Ələddinqızı N.

Qadın insanlığı yaşadan müqəddəs varlıqdır

"Zəriflərin qüvvəsi" sərgisində ilk dəfə Qarabağ müharibəsi Veteran Qadınlar Birliyinin arxivi nümayiş olundu

Dünən Azərbaycan İstiqlal Muzeyində "Zəriflərin qüvvəsi (Qadınlar Qarabağ müharibəsində)" adlı sərginin açılış mərasimi keçirildi. Tədbiri giriş sözü ilə muzeyin direktoru Fərida Şəmsi açaraq Qarabağ müharibəsində iştirak edən və bu müharibənin şahidi olan neçə-neçə Azərbaycan qadınının qəhrəmanlıq salnaməsindən danışdı. Müharibə başlanan bir zamanda Azərbaycan xanımları kişilərə məxsus olan mətinliklə qərar qəbul edib, könüllü olaraq, cəbhəyə yola düşdülər. Onlar müharibənin sərt qanunlarını əvvəlcədən dərk etsələr də, əqlin və qəlbin hökm etdiyi bir yolu - Qarabağa gedən yolu seçmişdilər.

Fəridə Şəmsi xalqın qəhrəmanlıq tarixinə həkk olunmuş səhifələrdə belə mərd, vətənpərvər, qorxmaz vətən qızlarının olduğunu vurğulayıb, belə simalar qarşısında mənən borclu olduğumuzu bildirdi. Cəbhəçi qadınların toplaşdığı tədbirdə müharibənin canlı şahidi olan və ən ağır dəqiqələrdə döyüş meydanlarında əyninə əsgər paltarı geyinən xanımların iştirakı və onların çıxışları Qarabağ torpəqlarının müdafiəsinə hər zaman hazır bir vəziyyətdə olduqlarını göstərirdi.

Qarabağ döyüşlərində əzizlərini itirmiş, eləcə də, fiziki cəhətdən əlil olmuş qadınlar müharibənin od-alovunu nə qədər dərk etsələr də, yenə də qələbə, mübarizə əzmi ilə çırpınan qəlbləri onları düşməndən intiqama səsləyir.

Tədbirdə Azərbaycan Respublikasının Milli Qəhrəmanı Güİtəkin Əsgərovanın anası Rəfiqə Əsgərova çıxış edərək, şəhid anası kimi qızının vətənə olan məhəbbətindən və onun Azərbaycana olan bağlılığından danışdı. O, könüllü olaraq cəbhəyə yola düşmüş vətənpərvər qızının özünəməxsus dəyərlərindən vətən, xalq üçün qəlbində yaşatdığı amallarından danışıb, onun bir həkim kimi Qarabağ döyüşlərində yaralıların onun şəfalı əllərinə ehtiyacları olduğunu dərk edib, cəbhəyə yollandığını soylədi. Vətənə, xalqa belə bir qız böyüdüb, cəbhəyə yola salan ananın qəlbindəki böyük ağrını, içindən axan göz yaşını dərk etməmək və o hissləri yaşamamaq mümkün deyil. Rəfiqə xanım vətən yolunda övlad itirdiyindən məğrur və qürurlu görünürdü.

"Zəriflərin qüvvəsi (Qadınlar Qarabağ müharibəsində)" sərgisində Qarabağ Müharibəsi Veteran Qadınlar Birliyinin sədri Radə Abbas, "Vətən çağınr" qəzetinin bəş redaktoru Gülsüm Adilqızı, Milli Qəhrəmanları Tanıtma İctimai Birliyinin sədri Asif Şirinov, Azərbaycan Qaçqın və Köçkünlərinin Hüquqlarının Müdafiə Mərkəzinin rəhbəri, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, jurnalist Tatyana Caladze, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbinin hərbi qulluqçusu, şairə Zəminə Xınalı və başqaları çıxış edərək, Qarabağ müharibəsindən, onun Azərbaycana gətirdiyi dəhşətlərdən ermənilərin xalqımıza qarşı törətdiyi qanlı faciədən, eləcə də, Vətən övladlarının mübarizələrlə zəngin olan həyat səhifələrindən danışdılar. Yaddaşlarda yaşanan həqiqətlərdə qeyrətli azərbaycanlı qızlarının həqiqətən də, Nigar, Həcər nəslindən olduğunu göz önündə canlandırır. Müharibənin qanlı dəhşətlərindən çıraq işığının olmadığı bir zamanda şamla əməliyyat aparan mərd qızlarımız 120-160 yaralı əsgəri bir gündə qəbul edib, onlara həyat bəxş etmişlər. Namus-qeyrət timsalı olan belə xanımların görüşlərdə iştirakı, silaha sarılması hər bir kəsə örnəkdir. Qadınların belə mübarizliyini, yaşadığı çətin və ağır günlərin şahidi olarkən, ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin qadınların ünvanına söylədiyi bu fikirlər yaddaşlarda təkrarlanır: "Qadın dünyadır, qadın həyatdır, insanlığı yaşadan müqəddəs varlıqdır. Qadın hərəkatı böyük qüvvədir"

Sülh ünvanlı, qələbə soraqlı, zərif, kövrək təbiətli Məleykə Səma müharibə dövründə həkim, cərrah kimi çalışmış, ömrünün ən gözəi çağlarını cəbhədə keçirməklə mənəvi rahatlığını tapmışdır. Müharibədən sonrakı illərdə də bu inadkar xanım əynindən hərbi geyimini çıxarmayaraq, fəaliyyətini davam etdirmişdir. Şairə publisist Məleykə Səmanın anası Sona xanım tədbirdə çıxış edərək, qızının qəhrəmanlığından, göstərdiyi şücaətlərdən, vətənə bağlılığından danışdı. Bu yaxınlarda dünyasını dəyişən Məleykə xanım son günlərində anasına "gəlin olmasam da, ellərə oğul oldum" deməsi Azərbaycan qızının qəlbinin vətənlə döyünməsindən xəbər verir. Bu günə qədər o, "Azərbaycan bayrağı" ilə təltif edilmiş, "Məshəti", "Şam", "Vahid", "Pərvanə" və digər ədəbi məclislərinin üzvü olmuş, eləcə də, "Səngər günəşi", "Qeyrət qaləsı", "Əsgər Tiqana" və digər kitabların müəllifinə çevrilmişdır. Belə insanlar ölümləri ilə ölümsüzlüyü qazanmış vətən övladlarıdır.

"Zəriflərin qüvvəsi (Qadınlar Qarabağ müharibəsində)" sərgisində çıxışlar sona yetdikdən sonra, ilk dəfə olaraq, Qarabağ müharibəsi Veteran Qadınlar Birliyinin arxivi iştirakçıların ixtiyarına verildi. Sərgidə Azərbaycan Respublikasının Milli Qəhrəmanları Salatın Əsgərovanın, Gültəkin Əsgərovanın şəxsi əşyaları və sənədləri nümayiş olunurdu. Onların döyüş zamanı istifadə etdikləri əşyalar, sursatlar, şəxsi gündəlikləri, məişət əşyaları və s. ekpozisiyada yer alırdı. Adlarını qeyd etdiyimiz xanımlarla yanaşı, Qəhrəmanova Kəmalənin, Məlikova Fəridənin, Abdullayeva Zibeydənin, Məhərrəmli Zemfiranın və başqa müharibə iştirakçısı olan veteran qadınların şəxsi kolleksiyaları İstiqlal Muzeyində sərgilənirdi. Qeyd edim ki, sərgi salonunda ilk dəfə olaraq, rəssam Kamil Ramazanovun "Azərbaycanın mərd qadınları" adlı triptixi iştirakçıların ixtiyarına verilmişdi.

Səs.- 2007.- 17 mart.- S. 12.