Mustafa M.

Kitab oxumayan millətin kitabı bağlanar

Son dövrlərdə kitablar az oxunur. Təəssüf ki, bu belədir. Qloballaşan internet dünyasında, informasiya axınının bolluğu şəraitində istər-istəməz kitab oxumağa adamların nə vaxtı qalır, nə də həvəsi. İndi gənclərimiz kitabxanalardan daha çox internetlərə üz tutur. Səhərdən axşama kimi kompüterlərin qarşısında əyləşərək çoxsaylı informasiyalar alırlar. Boş vaxtlarında isə televizora baxır, vaxtlarını müxtəlif əyləncə yerlərində keçirirlər. Belə bir şəraitdə kitabsevərlərin sayı ildən-ilə kəskin şəkildə aşağı düşür. Ancaq bütün bunlar o demək deyil ki, daha heç kəs kitab oxumaq istəmir, bir neçə ildən sonra heç kəs kitab oxumayacaq. Cəmiyyətin elə bir təbəqəsi var ki, onlar üçün kitab oxumaq hava almaq, çörək yemək kimi bir şeydir. Onlar günlərinin müəyyən bir hissəsini kitab oxumağa sərf etməsələr, dayana bilmir, özlərini çox pis hiss edirlər. Bundan başqa elm adamları, müəyyən peşə sahibləri, təqaüdə çıxanların çox böyük bir hissəsi boş vaxtlarını kitab oxumaqla keçirirlər. Sovet hakimiyyəti dağılandan sonra keçid dövründəki xaosdan, özbaşınalıqdan, ölkənin başının müharibəyə qarışmasından istifadə edən vəzifə sahibləri respublikamızdakı kitabxanaların sözün həqiqi mənasında dağıtmağa başladılar. Kiril əlifbasının latın əlifbası ilə əvəz olunması isə bu prosesi daha da güclənidirdi. Müxtəlif kitabxanalarımızda kiril əlifbası ilə buraxılan külli miqdarda kitablar gizli yollarla aradan çıxarıldı. Paytaxtın müxtəlif yerlərində satılmağa başladı. Təəssüf ki, o vaxt bu işə birbaşa cavabdeh olan Mədəniyyət Nazirliyi məsələyə laqeyd yanaşdı. Kitab ticarətçilərini vaxtında aşkar edib bu prosesin qarşısını almadı. Nəticəsi isə çox acınacaqlıdır. Hal-hazırda paytaxtın ayrı-ayrı kitabxanalarında uzun illərdən bəri qorunub saxlanılan kitabların heç beşdə bir hissəsi də qalmayıb. Həmin proses indi də davam edir. Ayrı-ayrı kitabxanalardan götürülən möhürlü kitablar hamının gözünün qarşısında küçələrdə satılır. Ən acınacaqlısı isə budur ki, M.F.Axundov adına Dövlət Kitabxanası, MEA-nın əsaslı kitabxanası da bu cür talanla üzləşib. MEA-nın Əsaslı Kitabxanasının kitab fondu binanın zirzəmisində yerləşir. Şəraitsizlik nəticəsində kitabların, qəzet və jurnal bağlamalarının əksəriyyəti sıradan çıxıb. Nəm şəraitdə uzun müddət qalan M.F.Axundov adına Dövlət Kitabxanasındakı minlərlə kitablar da bərbad günə qalıb. Bir qədər sonralar kitabxana əsaslı təmir edilsə də, artıq gec idi. Kitabxananın keçmiş müdiri Leyla xanım təqaüdə çıxanda mərkəzi kitabxananı pis günə qoymuşdu. Satılan satılmış, yerdə qalan kitab, qəzet və jurnallar isə istifadəsiz hala düşmüşdü. Təəssüflə qeyd etməliyik ki, paytaxtın kitabxanaları üzərində elə bu gün də Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin nəzarəti çox zəifdir. Kitablar elə bir ucdan daşınıb satılır. Heç kəs buna nəzarət etmək istəmir. Hələ keçmiş zamanlarda böyük sərkərdələr, imperiya sahibləri əsarət altına aldıqları xalqın ən nadir ədəbiyyat, incəsənət nümunələrini daşıyıb öz ölkələrinə aparırdılar. Buna görə Azərbaycanın böyük sənət numunələrinin bir qismi bu gün də dünyanın ən böyük incəsənət mərkəzlərində, kitabxanalarında saxlanılır. Nə qədər çalışsaq da, onları geri qaytara bilmirik. Elə qonşumuzu gürcülərdən neçə ildən bəri çalışsaq da, Gəncə qapılarını ələ ala bilmirik. Nizaminin, Füzulinin bir sıra əlyazmaları və kitabları hansı yollarlasa Qərbi Avropa kitabxanalarına düşüb. Bu gün böyük ürək ağrısı ilə bunları xatırlayırıq. Bəs görəsən niyə başımıza gələnlərdən nəticə çıxarmırıq? Ölkəmizin milli müstəqillik dövründə öz əllərimizlə mənəvi sərvətlərimizi dağıdırıq. Bu cür ögey münasibət bizdə təkcə kitablara qarşı deyil. İncəsənət muzeylərimizdən də çox qiymətli, nadir əşyalar xaricə çıxarılıb. Hətta bu işə görə məsuliyyət daşıyanlar və həbsxanaya düşənlərimiz də olub. Mənəvi sərvətlərimizi qoruyub gələcək nəsillərə ötürməyi bacarmalıyıq. Çünki bu heç birimizin şəxsi mülkiyyətimiz deyil. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi isə daha böyük məsuliyyətin altındadır. Onlar həm vətəndaşlıq, həm də vəzifə bocu qarşısında kitabxanalarımızı, incəsənət muzeylərimizi qoruyub saxlamağa borcludur.

Ədalət.- 2007.- 17 fevral.- S.3.