Həmidoğlu A.

"Ömrün çarpaz rakursları"

Mehdi Mükərrəmoğlunun yeni kitabı milli kinomuzun yaradıcılarına və problemlərinə həsr edilmişdir

Dünya kinosunun yaşı 112 olsa da, o, incəsənətin ən kütləvi və populyar növü hesab edilir. Azərbaycan kinosu da böyük və maraqlı inkişaf yolu keçmiş və onun bəzi nümunələri sərhədlərimizi aşaraq dünyanın müxtəlif yerlərində özünə tamaşaçı və məhəbbət qazanmışdır.

Biz çoxəsrlik tarixə malik Azərbaycan mədəniyyətinin və incəsənətinin bütün sahələrində olduğu kimi, kino sənətində də yaradılmış şedevr əsərlərlə fəxr edirik. Abbas Mirzə Şərifzadə, Səməd Mərdanov, Cəfər Cabbarlı kimi korifeylərin başlanğıcında durduqları milli kinomuz çətin və şərəfli inkişaf yolu keçib. Tarixi şəxsiyyətlərimizin ölməz obrazlarını, müasirlərimizin həyatını, xalqımızın qəhrəmanlıq tarixini əks etdirən kinomuz xalqımızın milli-mənəvi dəyərlər xəzinəsinə öz töhfəsini vermişdir. Kino əsərinin ərsəyə gəlməsi ilk növbədə rejissor, aktyor, operator əməyinin nəticəsidir və Azərbaycan kinosu həqiqi mənada dünya səviyyəli rejissor və aktyorları ilə fəxr edə bilər.

Jurnalist-kinoşünas Mehdi Mükərrəmoğlunun bu günlərdə işıq üzü görmüş "Ömrün çarpaz rakursları" kitabında ömür-günlərini kinoya bağlamış sənət adamlarının yaradıcılığı barədə materiallar, problem xarakterli yazılar və kino sənətimiz üçün aktual mövzularda müsahibələr toplanmışdır.

Müəllif sənət adamlarının həyat və yaradıcılığı barədə məlumat verməklə yanaşı, həmin insanlar, onların yaratdıqları obrazlar, çəkdikləri filmlər barədə müşahidə və təəssüratlarını da bizimlə bölüşür. Kinoya yaxşı bələd olan müəllif portret oçerklərdə bəhs etdiyi insanların həyat yoluna nəzər salır və bu sənətkarların Azərbaycan kinosunun tarixinə məhz hansı xüsusiyyət və qabiliyyəti ilə daxil olduğunu özünəməxsus tərzdə oxuculara çatdıra bilir. Kinonun həm bədii, həm də istehsalat tərəfini yaxşı bilən M.Mükərrəmoğlu tamaşaçıların uzun illərdir tanıdığı sənətkarları dolğun, bioqrafıyalarında hələ bilmədiyimiz maraqlı fakt və nüanslarla yeni rakursda göstərə bilib.

Kitabda verilmiş portret cizgilərində Lətif Səfərov, Adil İskəndərov, Ağasadıq Gəraybəyli , Lütvəli Abdullayev, Leyla xanım Bədirbəyli, Hüseyn Seyidzadə kimi korifey sənətkarlarla yanaşı, onlardan sonrakı nəslə mənsub Şamil Nəcəfzadə, Kənan Məmmədov kimi istedadlı kino işçilərinə də yer ayrılıb. Bir sözlə, kitabın portret cizgiləri bölməsində kinomuzun dünəni və bu gününün dolğun əks olunduğunu desək, yəqin ki, yanılmarıq.

Böyük aktyorlarımız barədə qələmə alınmış sətirlərdə bu sənətkarların özünəməxsus ifa tərzi, onların adlarını kino sənətimizdə qızıl hərflərlə yazdıran məharətləri lakonik formada və dəqiqliyi ilə göstərilir. Məsələn, müəllif A.Gəraybəylinin "Bəxtiyar" flmində yaratdığı işi belə səciyyələndirir. "Mimikası, jestləri onun klassik sənətkar olduğunu təsdiq edir Ağabala cilddən-cildə düşür. Aktyor plastikası, daxildən gələn həvəs bir-birini tamamlayır və bəlkə də bütün bunlara görədir ki, onun qəhrəmanının sözləri və hərəkətləri xalqın dilinə düşür, zarafat meyarına çevrilir".

Və yaxud digər böyük aktyorumuz Həsənağa Turabovun "Yeddi oğul istərəm" filmində yaratdığı Gəray bəy obrazını təhlil edən müəllif, bəlkə də, çoxlarının sezmədiyi bir məqama nəzər salır: "Gəray bəy kəndə gəlmiş dəstənin üzvlərinin sayını soruşur. Gizir deyir: yeddi nəfərdirlər. Gəray bəy ah çəkib, heyif ki, cavandırlar deyir və bu deyimi ilə bizi onun daxilindəki insani hisslərin reallığına inandırır. Çöhrəsinə hopmuş kədər hissi ilə".

Kitabın "Məqamlar" bölməsində müəllifın məqalə və müsahibələri toplanıb. "Bizə kino lazımdırsa..." məqaləsində o, Azərbaycan kinosunun indiki vəziyyətini və problemlərini təhlil edir, bu vacib sahənin inkişaf perspektivləri barədə fikirlərini bölüşür. Rejissorlardan Vaqif Mustafayevlə, Xamiz Muradovla aktual müsahibələr də kinomuzun dirçəlişi ilə bağlı maraqlı məqamlar dilə gətirilib.

Kitabın son bölümündə M.Mükərrəmoğlunun "Lal çinar" və "Bütün bunlardan sonra" kinossenariləri dərc edilib. Yeri gəlmişkən, "Lal çinar" "Son portret" müsabiqəsində qalib gəlmiş və ekranlaşdırılmışdır.

"Ömrün çarpaz rakursları" kitabı Azərhaycan kinoşunaslığına dəyərli töhfədir və kino publisistikamızda sanballı əsər kimi səciyyələndirilməlidir. Maraqlı dillə qələmə alınmış, ensiklopedik dəyəri olan, fotoşəkillərlə zəngin əsər bütün kinosevənlərə hədiyyə olmaqla yanaşı, bu sahədə təhsil alanlar üçün dərs vəsaiti də hesab edilməlidir.

Xalq qəzeti.- 2007.- 11 fevral.- S. 8.