Kinematoqrafiya tariximizin dilsiz
şahidləri haradadır?
Dövlət Film Fondunda saxlanılan
kameralar, kinoproyektorlar yüzlərlə ekran əsərinin
çəkilməsində və nümayişində
iştirak edib
Azərbaycan ekran sənətinin yaddaşı sayılan Dövlət Film Fondunda milli kinomuzun yaradılması prosesində istifadə edilmiş köhnə kameralar və film nümayişi avadanlıqları qorunub saxlanılır. Bunların
sırasında ən
yaşlı avadanlıq
"Derbi" adlı
kameradır. Bu kamera XX əsrin
əvvəllərində Fransada
istehsal olunub. İstər sənədli,
istərsə də bədii filmlərin çəkilişlərində istifadə olunan bu kameranı Azərbaycan kinosunun görkəmli operatorları
Əlisəttar Atakişiyev,
Muxtar Dadaşov, Camal İsmixanov, İvan Frolov və başqaları işlədiblər. "Bismillah",
"Sevil", "Almaz",
"Bakılılar", "Kəndlilər" kimi məşhur filmlər məhz bu kamera
vasitəsilə lentə
alınıb. 1950-ci il
Almaniyada istehsal edilmiş "Pentofleks"
adlı kamera da fondda saxlanılan
dəyərli kino avadanlıqları sırasındadır.
Bu kamera vasitəsilə 16 millimetrlik
filmlər çəkilib.
"Pentofleks"dən
həvəskar çəkilişlərdə
və televiziyada müxtəlif reportajların
hazırlanmasında istifadə
edilib. Fondda qorunan "Konvas" kamerası "Dədə
Qorqud", "Yeddi oğul istərəm",
"Babək", "Bir
cənub şəhərində",
"Gün keçdi"
kimi gözəl filmlərin ekranlaşdırılmasında
iştirak edib. Görkəmli operatorlar Arif Nərimanbəyov, Teyyub Axundov, Rasim Ocaqov və
Rasim İsmayılovun
istifadə etdikləri
"Konvas"ın əsas müsbət xüsusiyyəti yüngül
olması və buna görə də əldə tutaraq çəkiliş aparmağa imkan verməsidir. Bu cəhətinə görə
ondan sənədli filmlərin, reportajların
çəkilişində də
geniş istifadə edilib. İlk vaxtlar "Konvas" üçobyektivli olub. Sonralar isə birobyektivli "Konvas"lar yaradılıb. Sovet istehsalı olan "Konvas" 80-ci illərin sonlarına qədər işə yarayıb. Sonralar onun yerini Almaniyanın
"Orifleks"i əvəz edib. Fondda qorunub saxlanılan kameralardan biri "Soyuz-sinxron"la "Birisigün gecəyarısı", "Arxadan
vurulan zərbə",
"Mezozoy əhvalatı"
kimi filmlər çəkilib. Xüsusi çəkilişlər üçün
nəzərdə tutulan,
50-ci illərə aid
"PSK" məşhur filmlərdən
"Bir qalanın sirri", "Sehrli xalat" kimi ekran işləri çəkilərkən işlədilib.
Film Fondundakı film nümayişi avadanlıqları – kinoproyektorlardan
biri əsrin əvvəllərinə aiddir
və səssiz kino nümayişi üçündür. Digər
bir kinoproyektor 1947-ci ildə buraxılıb və onun vasitəsilə
16 millimetrlik filmlər
göstərilib. Bu tipli avadanlıqlar sırasında "KPT-7", "KN-20" markalı kinoproyektorlar da var.
525-ci qəzet.-13
fevral.-S.7.