Mehdixanlı T.
Birləşən
talelər, ayrılan yollar
Müdriklər deyib, dünya bir yandan boşalır,
bir yandan dolur. Təbii, gedən gəlmir.
Amma onların arasında elələri olur ki, qərinələr, əsrlər ötüb keçsə də, unudulmur, dönə-dönə
xatırlanır, ehtiramla
yad olunurlar. Görkəmli aktyor, rejissor,
pedaqoq, teatrşünas,
yüzlərlə gəncə
qayğı göstərmiş
Mehdi Məmmədov və səhnə fəaliyyətinə görə
sevilən Barat Şəkinskaya da belələrindəndir.
Birinci ömrün xatirələri: Mehdi Əsədulla oğlu Məmmədov 90 il
əvvəl əzəli,
əbədi yurd yerimiz Şuşada dünyaya göz açmışdı. Kiçik yaşlarında
valideynləri ilə Bakıya köçmüş,
13 yaşından Azərbaycan
Dövlət Dram Teatrında
epizodik rollarda səhnəyə çıxmışdı.
Sonra Moskvada Dövlət Teatr Sənəti İnstitutunun rejissorluq fakültəsini bitirmişdi.
Tənqidçi, teatrşünas, tərcüməçi kimi
tanınmışdı. 30-dan artıq tamaşada əsas rollarda oynamış, 10 bədii filmdə çəkilmiş,
40 tamaşaya quruluş
vermiş, 50 ilə yaxın pedaqoji fəaliyyət göstərmiş,
bir çox əcnəbi dramaturqların
pyeslərini dilimizə
tərcümə etmişdir.
Milli teatrımızın inkişaf
yolundan bəhs edən 16 elmi kitabı bu gün də qiymətli dərs vəsaitidir.
M.Məmmədov müxtəlif teatrlarda
direktor, baş rejissor işləmişdi.
Onun quruluş verdiyi H.Cavidin "İblis" tamaşası Azərbaycan
teatr tarixinə qızıl hərflərlə
yazılıb. O, həm
də bənzərsiz
bədii qiraət ifaçısı idi. Səsiylə duyğuları
oyadar, vurğuları
ilə dinləyicilərin
gözləri önündə
canlı mənzərə
yaradardı:
Gəldin də neçin pənbə
buludlar kimi axdın
Bilməm niyə gəldin, niyə
getdin, niyə baxdın?
Şimşək kimi çaxdın
da
neçin könlümü
yaxdın
Bilməm niyə gəldin, niyə
getdin, niyə baxdın?
Mehdi müəllim Hüseyn Cavidin, Mikayıl Müşfiqin yaradıcılığını
varlığı qədər
sevərdi. Dostlarına, həmkarlarına, tələbələrinə
onların haqqında iftixar hissi ilə
danışardı. Hər iki
şairin ağrılı-acılı
talelərini canında
çəkərdi. Bəzən ağlayardı
da. Amma qürurlu, vüqarlı
olduğu üçün
göz yaşlarını
görən olmazdı.
Onları yaman günə
qoyan haqsızlığa
qarşı nifrətini
ömrünün sonuna
qədər gizlətmədi.
Görkəmli sənətkarı,
nüfuzlu pedaqoq-teatrşünası
tanınmış jurnalist
Azad Şərif belə xatırlayır:
- 1935-ci ildə M.Təhmasibin
Gəncə Dram Teatrında
oynanılan "Bahar"
tamaşası gənc
rejissorun diplom işi olmuşdur. Onun ilk quruluşu, sənətə
gəlişi ədəbi
hadisə kimi qarşılanmışdı. 1945-ci ildə artıq
sevilən, nüfuz qazanmış Mehdini Bakıya - Teatr İnstitutuna müəllim
dəvət etmişdilər.
Ömrünün sonuna
qədər orada dərs dedi, yüzlərlə kadr yetişdirdi. Özü də elm xadimi,
professor zirvəsinə ucaldı.
O, müəllimliyi, rejissorluğu,
aktyorluğu məharətlə
birləşdirmişdi. Onun
quruluşunda baxdığım
C.Cabbarlının "Od
gəlini" və
"Yaşar", M.İbrahimovun
"Madrid" və "Kəndli
qızı", N.Qoqolun
"Müfəttiş", L.Tolstoyun "Canlı meyit", V.Şekspirin
"On ikinci gecə"
tamaşalarını bu
gün də xatırlayıram. Mehdi müəllimin
quruluş verdiyi "Leyli və Məcnun",
"Koroğlu" operalarını
heç vaxt unutmaram. İlk baxışda o, sərt
xarakterli insan təsiri bağışlayırdı.
Ancaq həddən artıq incə, kövrək ürəyi vardı.
Dostluqda,
yoldaşlıqda sədaqətli
idi. H.Cavidin "Ömər Xəyyam",
"İblis" tamaşalarına
ümumi baxış keçiriləndə yaşının
ixtiyar çağında
uşaq kimi kövrəldiyini görmüşdüm.
M.Məmmədov səhnədə, çəkiliş zamanı
kamera qarşısında
müxtəlif xarakterlərin
bənzərsiz ifaçısı,
həyatda isə işıqlı təfəkkür
sahibi, müdrik şəxsiyyət idi.
Deyərdi: "İnsan
iki dəfə ürəkdən kövrəlir:
uşaqlığında və
ahıl çağında".
Amansız əcəl
qəfil onun başı üstünü
alanda cəmi üç söz demişdi: "Əlvida, qoca dünya". O, 22 ildir haqq dünyasına
qovuşub. Amma çoxları buna
inanmır. Şux qaməti
daim göz önündə, xəyallarda
canlanır.
İKİNCİ ÖMRÜN XATİRƏLƏRİ: Bu, unudulmaz Mehdi müəllimin sevib, könül açıb,
ailə qurduğu Barat xanım Şəkinskaya ilə bağlıdır. O da Şuşada dünyaya göz açmışdı.
İbtidai təhsilini doğma
obalarında almış,
sonra Gəncə şəhərindəki ikiillik
qızlar məktəbini
bitirmiş, oradakı
Qadınlar klubunun dram
dərnəyinə yazılmışdı.
Oynadığı epizodik rolları
teatrsevərlər yüksək
qiymətləndirmiş, ona
sənət yolunda uğurlar arzulamışdılar.
Etimadı doğrultmaq üçün
gənc aktrisa həvəslə çalışmış,
səhnəyə qəlbən
bağlanmışdı. "Oqtay Eloğlu", "Aydın", "Sevil",
"Yaşar", "Eşq
və intiqam" əsərlərində yaratdığı
obrazlara görə hörmət qazanmışdı.
Amma Barat xanım daha çox Azərbaycan Dövlət Akademik Dram Teatrında məşhurlaşdı. 1935-ci
ildə Bakıya gələn aktrisa ilk qayğını məşhur
aktyor, rejissor Adil İsgəndərovdan
gördü. "Qızıl çeşmə",
"Polad qartal",
"Vaqif", "
Mərhum Barat xanımla son görüşümüz
1994-cü il may ayının 8-də olmuşdu.
Yaman kövrəlmişdi. Dəfələrlə eynəyini çıxarıb
nisgilli gözlərinin
yaşını silirdi.
Nə sənətdən, nə də səhnədən bir kəlmə danışdı. Handan-hana
dedi: "Bu yaşımda
ləhcəmi də dəyişməmişəm. Şuşanın havası canıma, qanıma hopub. O da əldən getdi, bəs indi neyləyim? Görəsən bu ayrılıq,
intizar uzun çəkəcək? Yox,
daha taqətim qalmayıb..."
Xalq artisti Barat xanım yurd həsrətini özüylə haqq dünyasına apardı...
…Həyat,
zəmanə, teatra, səhnəyə sonsuz məhəbbət Barat xanımla Mehdi müəllimi birləşdirdiyi
kimi, bəzən onları küsdürmüş,
incitmiş, ayrı salmışdı. Lakin hər
iki sənətkar bir-birinin uğuruna ürəkdən sevinər,
fərəhlənər, qürur
hissi duyardı. Övladları - əməkdar incəsənət
xadimi, Dövlət mükafatı laureatı,
görkəmli rəssam,
tanınan aktyor Elçin Məmmədov isə onların arasında körpü idi. AmmaE bu gün nə Mehdi müəllim
və Barat xanım var, nə də yeganə övladları Elçin. Olan yalnız onlar
haqqında yaddaşlarda
yaşayan şirin xatirələrdir.
Azərbaycan.-2007.-20
iyul.-S.5.