı ölkə üçün böyük strateji əhəmiyyət daşıyır, çünki Dağlıq Qarabağa gedən ən qısa və əlverişli yol buradan keçir. Təsadüfi deyil ki, 1988-ci ildə ermənilər Laçını "Qara qapı" adlandırıblar. Ona görə də münaqişənin tənzimlənməsyilə bağlı aparılan danışıqlarda ermənilər hər zaman Laçının onlarda qalması şərtini irəli sürüblər.
Faiq İsmayılov dedi ki, Laçın rayonu ərazisində 125 kənd olub. Həmin kəndlərin bir çoxunda və rayon mərkəzində 15 ildir ki, rəsmi İrəvan məskunlaşma siyasətini aparmaqdadır. Bu rayonu ermənilər "Kaşadağ rayonu", Laçın şəhərini isə Berdzor adlandırırlar: "Erməni ailələrini Laçında məskunlaşdırmaq üçün onlara yaxşı şərait və əlavə pul vəd olunur. Ötən dövr ərzində şəhərdəki xəstəxananı təmir edib, pullu və pulsuz xidmət təşkil ediblər. Ermənistan diasporanın pulu hesabına ora zorla köçürülənlərə müəyyən miqdarda pul ayırırlar. Tutaq ki, belə ailələrin köçürülməsinə, yerləşdirilməsinə 20 min dollar ayırırlar. İşğal altındakı kəndlərdə və Laçın şəhərində azərbaycanlılara məxsus mülkiyyətə qiymət qoyurlar. Məsələn, Suarası, Güləbirt kəndlərində evlərin qiyməti 7-8 min dollardır və həmin vəsaiti köçürülənlərə ödəyəcəkləri 20 min dolların içərisindən çıxırlar. Şəhərin özündə xeyli dəyişikliklər aparıblar, 1992-ci ilə qədər azərbaycanlıların yaşadıqları evlərin bir hissəsini tamamilə sökərək əlavə yollar çəkiblər".
Ermənistan bu ərazini Dağlıq Qarabağın tərkibinə qatıb, rayon Xankəndinə tabedir. Birlik sədrində olan məlumata görə, işğaldan sonra Laçındakı dövlət və ictimai mülkiyyət talan olunub. Elektrik, su xətləri sıradan çıxıb. Ona görə də köçən ermənilər çətinliklərlə üzləşiblər. Çətinlikləri aradan qaldırmaq üçün 2006-cı ildə dünyadakı erməni diasporuna müraciət ediblər. Ancaq buna baxmayaraq indiyə qədər rayon ərazisinə zorla köçürülmüş 3 min insan oranı tərk edib: "Ona görə də indi Laçında səhmdar cəmiyyətlər yaratmağa başlayıblar ki, oraya köçürülən insanlara yardımlar etsinlər ki, köçmə prosesi dayansın. Ermənistan hökuməti maliyyə yardımı göstərmək üçün Laçında Software Develorment Coalition of Kashatagh" (Lachin)- Artsax" adlı kompaniya yaradıblar. Bu kompaniyanı ABŞ-da qeydiyyatdan keçirə bilsələr, bu, aksioner təşkilat olacaq və aksiyaların üzvlər arasında bölüşdürülərək artırılmasına səy göstəriləcək. Onlar kompüter texnologiyasının yayılması üçün Laçında müəyyən kiçik müəssisələr yaradırlar. Bu da ABŞ, Fransa və Rusiyanın özəl təşkilatlarının iştirakıyla aparılır".
Faiq İsmayılov maraqlı bir məlumat da verdi. Artıq ermənilər Laçın şəhərində ibadət belə edilməsə də, iki erməni kilsəsi tikiblər. Həmin kilsələr Kaliforniyadakı Kilsələr Birliyinin topladığı vəsaitlər hesabına inşa edilib: "Onlar gələcəkdə bu ərazilərin ümumiyyətlə, ermənilərə aid olduğunu iddia etmək üçün buradakı kəndlərin 90-dan çoxunda ayaqüstü qəbir formasında oyma üsulu ilə xaç daşları düzəldirlər. Yaxud alban dövrünə aid abidələrin üzərlərində də xaç işarələri yaradırlar. Onlar texniki üsulla yonulmuş mişar daşlarından ibarətdir və indiki halda bu, bilinir. Ancaq gələcəkdə onu ayırmaq çətin olacaq. Digər tərəfdən, sülh yoluyla o torpaqlar azad olunsa belə, tikilən kilsələr, xaç işarəli daşları uçurtmaq, dağıtmaq imkanlarımız da məhdud olacaq. Beynəlxalq Konvensiyalar imkan verməyəcək ki, süni yollarla yaradılmış xaç daşlarını, işarələrini ləğv edək. Çünki bu halda beynəlxalq məhkəmələrə qədər gedə bilərlər. Ona görə bu prosesin qarşısını almaq Azərbaycan cəmyyəti, hakimiyyət BMT-nin, Avropa Şurasının Azərbaycandakı nümayəndəliyinə, YUNESKO-nun ölkəmizdəki təmsilçiliyinə bu barədə məlumat verməli və prosesin qarşısının alınmasına çalışılmalıdır".

Xalq cəbhəsi.- 2007.- 15 dekabr.- S. 8.