Qismətqızı H.

Vaxt olacaq ki, otellər özləri qonaq axtaracaqlar

Müzəffər Ağakərimovun sözlərinə görə,

bu gün 2 və 3 ulduzlu otellərin tikintisinə güclü tələbat var

Gəlirlilik göstəricilərinə əsasən, turizm artıq XXI əsrin əsas sahələrindən biri hesab edilir. İldən-ilə bu sektorda inkişaf tempinin daha da sürətlənəcəyini bildirən Ümumdünya Turizm Təşkilatı (ÜTT) beynəlxalq turizmin hər il 4 faiz artacağını proqnozlaşdırır. ÜTT-nin məlumatına görə, 2010-cu ildə beynəlxalq turist səfərlərinin sayı 937 milyon olacaq və turizmdən gələn gəlirlər 1,1 trilyon dollar təşkil edəcək. 2020-ci ilə qədər isə dünya üzrə səyahətlərin sayı 3 dəfə də artacaq. ÜTT mütəxəssislərinin fikrincə, Azərbaycanda da müxtəlif iqlim qurşaqları, siyasi stabillik, inkişafda olan infrastruktur onun turizm ölkəsinə çevrilməsi üçün geniş imkanlar yaradır. Üstəlik, respublikanın 21 ölkənin iştirak etdiyi "Böyük İpək Yolu" layihəsində iştirakı böyük miqdarda turistləri Azərbaycana cəlb edə bilər. Bəs görəsən, getdikcə ciddi rəqabət meydanına çevrilən turizmin və ölkələrin daha çox turist cəlb etmək şanslarının qarşısında Azərbaycan öz turizm potensialından necə yararlana biləcək? Bu sektorda rəqabəti qazanmaq üçün ölkə hansı maneələri dəf etməlidir? "Azərbaycan Mehmanxana Kompleksləri Assosiasiyası" İctimai Birliyinin otel meneceri Müzəffər Ağakərimovlə bu barədə söhbətimizə ölkədə fəaliyyət göstərən mehmanxanaların mövcud vəziyyətindən başladıq:

- Mehmanxana biznesi Azərbaycanda inkişaf edir. Hər bir sahədə olduğu kimi, mehmanxana biznesində də bir sıra problemlər var. Çalışacağıq ki, mütəxəssislərimizin köməyi ilə bu problemləri azaldaq. Regionlarda problemlər mərkəzdən daha çoxdur. Orada əsasən kurort mehmanxanalar fəaliyyət göstərir ki, onların da mövsümi və qeyri-mövsümi problemləri var. Bundan əlavə, regionlarda kadr problemi mərkəzdən daha öndə durur. Regionlarda olan mehmanxanalar 2 mövsümi ayda daha yüksək səviyyədə işləyir. Qeyri-mövsümlərdə isə çətinliklərlə üzbəüz gəlir. Bundan əlavə, regionların problemləri həm də infrastrukturla - yol, işıq, su, qaz, kanalizasiya ilə əlaqədardır. Mərkəzə gəldikdə isə burada da kadr, xüsusən də ofisiantlarla bağlı problemlər mövcuddur.

- Otel və mehmanxanalarda xidmətin səviyyəsi aldıqları ulduzlarla uzlaşırmı?

- Ulduz almaq yaxşı şeydir. Amma o ulduzun arxasında dayanmaq da vacibdir. Onlar elə düşünürlər ki, ulduz almaqla xidmətlərini baha qiymətə təklif edəcəklər. Ümumiyyətlə, otel və mehmanxanalarda xidmətin səviyyəsinin aldığı ulduzlarla uzlaşmasını belə bir misalla izah etmək olar. Müəllim pis oxuyan şagirdə 4 və 5 qiymət verirsə, bu addım şagirdin tənəzzülünə gətirib çıxarır. Tövsiyə edərdim ki, ulduz verən şəxslər daha diqqətli olsunlar. Xüsusən də ulduzları yalnız otaqların səviyyəsinə görə yox, həm də onun restoran xidmətinə, mətbəxinə, kadrların hazırlığı potensialına tam diqqət yetirərək versinlər.

- Komplekslər yalnız xarici turistlərləri deyil, yerli vətəndaşları da özünə cəlb etməkdə maraqlı olmalıdır. Otel və mehmanxana komplekslərində servislərin mövcud qiymətləri ölkə əhalisinin real gəlirləri ilə nə qədər həmahəngdir? Hansı səviyyədə müştəri bu xidmətlərdən yararlana bilir?

- Bizim ölkəyə bu gün müxtəlif sahələr üzrə xeyli iş adamı gəlir. Biznesmenlərin də bəzilərini ölkəyə dəvət edirlər ki, bu zaman xərci də yerli təşkilatçı çəkir. Qiymətlərə gəldikdə isə hazırda bir sıra otellərdə qiymətlər yüksəkdir. Amma çalışmalıyıq ki, rayonlarımızdan gələnlər üçün də əlverişli qiymətlər olsun. Qiymət siyasəti marketinqin əsas amillərindən biridir. Ona görə otel menecerləri birinci növbədə qiymət siyasətini önə çəkməlidirlər. Xüsusilə də yerli əhali üçün. Əgər yerli vətəndaşlara qiymət uyğun deyilsə, onlara daha ucuz qiymətə Kislovodsk, Yessentuki, Yeleznovodska, Antalyaya getmək daha sərfəli olacaq. Əlbəttə ki, qiymət siyasəti həm də düzgün rəqabətdən asılıdır. Rəqabət nəticəsində qiymətin yuxarı və ya aşağı düşməsi özünü göstərir. On illər ərzində bu məsələ üzərində müxtəlif mövzularda çıxışlar olub və indiyə qədər məsələ həll olunmayıb. Mehmanxana biznesinin inkişafı olmadan, iqtisadiyyatın mühüm sahəsi olan turizmin inkişafını təsəvvür etmək mümkün deyil. Məhz turizmin inkişafı ilə əlaqədar respublikada son illərdə xeyli mehmanxana tikilib, bəziləri müasir tələblərə uyğun bərpa olunub. Ancaq respublikada yeni, müxtəlif tipli mehmanxanalara da ehtiyac duyulur. Aparılan təhlil göstərir ki, Bakıda fəaliyyət göstərən və müasir tələblərə cavab verən otellər azdır. Xüsusən də 2 və 3 ulduzlu otellər demək olar ki, yox dərəcəsindədir. Halbuki 2 və 3 ulduzlu otellərə tələbat artıb və onların tikintisi indiki mərhələdə vacib, aktual məsələdir. Çünki 2 və 3 ulduzlu otellərin qiyməti 20-30-40 manata uyğun olar ki, bu da aztəminatlı əhali qrupu üçün əlverişlidir.

- Bakıda mehmanxana kompleksləri bir günə nə qədər turistə qulluq etmək iqtidarındadır?

- Otel var ki, 13-14 nəfər qonaq üçün nəzərdə tutulub, otel də var ki, 300 nəfər qonağı qəbul edə bilir. Bu, həm də ölkəyə gələn qonaqların sayından asılıdır. Ümumiyyətlə isə ölkədə reallıqda mövcud olan mehmanxanalar əsasən Bakı şəhərində cəmləşdiyinə görə nömrə fonduna görə bir gündə maksimum 3000-3500 turist qəbul edilə bilər. Onu da qeyd edim ki, Bakı şəhərinin dünyada nüfuzu artdıqca, bura gələn qonaqların sayı da çoxalır. Bakıda Avropa və dünya səviyyəli idman yarışları, iqtisadi forumlar, sərgilər, konfranslar, simpoziumlar keçirilir və gələcəkdə bu tədbirlərin və gələn qonaqların sayı getdikcə daha da artacaq. Bu baxımdan Bakıda tez bir zamanda yeni mehmanxanaların tikintisinə, inşasına zərurət var. Paytaxtda fəaliyyət göstərən mehmanxanaların sayı çoxdur, lakin nömrə fondu azdır. Çünki əsasən kiçik mehmanxanalar inşa olunub. Buna görə də kiçik mehmanxanaların inşası ilə yanaşı, orta tipli mehmanxanalar da tikilməlidir. Bundan başqa, Bakı dəniz limanı olduğuna görə, turistlər və şəhərə gələn qonaqlar üçün flotel tipli otel inşa oluna bilər. Çünki əsasən dəniz və okean ətrafında yerləşən limanlarda bu tipli mehmanxanalar fəaliyyət göstərir. Bakıda keçirilən müxtəlif növ tədbirlərin çoxalması ilə əlaqədar konqres otelin tikilməsinə ehtiyac var. Konqres otellərin nömrə fondu 1200-1500-dür. Belə bir otelin inşası Bakıya uyğun olardı və onun nüfuzunu daha da artırardı. İlk olaraq hələlik Bakıda bir konqres otelin tikintisi kifayətdir. Bütün konqresə gələnləri eyni bir oteldə qəbul etmək daha məqsədəuyğundur, nəinki qonaqları A, B, S və s. otellərdə müxtəlif yerlərdə yerləşdirmək. Bununla onların nəqliyyat problemi də aradan qalxar. Həm də onların təmasda olmaq ehtimalı artar.

- Qiymətlərdə yerli və xarici vətəndaşlar üçün güzəştlər olmalıdırmı?

- Otel sahiblərinə bu gün biz deyə bilmərik ki, hansı güzəştləri tətbiq etsin. Amma vaxt olacaq ki, bu otellər özləri qonaq axtaracaqlar. Güzəştlər rəqabət nəticəsində formalaşır. Məsələn, mehmanxanalar və turist firmaları arasında korporativ güzəştlər tətbiq edilir. Beynəlxalq Konvensiya qaydalarına uyğun turist firmalarına güzəştlər olur. Əlbəttə ki, bir çox şirkətlər, otellər ya bilərəkdən, ya da bilməyərəkdən bu şərtlərə riayət etmirlər. Otellərin menecerləri bunları bilməlidir və beynəlxalq standartlardan xəbərləri olmalıdır. Sifariş edən turistlərin birinə 5 faiz, birinə 15 faiz güzəşt tətbiq edirlər. Bunun isə öz qayda-qanunu var. Həm də otellərin mövsümi və qeyri-mövsümi zamanında da qiymət oynamalıdır.

- Mehmanxana personalının, eləcə də digər xidmətlərin səviyyəsinin beynəlxalq standartlara çatdırmaq üçün nə tələb olunur?

- Təcrübəli müəllimləri dəvət etməklə təlim kursları təşkil olunmalıdır. Yerli kadrlardan və xarici mütəxəssislərdən daha səmərəli istifadə etməliyik. Bunun üçün təlim məqsədilə balaca bir mehmanxana yaradılmalıdır. Türkiyədə, İspaniyada, Fransada belə təlim mehmanxanaları var. Digər tərəfdən, bizim bir çox ali məktəb ocaqlarında turizm kafedraları və fakultələri var. Baxmayaraq ki, təhsil ocaqlarında turizm kafedraları və dekanlığı yaranıb, orada orta və kiçik səviyyəli personal hazırlığı yoxdur. Məhz buna görə də 3 və 6 aylıq kurslar olmalıdır. Bundan başqa, otellərin rəhbərləri və menecerlərinə müəyyən olunmuş proqram üzrə 14 günlük seminarlar keçirilməlidir. İdarəçilik özü bir elmdir. Onun elə bir üsulları var ki, bəzi otel rəhbərlərimiz onun üsullarından xəbərdar deyil. İşçilərlə münasibət məsələsi, kadr axınının qarşısını necə almaq, işçiləri necə stimullaşdırmaq, onları öz yerində necə saxlamaq və həvəsləndirmək metodlarını necə həyata keçirməyi bilməlidirlər.

- Bu gün mehmanxana kompleksləri rentabelli işləyir?

- Biz hələ bununla da yaxından tanış olmamışıq. Onların rentabelli işlədiyini müəyyənləşdirmək üçün analizlər aparmaq lazımdır. Digər tərəfdən, bəzi hallarda onların rentabelli işləməsi də sual altındadır. Ümumiyyətlə isə birinci növbədə, regionlarda mehmanxanalar rentabelli işləmir. Baxmayaraq ki, bahalı, dəbdəbəli mehmanxanalar tikilir, mövsüm, qeyri-mövsüm amilləri, infrastruktur onların rentabelli işləməsinə mane olur. Amma Azərbaycanda, xüsusən Bakı şəhərində xırda mehmanxanalar rentabelli işələmək üçün daha sərfəlidir. Çünki xırda mehmanxana idarəçiliyi böyük mehmanxanadan asan olduğu üçün onu daha çox yola vermək olar. Onun kommuknikasiya xətlərinin işlədilməsi, işıq, su təchizatını daha asan həyata keçirmək olar. 10-15-25 nömrə ilə turistləri saxlamaq daha asandır, nəinki böyük mehmanxanalarda.

- Azərbaycanda mehmanxana biznesinin inkişafına mane olan səbəblər nədir?

- Mənə elə gəlir ki, əgər mane olan olsaydı, bu gün bir dənə otel tikilməzdi. Hələ nə qədər də tikiləsi layihələr var. Ümumiyyətlə isə Azərbaycanda mehmanxana biznesinin inkişafına mane olan səbəblər daha dəqiq təhlil olunmalıdır. Estoniyada belə bir qanun qəbul olunmuşdu ki, respublikaya gələn qonaq ancaq mehmanxanada qalmalıdır. Bu, həm dövlətə, həm sahibkara, həm də turistin özünə xeyirlidir. Burada vergi məsələsi də var. Arzu edərdim ki, bizdə də belə bir qanun qəbul olunsun. Hazırda ölkəyə gələn turistlərin çoxu, xüsusilə də qonşu respublikadan gələnlər evlərdə qalırlar. Onların təhlükəsizliyi üçün oteldə qalmaları daha məqsədəuyğun olardı. 2-3 ulduzlu otellərin sayı çox olsaydı, evlərdə qalmağa ehtiyac olmazdı.

- Hazırda Azərbaycanda fəaliyyət göstərən otellər nə üçün xarici ad altında fəaliyyət göstərirlər? Birlik buna nəzarət edəcəkmi?

- Bakıda fəaliyyət göstərən bir sıra otellər beynəlxalq şəbəkə sisteminə daxildir və təbii ki, xarici ad altında işləyirlər. Amma doğrudan da bu gün Bakıda bir sıra otellər xarici ad altında fəaliyyət göstərir. Bunun ancaq bir səbəbi var ki, xarici müştəriləri cəlb etsinlər. Komplekslərə xarici adlar qoymaqla deyil, orada yüksək xidmət göstərməklə məşhurlaşmaq olar.

Kaspi.-2007.-6 iyul.-S.8.