Sabirqizi Ü.
Azərbaycan musiqi təhsilində analoqu olmayan metodika
Məryəm Babayeva:
«Bu üsul tibblə vokalın vəhdətini təşkil edir»
DOSYE:Məryəm Babayeva
uşaqlıqdan musiqi
duyumu ilə həmyaşıdlarından fərqlənib.
İncəsənət sahəsinə
olan meyli onu o vaxtkı Ü.Hacıbəyov adına Dövlət
Konservatoriyasına gətirib
çıxarıb. 1988-ci ildə bu təhsil
ocağını bitirən
müsahibimiz savad arxasınca Moskvaya gedib. Hazırda Bülbül adına
orta ixtisas musiqi məktəbində,
Bakı Musiqi Akademiyasında, Mədəniyyət
və İncəsənət
Universitetində dərs
deyir. Bakı Musiqi Akademiyasının
dissertantıdır. Professor Ramiz Zöhrabovun rəhbərliyi altında
«Rəşid Behbudovun
ifaçılıq üslubu»
adlı elmi iş üzərində işləyir.
Bu günkü qonağımız
şou-biznes aləmindən
uzaq olsa da, musiqi ilə
birbaşa əlaqəsi
olan bir xanımdır. O, eyni zamanda üç təhsil ocağının
pedaqoqudur. Amma bizim diqqətimizi
çəkən bu deyil, Məryəm Babayevanın tələbələrinə
öyrətdiyi «səsin
quruluşu fənni»ndən söhbət açmaq istəyirik.
Ən maraqlısı budur ki, Məryəm xanım sözügedən
üsulla Azərbaycanda
dərs deyən yeganə müəllimədir.
- Məryəm
xanım, «səsin quruluşu metodikası» adlanan qeyri-adi üsulla dərs deyirsiniz. Bu metodikanı
kimdən öyrənmisiniz?
- Konservatoriyanı
bitirib Moskvaya getdim. Orada aspiranturaya qəbul
olunmaq istəyirdim.
Əfsuslar olsun ki, arzuma çatmadım.
Tale elə gətirdi
ki, ailə həyatı qurdum və Moskvada qaldım. Lakin təsadüfən bir insanla
- Yemelyanovun
dərs üsulunun fərqliliyi nədədir
ki?
- Bu, Yemelyanovun elmi işidir. Bunun nəinki Azərbaycanda,
Rusiyanın özündə
də analoqu yoxdur. Fərqliliyi ondadır ki,
bu metodika tiblə vokalın vəhdətini təşkil
edir. Şəxsən
mən öz pedaqoji praktikamda bu üsuldan istifadə
eləyirəm. Dərs üsulu
müalicəvi məşğələlərdən
ibarətdir. Yəni iynə-dərmansız
səsi müalicə
edir. «Səsin
quruluşu metodikası»
özlüyündə müalicəvi
xüsusiyyətləri olduğuna
görə həm oxumağı öyrədir,
həm də səsin sağlamlığını
qoruyur. Bu məşğələlər faringit, laringit kimi boğaz xəstəliklərinin profilaktikasını
təşkil edir.
- Belə
başa düşdük
ki, sözügedən
metodika ilə boğazı müalicə
etmək olar?
- Bəli,
olar. Tibb sahəsində səslə
məşğul olan bir sahə var,
foniatriya adlanır.
Belə deyək də, bu metodika foniatriyanın
bir növüdür.
Təsadüfi deyil ki, Yemelyanovun elmi işi də «Fonopedik üsul ilə səsin inkişafı» adlanır.
- Məryəm
xanım, tələbələriniz
arasında bu üsul sistemi ilə dərs dediyiniz məşhur müğənnilər var?
- İlahə Fəda ilə bu üsulla
məşğul oluram. 2003-cü
ildə onunla konsert hazırlamışdıq.
Ağaverdi Paşayevin rəhbərlik
etdiyi Xalq Çalğı Alətləri
Orkestrinin müşayiətilə
Dövlət Filarmoniyasında
çıxış etmişdi.
Hazırda İlahə Fəda
ilə növbəti konsert üzərində işləyirik. Bu dəfə Kamera Orkestrinin müşayiəti
ilə çıxış
edəcək. Əməkdar artist Gülüstan Əliyeva ilə məşğul olmuşam. Bir çox gənc
müğənnilərə vokalın sirlərini öyrətmişəm. Yeganə, Gülşənlə
işləyirəm.
- Neçə
ildir bu metodikanı tələbələrinizə
öyrədirsiniz?
- İlk dəfə bu fənni Moskvada
çalışdığım təhsil ocaqlarında tədris etmişəm. Sonralar
Bakıya qayıtdım
və 2002-ci ildən Bülbül adına
orta ixtisas musiqi məktəbində dərs deyirəm. Bu kollektivin rəhbərliyinə
çox minnətdaram.
Birinci dəfə bu metodikadan məhz burada istifadə etdim. Kollektivdən dəstək gördüm.
2004-cü ildən Milli Konservatoriyanın xanəndə kafedrasında
mahnı və romans ifaçılığı
fənnindən dərs
deyirəm. Ötən
ildən isə Mədəniyyət və
İncəsənət Universitetinin
estrada kafedrasında
çalışıram.
- Üç
təhsil ocağında
fəaliyyət göstərirsiniz.
Gələcəyinə ümid bəslədiyiniz
tələbələriniz varmı?
- Təbii,
gələcəyinə ümid
bəslədiyim tələbələrim
var. Məsələn, Bülbül
adına orta ixtisas musiqi məktəbində Fatimə
Cəfərzadə adlı
bir tələbəm
var. Balaca olmağına
baxmayaraq, çox istedadlıdır. 6 yaşından mənim sinfimdə oxuyur. Böyük sənətkarların repertuarlarından
əsərlər ifa eləyir. Nəzrin Zərbəliyeva adlı tələbəmə
də böyük ümidlər bəsləyirəm.
Onların hər ikisi
ÜNS Yaradıcılıq Teatrı səhnəsində
çalışırlar.
- Məryəm
xanım, siz həm də «Sınaq» telelayihəsində
vokal müəllimisiniz.
Orada da iştirakçılara
eyni üsulu öyrədirsiniz?
- Bəli,
onlarla da eyni metodika ilə
dərs keçirəm.
Bildiyiniz
kimi, «Sınaq» müsabiqəsi «Azəri
star prodakşn»ın layihəsidir. Keçən
il «Azəri-
star» müsabiqəsində iştirakçılarla vokaldan
məşğul olmuşam.
Orada çox istedadlı uşaqlar vardı.
- Heç
onlardan hansısa sizə müraciət edib ki, onunla
məşğul olasınız?
- «Azəri star»ın finalçısı Kamran
İsmayılova 2002-ci ildən
dərs deyirəm. Musiqi təhsili
yoxdur, vokalın əlifbasını məndən
öyrənib. Kəmalə
Qaramollayeva, Esmira Rzayeva Mədəniyyət
və İncəsənət
Universitetində tələbələrimdir.
«Sınaq»a gəlincə,
bu, sırf musiqi layihəsi deyil. Burada uşaqlar 4 nominasiya
üzrə yarışırlar.
Aralarında öz vokal təhsilini davam etdirmək istəyənlər
də var. Layihədən
sonra onlarla məşğul olacağam.
- İstənilən yenilik birmənalı qarşılanmır. Maraqlıdır, sizin dərs üsulunuzu qəbul etməyənlər var?
- Yəqin
ki, var. Lakin mən bu metodikanın
müsbət nəticəsini
görmüşəm. Öz üzərimdə
sınamışam, sonra
isə tələbələrimə
öyrətmişəm. Əminliklə deyə bilərəm ki, bu metodikadan həm akademik vokalçılar, həm estrada müğənniləri,
həm də xanəndələr istifadə
edə bilərlər.
Hər bir janrda çalışan
müğənni «səsin
quruluşu metodikası»ndan yararlana bilər. Bu metodikanın
bir fərqliliyi də budur.
- Deməli,
heç kim
sizə öz iradını bildirməyib?
- Yox,
irad tutan olmayıb. Yenə deyirəm, istər
musiqi ocaqlarında, istərsə də özəl tələbələrim
ümidlərimi doğruldublar.
Əgər nəticə müsbət
olmasaydı, yəqin ki, keçdiyim dərs üsulunu tənqid edərdilər.
2001-ci ildə Moskvadan Azərbaycana qayıdanda Bakı Musiqi Akademiyasının vokal kafedrasının müdiri Xuraman Qasımovadan dəstək
gördüm, ona çox minnətdaram.
Akademiyanın rektoru Fərhad
Bədəlbəyli, Milli
Konservatoriyanın rəhbəri
Siyavuş Kərimi mənə dəstək oldular. Fürsətdən istifadə edib,
onlara təşəkkür
edirəm.
- Moskvada
təhsil alan,
analoqu olmayan bir üsulla dərs deyən Məryəm Babayevanı musiqi təhsil sistemimiz qane edir?
- İstərdim
ki, vokal müəllimləri bir az diqqətli
olsunlar. Məsuliyyəti
hiss etsinlər. Çünki vokal müəlliminin işi zərgərin işinə bərabərdir,
incə və mürəkkəbdir. Hərdən elə uşaqla rastlaşıram ki, görürəm səsi
var. Ancaq onun səsini düzgün yönləndirməyiblər, səsi
üzərində düzgün
işləməyiblər. Bu səbəbdən də səhhətində
problem yaranıb. Vokal müəllimləri
səslə ehtiyatlı
davranmalıdırlar. Xüsusən də səsi
düzgün istiqamətləndirilməyən
qadınlarda ginekoloji problemlər əmələ
gələ bilər.
Odur ki,
müəllimlərimizdən bunları
nəzərə almaqlarını
tövsiyə edərdim.
Gündəlik Azərbaycan.- 2007.- 7
fevral.- S. 14.