Məhərrəmova T.

Bu gün filmləri satmaq çətinləşib

Rasim Həsənov: "Bizdə prodüser mərkəzlərinin

işi maliyyə baxımından bərbad vəziyyətdədir"

"Yeni dalğa" prodüser mərkəzi artıq 5 ildir ki, fəaliyyət göstərir. Azərbaycanda ilk prodüser mərkəzi kimi fəaliyyətə başlayan "Yeni dalğa"nın əsası peşəkarlar tərəfindən qoyulub. Belə ki, mərkəzin bədii rəhbəri tanınmış kinoreyissor Yavər Rzayev, baş prodüseri isə Rasim Həsənovdur.

Rasim Həsənov xaricilərin təşkil etdiyi prodüser dərslərində ustad dərsləri keçərək təcrübəyə yiyələnib. Artıq mərkəzin işçiləri fikirlərini cəmləyərək "Yeni dalğa"nın fəaliyyət və strategiyasını formalaşdırmaqla çoxlu uğura imza atıblar. Prodüser mərkəzi öz işinə əsasən gəncləri cəlb edib. Kinomuzun inkişafı istiqamətində uğur qazana biləcək gənclərə güvənib "kinomuzun əvvəlki şöhrətini qaytarmaq mümkündür" deyənlər və ümumiyyətlə, prodüser mərkəzlərinin fəaliyyətini milli kinomuzun inkişafına təkan verən qüvvə kimi qiymətləndirənlər də çoxalıb. Bəlkə də buna görə dövlət sifarişi ilə çəkilən bir çox film prodüser mərkəzlərinə həvalə olunmağa başlayıb.

"Yeni dalğa"nın baş prodüseri Rasim Həsənovla söhbətimizdə kinomuzla bağlı bir çox məsələlərə toxunduq:

- Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən görkəmli Azərbaycan dramaturqu Hüseyn Cavidin həyat və yaradıcılığından bəhs edən "Cavid ömrü" filminin çəkilişləri sizin Prodüser Mərkəzinə həvalə olunub. Hal-hazırda filmin çəkilişləri hansı səviyyədədir?

- "Cavid ömrü" filminin hazırda pozitivdə aşkarlanma prosesi gedir. Bu günlərdə filmin montayını başa çatdırdıq. Filmin səsini Sankt-Peterburqda yazdırmışdıq. Montay və lentəalma işləri isə İranda yerinə yetirilib. "Cavid ömrü"nü başa çatdırmaq üçün Bakı, İran və Sankt-Peterburq arasında qalmışıq. Bütün bu çətinliklərə filmin keyfiyyətli alınmasından ötrü dözürük.

- Əgər sirr deyilsə, filmin çəkilişi üçün nə qədər pul ayrıldı?

- Filmin çəkilişindən ötrü 660 min manat pul ayrılmışdı. Ancaq bu pul çəkiliş prosesini sonacan təmin eləmədi. Heç bir sponsor da kömək etmədi. Ona görə də prodüser olaraq filmin post-prodakşn xərclərini öz hesabıma götürdüm.

- Bəs filmin nə zaman ekranlara çıxmasını planlaşdırırsınız?

- Məlum olmayan səbəblərdən filmin başa gəlməsi çox ləngiyir. Mənim fikrimcə, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi istəsə, yaxın 10-15 gün ərzində filmin təqdimatını keçirmək olar.

- Keçən il Prodüser Mərkəziniz Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin gənc reyissorların film çəkilişləri ilə bağlı elan etdiyi müsabiqədə yer tutdu. Həmin layihə əsasında çəkilən film başa gəlibmi?

- Həmin layihə əsasında hələ ötən ildən "Qrinviç meridianı" filmini çəkməyə başlamışıq. Film hazırda səsyazma prosesi ərəfəsindədir. Gənc reyissor Yusif Quliyevin çəkdiyi film Azərbaycan gənclərinin bugünkü həyatından bəhs edir. Ekran əsəri əvvəlcə yarım saatlıq nəzərdə tutulsa da, qırx beş dəqiqəlik alındı. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi filmin çəkilişi üçün 30 min manat qrant ayırdı. Təbii ki, "bəy verən atın dişinə baxmazlar". Ancaq bu vəsait çəkilişlərin xərcini ödəmədi. Düzdür, "Qrinviç meridianı" böyük layihə idi. Ona görə də çəkilişi başa çatdırmaq üçün bu pul çatmadı. Film" bu ayın sonuna kimi tamamilə başa çatacaq.

- Yeni filmləri festivallara göndərməyi planlaşdırırsınızmı?

- Hal-hazırda "Qrinviç meridianı"nın sənədlərini payızda keçiriləcək iki festivala göndərmişik. Eləcə də "Keçid" filminin sənədləri iki festivala təqdim olunub. "Təməl" sənədli filmi isə Yekaterinburqda keçirilən festivala göndərilib. Onu da qeyd edim ki, keçən il öz hesabımıza çəkdiyimiz "Keçid" filmi Moskvada "Zolotoy vityaz" festivalında "Xalq ənənələrinin kinoda ən yaxşı təcəssümü" prizinə layiq görüldü. Filmin reyissoru Yusif Quliyev, ssenaristi Kamran Qasımov idi. Bunu prodüser mərkəzinin uğuru kimi qiymətləndirmək lazımdır.

- "Həcc" ssenarisi əsasında çəkəcəyiniz filmin taleyi necə oldu? Deyəsən, yenə də maliyyə problemləri ilə üzləşmisiniz?

- Əlbəttə, istənilən layihəni həyata keçirmək və uğur qazanmaq maliyyədən asılıdır. Həyata keçirmək istədiyimiz bir çox layihə maliyyə çətinliyi ucbatından ya yubanır, ya da ümumiyyətlə, həyata keçmir. Prodüser Mərkəzinin fəaliyyətinə daxil olan işlərdən biri də bu ssenarini reallaşdırmaqdır. Özüm bu işin üstünə düşmüşəm. Hazırda filmin çəkilişinə başlamaq üçün pul axtarılır. "Həcc" layihəsini Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə təqdim etmişik. Pul ayrılacağı təqdirdə çəkilişlərə başlayacağıq. Bundan əlavə, layihəni Fransanın, eləcə də bir neçə xarici ölkənin fonduna təqdim etmişik. Hələlik heç bir soraq yoxdur. Adətən fondlar xoşlarına gələn layihələrə pul ayırırlar. Biz də cavab gözləyirik.

- Hər hansı filmi çəkməyə başlayanda "Bu, mütləq festivala göndəriləcək" - deyə qarşıya məqsəd qoyursunuz? Ümumiyyətlə, Azərbaycanda çəkilən hər hansı film festivallar məkanına necə yol tapır? Məncə, bu, hamını maraqlandıran sualdır.

- Hərəsi bir cür... Eləsi var ki, pulla, tanışlıqla yol tapır. Bu, əsasən keçmiş sovet ölkələrinin festivallarında olan bir şeydir. Onu da deyim ki, Anapa kimi nüfuzlu festivala bizdən çox film gedib. "Bu nə filmlərdir göndəriblər?" kimi sözlər qulağımıza çatırdı. Sonra bu festivalda Yavər Rzayevin "Sarı gəlin"i uğur qazandı. Sübut elədik ki, belə filmlər də var.

- Fikirlər var ki, festival mühitinə çıxmaq üçün ən əvvəl, məsələn, Rotterdam kimi prestiyli bir məkana düşmək lazımdır.

- O festival hər ilin əvvəlində keçirilir və Avropa festivallarından qabağa düşür. Rotterdam film festivalı mükafatlandırmanı əsas götürmür. Onun missiyası yeni yaranmış işlərin geniş nümayişini təşkil etmək və dünyanın hər bir yerindən axışıb gələn yaxşı adamlar arasında ünsiyyəti, əlaqəni təmin etməkdir. Bu, təxminən tramplin kimidir - uçuşun möcüzəsini hiss edirsən. Təbii ki, məsələnin yıxılıb rüsvay olmaq tərəfi də istisna edilmir.

Soruşursunuz ki, filmi çəkərkən məqsədimiz nə olur? Düzdür, bu gün filmləri satmaq çətinləşib. Amma istənilən filmin çəkilişində bir məna olmalıdır. Heç olmasa film festivala getməli və priz qazanmalıdır. Biz də filmlərin istehsalı zamanı qarşımıza bu məqsədi qoyuruq.

- Bizdə kino çəkilişləri ilə məşğul olan prodüser mərkəzləri o qədər də çox deyil. Çoxları bu işə yenicə başlasa da, kinomuzun inkişafı istiqamətində uğurlar hiss olunur. Məsələn, "Yeni dalğa"nın bir neçə festivalda uğurunu buna misal göstərmək olar. Ancaq bizdə prodüserin vəzifəsinin nədən ibarət olduğunu hələ də yaxşı bilməyənlər var.

- Prodüserin vəzifəsi ideya və ssenaridən başlayaraq, filmin istehsalını başa çatdırmaq və satmaqdan ibarətdir. Sovet hakimiyyəti dağılandan sonra bir çox prodüser mərkəzi yarandı. Düzdür, 3-5 il bundan əvvələ qədər bizdə prodüser mərkəzinin nə demək olduğunu bilmirdilər. Ona görə də indi prodüserlər işə sıfırdan başlayıblar. Düzdür, dövlət filmin çəkilişləri üçün müəyyən vəsait ayırır. Ancaq sponsorların köməyi olmalıdır. Bu köməkdən isə söhbət gedə bilməz. Ona görə də bizdə prodüser mərkəzlərinin işi maliyyə baxımından bərbad vəziyyətdədir. Bu şəbəkədə əsasən prodüser kinosunu inkişaf etdirən adamlar işləməlidir. Reyissorun, ssenaristin təbii ki, öz ambisiyaları var. Ancaq çəkilən film müəyyən bir tamaşaçı maraqlarına hesablanır. Bu marağı isə prodüser təmin etməlidir.

- "Yeni dalğa" Prodüser Mərkəzinə hədiyyə olan ilk müasir və keyfiyyətli səsyazma studiyası barədə nə deyə bilərsiniz?

- Studiyada artıq Şamil Nəcəfzadənin çəkdiyi "Qala" filminin səsyazma prosesi gedir. Bunun ardınca isə "Nərimanfilm"in çəkdiyi film səsləndiriləcək. Onu da qeyd edim ki, mərkəz bu studiyanı İsveçrənin Xarici İşlər Nazirliyi, İnkişaf və Dəstək Təşkilatı və İsveçrədə Kinematoqrafiyaya Dəstək Fondunun treninqində əldə edib. 50 min dollar qiyməti olan studiyanın pulunu mərkəz mərhələ-mərhələ ödəyəcək. Bundan sonra Azərbaycanda çəkilən filmlərin səsləndirilməsi üçün xaricə aparılması tələb olunmayacaq. Belə bir səsyazma studiyasına malik olmaq prodüser mərkəzi üçün böyük yenilikdir.

Kaspi.-2007.-6 iyul.-S.16.