Əliyev T.

Azərbaycanın turizm potensialı hərəkətə gətirilib

Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin gördüyü işlər bu fikri bir daha təsdiqləyir
Ənənəyə görə hər il bahar fəslinin axırlarından etibarən turizm mövsümü start götürür. Son illərin statistikası və marketinq araşdırmaları bunu deməyə əsas verir ki, bu il öz məzuniyyətini Azərbaycanda keçirmək və ölkəmizlə daha yaxından tanış olmaq istəyən xarici qonaqların sayı əvvəlki illərdəkindən çox olacaqdır. Xarici turistlərin bir çoxu zəngin mədəniyyətimizlə, digərləri Xəzərboyu regionların, dağlıq rayonların ekzotik təbiəti ilə yaxından tanış olmaq, bir qismi Şərq qonaqpərvərliyinin ənənələrini ətraflı öyrənmək, möcüzəli Azərbaycan mətbəxinin ləziz yeməklərini dadmaq, başqa bir qismi isə dostlarından, yaxınlarından Azərbaycan barədə eşitdikləri ən xoş duyğuları yaşamaq və təsdiqləmək üçün ölkəmizə gəlməyə can atır.
Xarici turistləri Azərbaycana cəlb edən nədir? Bu sahəyə necə nəzarət olunur və beynəlxalq əməkdaşlıq prosesləri hansı yollarla inkişaf edir? Bu və ya digər suallara aydınlıq gətirmək üçün üz tutduq Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə. Bəri başdan deyək ki, Azərbaycanda turizm sənayesinin müasir inkişaf mərhələsi bir çox sahələrin yenidən qurulması ilə xarakterizə olunur. Müasir dövrdə turizmin əsas məqsədi ondan ibarətdir ki, ölkənin iqtisadityyatını kompleks şəkildə inkişaf etdirməklə yanaşı, Azərbaycan dünya birliyinə fəal surətdə inteqrasiya etsin.
Nazirliyin turizm şöbəsindən bildirdilər ki, son illər Azərbaycanda turizm ölkə iqtisadiyyatının ayrılmaz hissəsinə çevrilmişdir. Bu sahədə xırda və orta sahibkarlıq üçün möhkəm baza yaradılır. Respublikanın 240-dan çox turizm firması yeni iş yerlərinin açılmasına fəal kömək gedir. Belə ki, regionlarda infrastrukturun formalaşdırılması üçün əlverişli şərait yaranır. Bütün bunlar, əlbəttə, Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı və yoxsulluğun aradan qaldırılması haqqında dövlət proqramlarının əsas müddəalarına cavab verir.
Qeyd etmək lazımdır ki, 2003-cü ildən başlayaraq Azərbaycanda yoxsulluq kəskin şəkildə azaldılıb, işsizlərin sayı minimuma endirilib. Ötən müddət ərzində bu sahədə görülən işlər onu deməyə əsas verir ki, bizim ölkə düzgün istiqamətdə inkişaf edir. İstehsal proseslərinin düşünülmüş şəkildə inkişaf etdirilməsi turizm sənayesinin də genişləndirilməsinə əsaslı kömək göstərir. Son üç ildə iqtisadi inkişaf səviyyəsinə görə, Azərbaycan dünyada birinci yerdədir. Ölkəmiz çox sürətlə dünya birliyinə inteqrasiya edir və bu zaman ən qabaqcıl beynəlxalq təcrübədən səmərəli istifadə olunur.
Məlumat üçün bildirək ki, respublikamız 2001-ci ildən UNVTO-nun – yəni Ümumdünya Turizm Təşkilatının həqiqi üzvüdür. Bu mötəbər təşkilatın baş katibi Françesko Francialli iki dəfə Azərbaycanda olub və ölkəmizin daxili imkanlarını çox yüksək qiymətləndirib. Odur ki, artıq biz UNVTO-dan lazımi sənədləşmələri, mümkün olan yardımları, o cümlədən, ölkənin turizm potensialını qiymətləndirmək üçün analitik materiallar alırıq. Ölkəmizin nümayəndələri UNVTO-nun himayəsi altında keçirilən treninqlərdə mütəmadi olaraq iştirak edirlər. UNVTO-nun köməyi ilə dünya turizm birliyinə inteqrasiya prosesinə qoşulmuşuq. Ölkəmiz hər il keçirilən nüfuzlu turizm sərgilərində, dünya səviyyəli ixtisaslaşdırılmış yarmarkalarda iştirak edir və beynəlxalq bazarda özünün turizm məhsullarını nümayiş etdirir. Onu da əlavə edək ki, turizm sahəsində Azərbaycanın müsbət imicinin formalaşmasında AİTF-in beynəlxalq turizm sərgisinin çox böyük rolu vardır. Bu sərgi dünyanın tanınmış xarici biznesmenlərini və turizm sənayesinin görkəmli nümayəndələrini ölkəmizə cəlb edir.
Xarici investisiyaların ölkəyə cəlb olunması haqqında, vəsaitlərin ölkədən renatriasiya olunması haqqında qanunlar, respublikanın sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı və digər vacib hüquqi sənədlər qüvvəyə mindikdən sonra başqa sahələr kimi, turizmin də sürətli inkişafı üçün əlverişli şərait yaranmışdır. Bununla əlaqədar xarici investorları və biznesmenləri yerli bazara cəlb etmək mümkün olmuşdur. Turizm sahəsində maraqlı layihələr həyata keçirilir. Azərbaycanın turizm bazarında almanlar, ingilislər və türklər daha fəal iştirak edirlər. Onların fəaliyyətinin nəticəsi kimi yerli və ya xarici kapitalla şərikli müasir turizm obyektlərinin (əsasən otellərin) tikilməsini misal göstərmək olar. Otel tikintisinin illik artım sürətini rəqəmlərlə şərh etsək, 2001-ci illə 2006-cı ilin göstəricilərini müqayisəli vermək yerinə düşər. Altı il bundan əvvəl respublikamızda cəmi 4 motel və 2 digər təyinatlı obyekt də daxil olmaqla, 86 mehmanxana mövcud idisə, keçən il artıq 143 mehmanxana, 23 motel, 122 müxtiəlif profilli obyekt fəaliyyət göstərirdi. Başqa sözlə desək, əgər 2001-ci ildə ölkəyə gələn turistlər üçün yerlərin sayı 9403 idisə, 2006-cı ildə bu rəqəm 24706-ya çatıb. Otel biznesindən gələn gəlir hesabına büdcəyə köçürmələr də artır. Belə ki, 2002-ci ildə ödənilən verginin miqdarı 2,5 milyon manatdan çox olmuşdusa, ötən ilin yekununda dövlət büdcəsinə 9,5 milyon manat pul köçürülmüşdür.
Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi bu və ya digər turizm fəaliyyəti ilə məşğul olan regionları artıq müəyyənləşdirib, yeni layihələr üzərində işləyir. Xarici iş adamlarının rəyinə görə, bu layihələr böyük maraq doğurur. Məsələn, Azərbaycan tərəfindən Qusar rayonunda xizək sürmək üzrə qış idman turizm kompleksinin yaradılması layihəsi hazırlanıb. Həmin layihə üzərində fransalı və avstriyalı ekspertlər də bizim mütəxəssislərlə birgə işləyiblər. Gələcəkdə “Sahil” layihəsinin reallaşması üçün nəhəng işlərin görülməsi nəzərdə tutulur. Xəzərin sahili boyu yeni infrastrukturların yaradılması üçün böyük investisiyalar cəlb olunacaqdır.
Hazırda ölkəmizin ərazisində 7 milli park fəaliyyət göstərir. Artıq həmin yerlərdə turist dəstələrinin dincəlməsi üçün istirahət zonaları da müəyyənləşdirilib. Ekoloji turizmin bu cür mərhələli inkişaf istiqaməti xarici səyahət həvəskarlarında böyük maraq doğurur. İndi fransızlar və almanlar bizim meşələrlə daha yaxından tanış olmaq istəyirlər. Bunun üçün bir sıra texniki məsələlərin həlli vacibdir. Savadlı texniki işçilər hazırlanmalıdır. Həmçinin bu perspektivli sahəyə əlavə kapital cəlb olunmalıdır.

Müasir turizm müxtəlif sahələrin seçimini nəzərdə tutur, ekzotik istirahətin və turizmin daha fəal növü ilə sintezinə üstünlük verir. Məsələn, ovçuluq turizmi indi daha çox dəbdədir. Azərbaycanda hələlik üç təşkilat xarici qonaqlar üçün bu cür xidmət növü ilə məşğuldur, özü də, onlar eyni zamanda, həm dağ təkələrini ovlamaq, həm də balıq tutmağı təşkil edə bilirlər. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi özəl sektorun xidmət təklifini dəstəkləyərək, bu sahənin fəaliyyətini tənzimləmək üçün hüquqi əsaslar işləyib hazırlayır, bu turizm növünün inkişaf etdirilməsi üçün hüquqi baza yaradır. Turizmin inkişafı ilə əlaqədar nazirlik bazar münasibətlərinə uyğun fəaliyyət göstərir. Bu isə hər hansı dövlət strukturu üçün məntiqi reallıqlar yaradır. 2006-cı ildə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təqdimatı əsasında Azərbaycan Respublikasının İqtisadi İnkişaf Nazirliyi Sahibkarlığın İnkişafına Yardım Milli Fondu hesabından 32 xırda və orta sahibkara kiçik otellər və istirahət zonaları tikmək üçün 6,5 milyon manat vəsait verib. Cari ilin beş ayı ərzində 5 turist obyektinin tikintisinə isə 1,7 milyon manat vəsait alınıb.
Bu gün ölkəmizin hüdudları çərçivəsində daha çox üstünlük verilən turizm fəaliyyətinə mədəniyyət turizmi (bura çox layihələr daxildir), kənd ekoturizmi, ovçuluq, konfrans turizmi və s. daxildir. Konfrans turizminin əhəmiyyəti daha böyükdür. Azərbaycanda keçirilən beynəlxalq simpoziumlar, seminarlar və digər tədbirlər ölkəyə çoxlu sayda xarici alimlərin və mütəxəssislərin cəlb edilməsinə səbəb olur.
Regional turizmi inkişaf etdirmək üçün Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən xüsusi nizamnamə hazırlanmışdır.Turizm zonalarının nizamnaməsi adlanan həmin sənəd baxılmaq üçün Nazirlər Kabinetinə təqdim olunub. Məsələ burasındadır ki, nazirlik bu və ya digər regionun infrastrukturunu hazırlayarkən yeni yaradılan turizm bazasının ən optimal “iş rejimi”ni üzə çıxarmağa çalışır. Bunun üçün əvvəlcədən geniş təhqiqat işləri aparılır. Məlumdur ki, ölkəmizdə milli parklar bu yaxınlarda yaradılıb. “Şirvan” Milli Parkı 2002-ci ildən fəaliyyət göstərir, “Şahdağ”ın isə hələ bir yaşı tamam olmayıb. Bu obyektlərə giriş pulludur.
Xaricdə fəaliyyət göstərən mili parkların təcrübəsinə görə turizm və fermer təsərrüfatı ilə ancaq qoruqla bufer zonası arasında məşğul olmaq mümkündür. Qoruq zonasında isə hər hansı fəaliyyət qəti qadağandır. Bu cür parklara yaxın ərazilərdə yaşayan əhali əlavə qazanc əldə etmək üçün yaxşı imkana malik olur. Turistlərə bələdçi, aşbaz, sürücü, qısası servis xidməti göstərən böyük heyət lazımdır.
Son illərin təcrübəsi göstərir ki, yeni turist marşrutlarının fəaliyyətə başlaması Azərbaycanda zəngin ənənələrə malik olan tətbiqi incəsənət növlərinin dirçəlməsinə əlverişli şərait yaradır. Turizm regionlarında yaşayan ustalarda milli sənət növləri, əllə düzəldilən suvenir və əşyaların istehsalı ilə məşğul olmaq həvəsi güclənir. Heç təsadüfi deyil ki, bu günlərdə Şəkidə keçirilən “Sənətkarlar bayramı” da belə bir nəcib məqsədə xidmət edirdi. Beş il öncə ölkəmizdə yerli suvenirlər, əl işləri, orijinal toxumalar o qədər az idi ki, turistlərə nəsə təklif etməkdə çətinlik yaranırdı. Ona görə ki, çeşid çox kasad idi. İndi isə istər Bakıda, istərsə də hər hansı bir dağ rayonunda turistlərin qarşısına çıxarmaq üçün suvenir məhsullar istənilən qədərdir.

Xalq qəzeti.-2007.-17 iyul.-S.3.