Quliyev İ.

Turizm geniş perspektivlər

fantastik qiymətlər, məhdud xidmətlər...

Bu uyğunsuzluq aradan qaldırılmadan heç bir inkişafdan söhbət gedə bilməz

Yay gəlib, havalar istiləşən kimi hamı tətil haqqında düşünür. İmkanı olanlar ölkə xaricinə, dünyanın adlı-sanlı turizm mərkəzlərinə üz tuturlar. İmkanı olmayanlar isə ölkə daxilində istirahətlə kifayətlənmək məcburiyyətindədirlər. Bu yolu seçənlər də quru yerdən qərar qəbul etmirlər. Çünki Allahın Azərbaycana bəxş etdiyi gözəl təbiət ölkədə turizmin inkişafı üçün əla perspektivlər vəd edir. Azərbaycanda həm yay turizminin, həm də qış turizminin inkişafı üçün geniş təbii potensial var. Bu yazımızda mövsümə uyğun olaraq daha çox yay turizmindən bəhs edəcəyik.

Əvvəlcədən qeyd edək ki, artıq neçə illərdir yay aylarında insanlarımızın Xəzər dənizinin sahillərində, Qubada, Qusarda, Şəkidə, Qaxda, Masallıda, Lənkəranda, Nabranda kütləvi şəkildə istirahət etdiyini görmək mümkündür. Turizm şirkətləri yay aylarında ölkə vətəndaşları və xaricilərə Azərbaycanın görməli yerlərinə bir neçə marşrut təklif edirlər. Məsələn, respublikanın şimal rayonlarına Bakıdan başlayan marşrut Giləzini, Sitalçayı, Zaratı, Beşbarmaq pirini, Siyəzən, Dəvəçi rayonlarını, Təzəkənd, Xaçmaz, Xudat meşə massivlərini əhatə edə bilər.

Nabranda isə turizm sektoru daha çox inkişaf edib. Burda sahilboyu tikilmiş bir neçə istirahət mərkəzi turistlərə xidmət edir. "Malibu", "Atlant", "Qrin Vill", "Lotos", "Akvapark-Nabran", "Palma", "Ober Lüks" istirahət mərkəzlərinin görünüşü dünyanın inkişaf etmiş ölkələrindəki turizm bazalarının görünüşündən fərqlənmir. Nabrandakı istirahət məkəzləri turistlərə həm dəniz, həm də meşə təklif edirlər. Bu isə kifayət qədər cəlbedicidir. Üstəlik, Nabranın paytaxta məsafəcə də yaxın olması turist cəlbetmə imkanlarını artırır.

Respublikanın şimal-şərq regionunda da istirahət üçün yararlı massivlər mövcuddur. Turistlər Oğuzda, Şəkidə, Qaxda, Qəbələdə istirahət etmək imkanlarına malikdirlər. Turist şirkətləri turistlərə udinlər, ləzgilər yaşayan ərazilərə etnoqrafik ekskursiyalar, tarixi alban abidələrinə baxış vəd edirlər. Bu zonadakı "Qız qalası", "Muxas qalası" və digər tarixi abidələr də turistlər üçün maraqlı ola bilər. Qeyd edək ki, son illərdə bu zonada da turistlərin istirahəti üçün müasir komplekslər istifadəyə verilib. Buna misal olaraq "Duyma", "Qız qalası" istirahət komplekslərini göstərmək olar. Şəki "Karvansaray"ı isə daim xarici turistlərin diqqət mərkəzindədir. Şəki yay aylarında həm də Marxalıyla məşhurdur. Bu zonada istirahət edib Marxala baş çəkməmək elə Şəkidə ümumiyyətlə, olmamaq kimi səciyyələndirilir. İsmayıllıda Bədo, Buynuz, Qalıncıq kəndləri də istirahət üçün ideal məkandır. Qaxdakı İlisu zonasındakı istirahət də yayı gözəl keçirmək üçün əlverişlidir. Qəbələ isə turistlər arasında RLS-lə yanaşı, Nohuru və şəlaləsilə də tanınır. Nohurun ətrafında çoxsaylı ictimai-iaşə obyektləri fəaliyyət göstərir. İstirahət üçün bu məkanı seçənlər yanılmazlar.

Respublikanın cənub rayonlarında da istirahət üçün yaxşı imkanlar mövcuddur. Masallıdakı İstisu istirahət kompleksində, Lerikdə, Lənkəranda yeni yaradılan istirahət mərkəzlərində yayın ləzzətini tam mənada duymaq mümükündür. Bu zonanın gözəl təbiəti zövq oxşayır.

Paytaxtdan kifayət qədər uzaqda olsa da, Hacıkənd massivində də istirahət etməyin yeri var. Amma təəssüf ki son vaxtlar bu zonanın gözü olan "Göygöl"də istirahət üçün müəyyən qadağalar qoyulub.

Şamaxıda - Pirquluda istirahət etməyin də ayrı ləzzəti var. Pirqulu gözəl təbiəti, buz kimi bulaqları, rəssədxanası və paytaxta yaxınlığı ilə cəlbedicidir.

Paytaxta ən yaxın turizm zonası isə Altıağacdır. Burada meşələrin içində salınan müxtəlif kafe və restoranlarda, istirahət mərkəzlərində və sərbəst şəkildə meşədə istirahət etmək mümkündür. Bir qədər kamfortlu istirahət etmək istəyənlər isə "Cənnət bağı" istirahət mərkəzini seçə bilərlər.

Amma Azərbaycanda istirahət etmək üçün hər şeyin ideal vəziyyətdə olduğunu da söyləmək olmaz. İlk növbədə Azərbaycandakı istirahət mərkəzlərində mövcud olan qiymətlər əlverişli deyil. Daha dəqiq desək, bizdəki qiymətlər həddən artıq bahadır. Məsələn, Nabrandakı "Atlant" istirahət mərkəzində bir nömrənin sutkalıq qiyməti 100 Azn-dir. Üstəlik, bu qiymətə yemək pulu da daxil deyil. İstirahət edən adam gündə 3 dəfə yemək yeyərsə, bir sutkalıq orta xərc ən azı 130 manata qalxa bilər. Beləliklə, "Atlant"da bir həftəlik istirahət hər bir turistə ən azı 910 manata başa gəlir. Buraya yol xərclərini və digər xərcləri də əlavə etsək, bir həftəlik istirahət xərci 1000 manata çata bilər. Təbii ki, Azərbaycan vətəndaşının cibinə uyğun deyil. Xidmət yüksək səviyyədə olmadığından bu qiymətlə xaricdən turist cəlb etmək də xülyadır. Nabrandakı başqa bir istirahət mərkəzində bir gecəni 65 manata keçirmək olar. Burada gündə 3 dəfə yeməklə təmin olunmaq üçün hər bir turist əlavə olaraq 22 manat ödəməlidir.

Turizm şirkətlərinin menecerləri ucuz qiymətlər axtaran müştərilərə başqa təkliflər də edirlər. Məsələn, Nabranda gündə 3 dəfə yeməklə günü 24 manata istirahət etmək olar. Amma hansı şəraitdə?!

Respublikanın digər istirahət mərkəzlərində də qiymətlər çox bahadır. Şirkətlər Masallıdakı istirahət mərkəzlərində bir gün gecələmək üçün ən azı 25 Azn istəyirlər. Buraya yemək pulu daxil deyil.

Qubadakı 4 nəfərlik koteclərdə yemək pulu daxil olmadan qiymətlər 75-120 manat intervalında dəyişir. Məsələn, burada meşənin içində yerləşən istirahət komplekslərinin birində iki nəfərlik nömrə səhər yeməyi də daxil olmaqla 75, 3 nəfərlik otağın qiyməti isə səhər yeməyi də daxil olmaqla 125 manatdır.

Quba Olimpiya Kompleksində isə daha münasib qiymətə nömrə almaq mümkündür. Burada bir gecəsi 50 manata da nömrə götürmək olar. Amma kompleksin Qubanıni mənzərəli yerlərində deyil, şəhər mərkəzinə yaxın ərazidə yerləşməsi işləri korlayır. Ümumilikdə isə, Olimpiya Kompleksində 80-120 manat arasında nömrələr təklif olunur.

Qusarda isə bir nəfər turist üçün bir gecəlik qiymət yemək daxil olmadan 20-25 Azn-dir.

Təxminən eyni qiymətlər Qəbələdə də müşahidə edilir. Rayon ərazisində yerləşən "Duyma" istirahət kompleksində iki nəfərlik nömrənin bir gecəlik qiyməti 100 Azn-dir. Bu qiymətə yalnız səhər yeməyi daxildir. Həmin istirahət mərkəzində 4 nəfərlik kotec səhər yeməyi də daxil olmaqla 150 Azn-dir.

İlisuda isə bir gecə qalmaq turistlərə yemək pulu daxil olmadan 25 manata başa gələ bilər.

Lerikdə iki nəfərlik nömrə isə minimum 70 manatdır.

Lənkəranda "Qala" otelində bir gecəni keçirmək üçün turistlər ən azı 50 Azn ödəməlidirlər. "Daşdüvən"də isə qiymətlər bir qədər ucuzdur. Burada yeməksiz bir gecə qalmaq müştərini 30 Azn xərcə salır.

Şəkidəki məşhur "Karvansaray"da nömrələrin qiyməti 10-20 Azn arasında dəyişir. Amma buranın müştərisi olmaq üçün ən azı bir ay öncədən sifariş vermək lazımdır. Marxalda isə bir günlük gecələmək hər bir turistə 20 manata başa gəlir.

Bu baxımdan, rayonlarda ucuz qiymətə dincəlmək istəyənlər üçün ən münasib məkan İsmayıllının Talıstan kəndində yeni tikilən kompleksdir. Burada bir günü keçirmək turistlərə 15 manata başa gəlir.

Yayı rayonlara getməyib Bakıda istirahət etmək də ucuz başa gəlmir. Məsələn, Novxanıda yerləşən "Akvapark"da qiymətlər xeyli bahadır. Burada nömrələrin qiyməti təxminən 80-100 manat, koteclərin qiyməti isə 120-140 manatdır. Amma burada geniş hovuz, dənizə çıxış, müştərilərin əyləncəsi üçün əlavə vasitələrin nəzərdə tutulması yaddan çıxarılmamalıdır. Burada estrada ulduzlarının iştirakı ilə konsertlər də təşkil edilir.

Amma istənilən halda, Azərbaycanda turistlərə təklif olunan xidmətlərin keyfiyyəti ilə müqayisədə qiymətlər çox bahadır. Otellərin xidmət personalı hələ də müştərilərlə davranış qaydalarını tam mənimsəyə bilməyib. Otellərdə, istirahət mərkəzlərində müştərilərin rahatlığını və əyləncəsini təmin etmək üçün nəzərdə tutulan vasitələr yox səviyyəsindədir. Bizim istirahət mərkəzlərində hər şey başlı-başına buraxılır. Əsas məqsəd gələn müştəridən müəyyən qədər pul qoparmaqdır. Təbii ki, bu yolla uzağa getmək mümkün deyil. Xarici turistlərin, lap elə yerli turistlərin də cəlb edilməsi üçün xidmət səviyyəsi mütləq yüksəldilməlidir. Digər tərəfdən, qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanın istirahət mərkəzlərində infrastruktur yüksək səviyyədə deyil. Bu mərkəzlərə uzanan yolların əsaslı təmirinə ehtiyac var. Kifayət qədər turist toplamaq imkanı olan rayonlara yaxın ərazilərdə aeroportlar yoxdur. Otellərdə və istirahət mərkəzlərində işıqların keçməsi də adi bir haldır. Təbii ki, bu qüsurları aradan qaldırmadan Azərbaycanda turizmin inkişafından danışmaq mümkün olmayacaq. İstirahət üçün Azərbaycanı seçən ingilisin və ya almanın istirahət mərkəzinə çala-çökək yollarla aparılması, ona yalnız pul qoparmaq məqsədilə xidmət edilməsi növbəti il üçün həmin müştərinin itirilməsi deməkdir. Üstəlik, nəzərə almaq lazımdır ki, istirahət üçün Azərbaycana gələn alman və ya ingilis azərbaycanlı deyil. Onların istirahətinin təşkil edilməsi özlərinə müvafiq olmalıdır. Hələlik bizdə bunun dərk edilməsi prosesi başa çatmayıb. Bir sözlə, indiki şərtlər daxilində inkişaf etmiş Avropa ölkələrindən Azərbaycana kütləvi şəkildə turistlərin cəlb olunması arzu olaraq qalacaq. Bunun üçün sistemli iş aparılmalıdır. Hazırda regionlarda tikilməkdə olan aeroportlar işə salınmalıdır. Otellərdə işləyən personalın iş təcrübəsinin artırılması üçün yetərincə investisiya qoyulmalıdır.

İndiki qiymətlər və xidmət səviyyəsilə hətta öz vətəndaşlarımızın da qonşu Türkiyədə istirahət etmələri daha sərfəlidir. Ona görə də heç olmasa, ilk növbədə öz vətəndaşlarımızın tələbatını təmin etmək məqsədilə turizmə diqqəti artırmalıyıq.

Kaspi.-2007.-28-30 iyul.-S.8.