Məhərrəmova T.

Kinonu mesenatlar saxlamalıdır

Ömür Nağıyev, aktyor: "Mən həmişə sabahla yaşayıram"

Milli kinomuzun vəziyyətindən söhbət düşəndə çoxu "kinomuz inkişafa doğru yoldadır", bəziləri isə "ildə üç-dörd film çəkməklə inkişafdan danışmaq olmaz" - deyə bildirirlər. Bu təzadlı fikirlər uzun illərdir ki, dəyişmir. Ancaq nədənsə aktyor Ömür Nağıyev ümidini itirməyərək optimist danışır. Yəqin ona görə ki, iş olmayanda da özünə iş tapmağı bacarır. Rolun böyük-kiçikliyinin onun üçün əhəmiyyəti olmadığındandır ki, 40-dan artıq filmə çəkilib. Yeni-yeni dəvətlər də öz yerində. Hələ özünün reyissor kimi nə qədər filmlər çəkmək, aktyor kimi yeni rollar oynamaq arzusu olduğunu da gizlətmir:

- İçimizdə bir nisgillik olmağına, darıxdırıcı hallar keçirməyimizə baxmayaraq, indi də çəkilməyə imkanlar var. Aktyor kimi 40-dan artıq filmdə çəkilmişəm. Reyissor kimi dörd film çəkmişəm. Kinoya nə qədər pis və ya ögey bir bala kimi baxsan da, kino kinodur. Kino gözəllikdir, təravətdir. Təəssüf ki, o boyda kinostudiyanın 4-cü mərtəbəsində ancaq montay sexində kinonun iyi qalıb. Həmin sexin qapısını açanda plyonkanın iyi gəlir. Bu, hər şeyə dəyər. Çəkilsən də, çəkilməsən də, yaşamağa dəyər. Əlbəttə, bir az yaşlaşandan sonra kinonu belə vəziyyətdə görmək istəməzdik. Mən cavan deyiləm, amma kifayət qədər çəkilmişəm. Ancaq indiki cavanlarımıza imkan yaradılmalıdır. Bəzi naşı adamlar ürəklərində "Ömür çəkildi, Ömür çəkdi" deyirlər. Niyə başa düşmürlər ki, onların etdiyini mən eləyə bilmərəm, mənim etdiyimi də onlar. Məni Almaniya studiyasına dəvət etmişdilər. Qoy orda 501-ci olum. Deməliyəm ki, niyə 500 nəfərdən birincisi mən olmadım? 499 nəfəri bəyənərlər, məni bəyənməzlər, lap yaxşı. Və yaxud məni bəyənərlər, o birilərini bəyənməzlər. Bu, reyissorun öz seçimidir. Məni həmişə dəvət edirlər, narazı deyiləm. İş var, həmişə də olacaq. Həmişə deyirəm ki, insan öləndə dincəlir. Sənət adamı necə dincələ bilər? Mənim əlimdən başqa iş gəlmir. Mən daş daşımıram, yol çəkmirəm, ancaq beynimlə işləyirəm. Beynim də işləməsə, demək, yaşamağa haqqım yoxdur.

- Taleyinizi nə vaxtdan kinoya bağlamısınız?

- 1968-ci ildən. O vaxt ilk dəfə kinostudiyaya gəlmişəm. Kinoreyissor Nizami Bədəlov qonşumuz idi. O məni kinostudiyaya apardı. O vaxtdan kinostudiyadan qırağa çıxmamışam. Son illər isə kinostudiyadan bir qədər aralanmışam. Axırıncı iki ildə mən Bakı Bələdiyyə Teatrında işlədim. Demək olar ki, kinostudiyanın yarıdan çoxunu biz tikmişik. Bunun özünün də bir ləzzəti var. Hərdən televizorda "yenidən 60-70-ci illərin kinosuna qayıdardım" sözlərini eşidirəm. Doğrudan da o illərin kinosu Azərbaycan üçün ən böyük uğur idi. Kino həmin vaxtlar çox yüksək səviyyədə idi.

- Sizcə əməldə yox, yalnız dildə o illərin gözəlliyinə qayıtmağın mənası varmı?

- Təbii ki, yoxdur. Bu gün də müəyyən cərəyanlar var. Belə bir qənaətə gəlmişəm ki, əgər reyissorun çəkdiyi filmə baxmaq üçün zala 100 nəfər gəlir və o adamlardan 70-i çıxıb gedir, 30-u qalırsa, deməli, o film alınıb. Sən filmi kütlə üçün çəkirsən. Təbii ki, biz hamımız hər kəsin xoşuna gələ bilmərik. Filmlər də eləcə.

Azərbaycan kinosunun böyüklüyü ondadır ki, çox böyük oğullar yetirib. Rəhmətlik Ədil İsgəndərovun dövründə respublikadan kənarda oxuyanların demək olar ki, hamısı onun hesabına getmişdi. O, çox çalışırdı ki, gənclər gedib kənarda oxusun və yaxşı kadrlar yetişib gəlsin. Bizim uşaqların çoxu qayıdıb gələndən sonra "Ədil müəllim, oxuyub gəlmişəm, bir film verin çəkək" deyirdi. Ədil müəllim də "get bir-iki filmdə assistent işlə, sonrasına baxarıq" deyirdi. Yadımdadır, bizdə Robert Simonyan adlı operator assistenti bir gün "Ədil müəllim, məni oxumağa göndərin" - deyə xahiş etdi. Ədil müəllim də dedi ki, "qadam, böyük məmnuniyyətlə, ancaq qoy əvvəl Camal, Ənvər və başqaları oxusun, sonra sən oxuyarsan". O da: "Ədil müəllim, onda mən qocalaram" - deyə narazılıqla dilləndi. "Qocalacaqsansa, get onda Yerevan sənə göndəriş versin" - deyə Ədil müəllim bildirdi. Ədil müəllimdə belə xüsusiyyətlər var idi. Bu gün Azərbaycan kinosundan danışanda istər-istəməz retro yada düşür. Sevinirsən ki, sən o görkəmli insanlarla çiyin-çiyinə işləmisən. Hər il Azərbaycan kinosunun bayramı qeyd olunur. Bu o demək deyil ki, əlinə "Yaşasın Azərbaycan kinosu!" yazılan plakat götürəsən və yaxud da hardasa yeyib-içib Azərbaycan kinosunun sağlığına badə qaldırasan. Azərbaycan kinosunun bayramı odur ki, bu qədər film çəkilib. Dünya miqyasında tarixə düşmüş filmlərimiz var. Gözəl reyissorlarımız olub, bu gün də var, bayram budur. Ancaq indi hər bir reyissor əlini göyə tutub yalvarır ki, ay Allah, xalqım bir balaca kinoya diqqət yetirsin. Bu gün Azərbaycan kinosundan ona görə danışmağa dəyər ki, heç olmasa ildə 4 film çəkilir. Özəl prodüser mərkəzlərinin çəkdiyi filmlər də öz yerində. Bu da bizim kinomuza olan balaca bir hədiyyədir. Ümumiyyətlə, kinoya dövlət qulluq eləməməlidir. Heydər Əliyev 80-ci illərdə Azərbaycan kinosunun qurultayında rəhmətlik Tofiq Tağızadədən soruşdu ki, vəziyyət necədir, necə dolanırsınız? Tofiq Tağızadə "pis deyil, dolanırıq" - deyə cavab verdi. Heydər Əliyev dedi ki, mən başda olmaqla bütün xalq sizin qulluğunuzda dayanmalıdır. Kinonu dövlət yox, mesenatlar saxlamalıdır. İndi hər şeyi dövlətin üstünə atırlar. Deyirlər ki, kinoya da dövlət baxmalıdır. Niyə dövlət idman sahəsinə baxır, kinoya baxmır və s. Dövlət hər şeyi edə bilməz axı.

- Reyissor kimi çəkdiyiniz filmlər sizə yaxındır, yoxsa aktyor kimi oynadığınız rollar?

- Məni çox çətin vəziyyətdə qoyursunuz. Deyərdim ki, reyissorluqda addımlarım hələ kövrəkdir. Reyissor olmağın özü də göydən gəlmir. Aktyorluqdan reyissorluğa gələndə təcrübən daha böyük olur. Elə bil ki, aktyorluq sənəti sənə azlıq edir. Bir pillə də yuxarı getmək istəyirsən. Ancaq bu gün Azərbaycan sənətindəki ayrıseçkilik bəzi adamları həvəsdən salıb. Düzdür, bunun mənə aidiyyəti yoxdur. Mənim bu respublikadan çıxıb getməyə böyük imkanlarım var. Ancaq Bakını qoyub getmək mümkün deyil. Ona görə yox ki, atamın, anamın, qohumlarımın qəbri Bakıdadır. Onların qanı məndədir, buradan gedə bilmirəm. Mən bayaq dediyim zalda olan həmin o 30 nəfərə görə qalmışam.

- Bəs bu gün teatrda çalışmağınız oynaya bilmədiyiniz rolların boşluğunu doldurmaqmı üçündür?

- Düz deyirsiniz, o boşluğu doldurmaq üçündür. Tək mən yox, mənim kimi adamlar işsiz qalanda ölə bilərlər. Məni öldürmək üçün hər hansı bir üsul lazım deyil. Sadəcə, bir otağa salıb işsiz, ünsiyyətsiz qoysalar, ölərəm. Mən Amaliya xanımın teatrına gedəndə fikirləşdim ki, işləyərəm. Açığı, ürəyimcə olmadı. Ona görə ki, məndən çox istifadə eləmədilər. Deyə bilərəm ki, heç bir az da istifadə eləmədilər. Sonra Amaliya xanıma getmək istədiyimi dedim. O da "mövsümün axırını gözlə, nə vaxt istəsən, qayıdıb gələrsən" dedi. Amma mən bilirdim ki, qayıdan deyiləm, çünki başqa planlarım var. Ancaq onu da deyim ki, teatr başqa məktəbdir. Deyirlər ki, teatr asılqandan başlayır, ancaq mən deyərdim ki, teatr evdən çıxanda başlayır.

- Adətən teatr aktyorları deyirlər ki, səhnə bizə ona görə lazımdır ki, həyatdan ayrılırıq. Eyni sözləri kino haqqında da demək olarmı?

- Bu sözü kim deyirsə, onun öz fikridir. Bunların hər ikisi mənim həyatımdır. Əgər tamaşaçı ilə mütəmadi ünsiyyətdəyəmsə, o məni necə həyatdan ayıra bilər? Arada heç bir dəmir pərdə yoxdur. Tamaşaçının reaksiyası olmasa, oynaya bilmərəm. Bu mənim içimdir. Məncə, heç bir halda teatrı kinodan ayırmaq olmaz.

- Daha çox reallıqla yaşayırsınız, ümidləriniz ölməsin deyə, yoxsa kino ilə bağlı özünüzə bir utopiya yaradırsınız?

- Mən həmişə sabahla yaşayıram. Sabah utopiya deyil. Heç ümid də deyil. Mən əminəm ki, sabah olacaq. O sabaha görə də yaşayıram. Sabaha görə yaşamağa dəyər. Sabah deyəndə də kinomuzun gələcək inkişafını nəzərdə tuturam. İnanıram ki, hələ çox imkanlar yaranacaq və biz də çəkiləcəyik.

Kaspi.-2007.-11 iyul.-S.16.