Məmmədli M.

Azərbaycan rəssamı Kiprin tarixini canlandırır

Ədalət Dadaşov Kiprin antik əsərlər və muzeylər qurumundaki 10 illik fəaliyyəti dövründə mühüm sənət uğurlarına imza atıb

Azərbaycan rəssamlarının əsərləri bir neçə əsrdir ki, dünyanın məşhur muzeylərinin ekspozisiyalarını bəzəyir. Qeyd etmək lazımdır ki, çağdaş dövrdə muzey quruculuğu işinin mürəkkəb və çoxşaxəli sənət növü olduğundan bu sahədə çalışan rəssamların sayı çox azdır. Buna baxmayaraq, sənətkarlarımızın Azərbaycanın sərhədlərindən uzaqlarda gördüyü işlərindən və həyata keçən uğurlu layihələrindən söhbət açmağa dəyər. Şimali Kiprdə yaşayan həmvətənimiz rəssam Ədalət Dadaşov on ildən artıqdır ki, Kiprin Antik Əsərlər və Muzeylər qurumunda rəssam vəzifəsində çalışır. Dünya mədəniyyətinin beşiklərindən biri sayılan ölkənin qədim tarixinin səhnələrini öz əsərlərində canlandıran həmyerlimizin təşəbbüsü ilə, ötən ilin yayında Antik Əsərlər və Muzeylər qurumunun rəhbərliyi Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi ilə əməkdaşlıq çərçivəsində ölkəmizdə rəsmi səfərdə olmuşlar. Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının iştirakı ilə keçirilən bu layihənin məqsədi Girna qalası adlanan tarixi abidədə yaradılan Vrisi muzeyinin bədii tərtibatı işlərini azərbaycanlı rəssam və heykəltəraşlarına həvalə etmək idi. Girna qalası Kiprin ən qədim tarixi abidələrindən biri sayılır. Qalanın inşa edildiyi dövr dəqiq məlum deyil. Onun təxminən VII əsrdə hərbi məqsədlərlə tikildiyi güman edilir. Xronoloji baxımdan qalanın inşası 3 dövrə: Bizans VII-XII əsrlər, Luzinian 1208-1489, Venesian 1489-1570-ə bölünsə də, qalanın müasir forması adanın Fransız müstəmləkəsi olduğu dövrdən dəyişilməyib. Demək olar ki, bütün tarixi kataklizmlərın şahidi olan Girna qalası Kipr tarixinin bir güzgüsüdür. Qala-muzeyin ən maraqlı bölmələrindən biri "Batık gəmi" adlanan bölüm, bizim dövrə gəlib çatmış və dünya muzeylərində qorunub saxlanılan ən qədim gəmilərdən birinə həsr olunub. İftixar hissi ilə qeyd etmək istərdik ki, bu muzeyin layihəsi də də həmvətənimiz Ə. Dadaşova məxsusdur. Ötən ilin dekabrında reallaşan növbəti muzey layihəsi isə yuxarıda söhbət açdığımız Kiprin qədim dövr tarixinə, daha dəqiq desək burada 4 min il əvvəl yaşamış qədim insanların həyat və məşğuliyyətinin işıqlandırılmasına həsr olunmuşdur. Bölgədə ilk insan yaşayışı eramızdan əvvəl 4000-3000 neolit dövrü zamanı mövcud olmuşdur. Kiprin qədim sakinlərinin ilk yaşayış məskəni Vrisi adlanan bir yerə aid edilir. Vrisidə mövcud olmuş insan yaşayışı yerlərinin tarixini aid edən maddi mədəniyyət nümunələri 1970-ci illərdə alman tədqiqatçı-alimi Peltenburq başçılığı altında həyata keçirilmiş arxeoloji qazıntılar nəticəsində aşkarlanmışdır. Tapılmış əşyaların əsasında Azərbaycan rəssamları və heykəltəraşları Vrisidə məskunlaşmış qədim insanların yaşayış yerlərini, onların məişət həyatını, məşğuliyyətlərini təsvir edən səhnələr yaratmışlar. Həmvətənlərimizin düzənlədiyi bu muzeyin ekspozisiyasının özünəməxsusluğu ondan ibarətdir ki, bütün görüntülər böyük ustalıqla real ölçüdə qurulmuşdur. Azərbaycanın Qobustan bölgəsini xatırladan bu muzeyin görüntüləri Kiprin Qobustan əhəmiyyətli tarixi yaddaşını əks etdirir. Muzeyin açılışında iştirak edən Kiprin Antik Əsərlər və Muzeylər qurumunun rəhbərliyi, həmçinin ölkənin Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin rəsmiləri muzeyin yenidənqurma işində azərbaycanlı rəssam və heykəltəraş heyətinin əməyini yüksək qiymətləndirib, onlara bu şərəfli işlərində gələcək uğurlar diləyiblər. Biz də öz növbəmizdə Kiprdə çalışan həmyerlimizə uğurlar və yaradıcılığında daha böyük nailiyyətlər arzulayırıq.

525-ci qəzet.- 2007.- 15 mart.- S. 7.