Abduləliyev A.

Azərbaycan mədəniyyətinə layiqli töhfə

"Muğam" jurnalının ilk sayı işıq üzü gördü

Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, YUNESKO-nun və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın Azərbaycan muğam mədəniyyətinin yaşaması, qorunması və təbliği istiqamətində çox dəyərli fəaliyyəti respublika və xarici ölkə mütəxəssisləri, beynəlxalq qurumlar, sənət xadimləri və geniş ictimaiyyətimiz tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. Muğamsevərlər, muğam hikmətinin sərrafları, milli-mədəni dəyərlərin bugünkü və gələcək taleyinə biganə qalmayan bütün insanlar onun bu sahədəki uğurlu fəaliyyətini daim razılıqla, rəğbətlə qarşılayırlar. Muğamlarımızın, xanəndələrimizin, tarımızın, kamanımızın, balabanımızın, dəfimizin həyat ritmli, gözəl, ecazkar, hikmətli, qüdrətli səs-sədaları dünyanı fəth etdikcə Azərbaycanın da beynəlxalq mövqeyi, dəstəyi güclənir, bu gözəl səsi eşidən və qəbul edən ölkələrin və xalqların sayı və miqyası durmadan artır, bununla mədəniyyətimizlə daha çox tanınırıq və sevilirik.
Yaşadığımız informasiya əsrində, daim yeniləşən və qloballaşan müasir dünyada min illərlə yaşı olan milli-mədəni sərvətlərimizin, o sıradan ənənəvi muğam sənətinin dövlət səviyyəsində çox ciddi diqqət və qayğı ilə əhatə olunması, əlbəttə, millətlər içində bizim də bir millət olaraq tarixi imzamızı əbədi yaşadır, ulu və möhtəşəm etnik-tarixi genimizə bağlılığı təmin edir, milli-mədəni gələcəyimizə etibarlı təminat yaradır. Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın mədəniyyətimizin hamisi kimi daşıdığı çox çətin, məsul və şərəfli tarixi missiyanın əsas xəttini təşkil edən ictimai-humanist və siyasi-mədəni qayə məhz budur.
Bu xüsusda Mehriban xanım Əliyevanın ideyası, təşəbbüsü və dəstəyi ilə meydana gələn, onun rəhbərliyi ilə Azərbaycanın qeyri-maddi mədəniyyətinin inkişaf konsepsiyası kimi formalaşan və uğurla reallaşan möhtəşəm Muğam Layihələrini müasir mədəniyyətimizin hadisəsi kimi nümunə göstərmək yerinə düşər. Tarixən çox qədim, məzmun və formaca çox zəngin olan, müasir bədii-estetik tələbləri ödəyə bilən professional muğam incəsənəti vasitəsilə Azərbaycan-dünya dialoqunu qurmaq, xalqlararası mədəni anlaşmaya və ünsiyyətə nail olmaq, muğamın möhtəşəm-bəşəri sənət dili ilə Azərbaycan xalqının tarixi qədimliyini, mənəvi böyüklüyünü, sivil və humanist keyfiyyətlərini, bədii təfəkkür zənginliyini başqa-başqa xalqlara aşılamaq muğam layihələrinin əsas məqsədidir. Beləliklə, Azərbaycan muğamını dünəndən bu günə, bu gündən sabaha, sabahdan əbədi gələcəyə aparan Muğam Layihələrini bir daha oxucuların nəzərinə çatdırırıq. Bunlar - Muğam-İrs Layihəsi, Muğam-Dəstgah Layihəsi, Muğam Ensiklopediyası Layihəsi, Muğam-İnternet Layihəsi, Muğam - Antologiya Layihəsi, Muğam Dünyası Layihəsi, Muğam Mərkəzi Layihəsidir.
Muğam Layihələrinin sayının yeddi olması da təsadüfi deyil. Bu rəqəmin kodlaşmış simvol olması tarixlər boyu qədim xalqların, o cümlədən azərbaycanlıların mifologiyasında, qayaüstü yazılarında, bədii düşüncə məhsullarında, folklorunda təsdiqini tapmışdır. Atmosferin 7 qatı, Günəş sisteminin 7 planeti, yeddi rəng, yeddi səs, yeddi ilmə, "yeddi gün-yeddi gecə gedilən yol", Koroğlunun 7777 igidi, yeddirəngli göy qurşağı, Şərqin yeddi sayda əsas muğam-makamlarıE
Muğamın "dunya mədəniyyətinin şah əsəri" statusunu təsbit etmək, onun qiymətini və dəyərini hər zaman uca tutmaq, muğamı canlı ifada qorumaq, yaşatmaq və təbliğ etmək, elmin müasir tələbləri ilə araşdırmaq məqsədilə həyata keçirilən beynəlxalq, tədbirlərin sırasına daha biri də daxil oldu. Bu günlərdə beynəlxalq "Muğam" jurnalının ilk sayı işıq üzü gördü. Bu xoş xəbəri bütün muğamsevərlər, sənət xadimləri və mütəxəssislər sevinclə qarşıladılar. Azərbaycan, ingilis və rus dillərində nəşr olunan "Muğam" jurnalının təsisçisi Azərbaycan Mədəniyyətinin Dostları Fondu, baş redaktoru Mehriban xanım Əliyevadır.
Jurnal baş redaktorun ön sözü ilə başlayır. Burada jurnalın məqsədləri, profili barədə də ətraflı məlumat verilir, muğam incəsənəti, Muğam Layihələri haqqında maraqlı fikirlər ifadə olunur. "Muğam" dərgisinin öz üzərinə götürdüyü məqsəd və vəzifələr, muğamın tarixi-ənənəvi və müasir professional incəsənət növü kimi cəmiyyətdə oynadığı rol, Azərbaycanın Şərq muğam-makam incəsənəti sahəsində aparıcı elmi-mədəni ölkəyə çevrilməsi və bu kimi aktual məsələlər baş redaktor, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın ön sözündə əksini tapır: "Diqqətinizə təqdim olunan jurnal adi nəşrlərdən biri deyil. Ona qeyri-adilik verən, onu digərlərindən özünəməxsusluğu ilə fərqləndirən başlıca cəhət bu jurnalın bütövlükdə muğam sənətinə, muğam aləminə və muğam fenomeninə həsr olunması ilə bağlıdır. Məhz bu səbəbdən belə bir jurnalın nəşrə hazırlanması prosesi də qeyri-adi olmuşdur. Muğam ətrafında aparılan müzakirələr bu işin ayrılmaz tərkib hissəsini təşkil edir. İncəliklərə varmadan yalnız onu qeyd etmək kifayətdir ki, bu jurnalın konsepsiyası kəskin diskussiyalar nəticəsində yaranmışdır. Həmin konsepsiyaya əsasən, yaranacaq jurnal nə sırf elmi nəşr olmalı, nə də ki, həddən ziyadə populyar bir toplu xarakteri daşımalıdır."
Beynəlxalq dillərdə də nəşr olunan jurnalın konsepsiyasını daha bir aktual ideya da zənginləşdirir. Belə ki, muğamın elmi araşdırılması jurnalın əsas məqsədlərindən biridir.
"Muğam" ( "MUGNAM", "MUQAM") jurnalının nəşri yalnız müasir Azərbaycan mədəniyyətində deyil, ümumən müasir dünya mədəniyyətində önəmli hadisədir.
Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının sədri, xalq artisti, professor Firəngiz Əlizadənin "Muğam sənəti dünya musiqisi kontekstində" məqaləsi, qədim musiqi alətlərimizi bərpa edərək onları yenidən ifaçılıq sənətinə qaytaran Dövlət Qədim Musiqi Alətləri Ansamblının bədii rəhbəri, professor Məcnun Kərimovla sənətşünaslıq doktoru, professor Səadət Abdullayevanın apardığı müsahibə, xalq artisti, dünya şöhrətli muğam ustası Alim Qasımovun sənət haqqında düşüncələri, professor Fərəh Əliyevanın XX əsr milli musiqisinin hadisələrinə həsr etdiyi qısa xronoloji məlumatları jurnalın ilk sayının mündəricəsini təşkil edir. Maraqla qarşılanan materiallardan biri də "Muğam antologiyası" layihəsi çərçivəsində Azərbaycan Mədəniyyətinin Dostları Fondunun təşəbbüsü və dəstəyi ilə nəşr edilən orta əsr musiqişünaslıq əsərləri haqqındadır. Bu bölmədə Fətullah Şirvaninin "Musiqi məcəlləsi" (XV), Səfiəddin Urməvinin "Şərəfiyyə" və "Kitabül-ədvar" risalələri haqqında məlumat almaq olar. Maraqla oxunan daha bir material isə qeyri-musiqi sahəsində işləyənlərin, tələbələrin, gənclərin muğam sənətinə münasibətini əks etdirir və burada oxucular müxtəlif müqayisələrlə, fikirlərlə qarşılaşa bilərlər.
Bütün bunlarla yanaşı, jurnalın müasir tələblərə cavab verən daha bir üstün cəhətini də vurğulamaq istəyirik. Belə ki, dərginin audio materiallarla təmin olunması dünyanın müxtəlif ölkələrində muğamın canlı dinlənilməsini təmin edəcəkdir. Bu da öz növbəsində muğam incəsənətinin təbliği və yayılmasında jurnalın rolunu və nüfuzunu daha da artıracaq, Azərbaycan musiqisinə yalnız oxucu deyil, dinləyici marağını da gücləndirəcəkdir.

Azərbaycan.- 2007.- 29 iyul.- S. 4.