Banu

Azərbaycan filmlərinin orijinalı hələ ölkəmizə gətirilməyəcək

Dövlət Film Fondunun şəraiti yaxşılaşdırıldıqdan sonra bu məsələ qaldırıla bilər

Məlum olduğu kimi, vaxtilə Azərbaycanda istehsal edilən bir çox filmlərin neqativi Rusiya Dövlət Film Fondunda saxlanılır. Azərbaycan Dövlət Film Fondunun direktoru Cəmil Quliyev söyləyir ki, həmin filmlərin Bakıya gətirilməməsi mövcud şəraitin olmaması ilə bağlıdır: "Hələ ki, Dövlət Film Fondunda saxlanma şəraiti kifayət qədər yaxşı deyil. Həm də bizim fonddakı saxlama otaqlarının sayı azdır. Ancaq mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəs Qarayevin təşəbbüsü sayəsində Dövlət Film Fondu üçün müasir, beynəlxalq tələblərə cavab verən bina inşa edilir. Yalnız bundan sonra bizim filmlərin orijinallarının Moskvadan Azərbaycana gətirilməsi haqqında məsələ qaldırıla bilər".
Ancaq buna baxmayaraq, son üç ay ərzində milli kinomuzun tarixi ilə bağlı nadir filmlər Dövlət Film Fondunun arxivinə təhvil verilib. C.Quliyevin sözlərinə görə, vaxtilə şəxsi kolleksiyadan itmiş bəstəkar Müslüm Maqomayevə həsr olunmuş film tapılıb. Qeyd edək ki, bu filmdə məşhur opera müğənnisi Şövkət Məmmədova, görkəmli dirijor Niyazi xatirələrini bölüşürlər. Eyni zamanda, bəstəkarın nəvəsi, görkəmli müğənni Müslüm Maqomayevin də müsahibəsi var. Ümumiyyətlə, filmdə M.Maqomayev haqqında çox maraqlı faktlar var.
C.Quliyevin dediyinə görə, bundan əlavə, görkəmli aktyor Ələsgər Ələkbərova şəxsən Ədil İsgəndərov tərəfindən hədiyyə olunmuş 10 dəqiqəlik film tapılaraq fondun arxivinə daxil edilib. Öyrəndik ki, həmin film o zaman yeganə nüsxədə buraxılıb. Görkəmli rejissor Tofiq İsmayılovun 1967-ci ildə çəkdiyi "Şəhərimin daşları" adlı sənədli filmi yenidən bərpa olunaraq fondun kataloquna daxil edilib.
"Eyni zamanda, bir çox rejissorlar, operatorlar öz şəxsi arxivlərini fonda hədiyyə ediblər. Məsələn, sənədli filmlər rejissoru Niyazi Bədəlovun filmləri ailəsi tərəfindən bizə hədiyyə edilib. Kinorejissor Şamil Nəcəfzadə öz filmlərini, Rüstəm İbrahimbəyov "Köçərilər" filminin bir nüsxəsini, Ayaz Salayev "Yarasa" filmini, Afaq Bəşirqızı atası Bəşir Səfəroğlunun Tacikistanda çəkildiyi "Xoca Nəsrəddinin 12-ci qəbri" filmini bizə hədiyyə edib. Bu yaxınlarda Hacıbaba Bağırovun fəaliyyəti ilə bağlı kinoarxiv ailəsi tərəfindən fonda daxil olacaq. Bu sahədə işimizi davam etdiririk", - deyə direktor bildirdi.
Söhbət əsnasında onu da öyrəndik ki, fondda həmçinin Azərbaycan Kino Ensiklopediyası ilə bağlı işlər görülür. Məlumat üçün bildirək ki, həmin ensiklopediya 1998-ci ildən hazırlanır. O zaman bu ensiklopediya "Azərkinovideo" İstehsalat Birliyinin nəzdində fəaliyyət göstərirdi. Sonra İstehsalat Birliyi ləğv olundu. C.Quliyev bildirdi ki, fond adından bu ensiklopediyanın üzərində işi davam etdirmək üçün mədəniyyət və turizm nazirinə müraciət edilib. Xatırladaq ki, elmlər doktoru Rəhman Bədəlov və tanınmış kinoşünas Aydın Kazımzadə tədqiqat işləri apararaq bütün materialları hazırlayıblar. Fond direktorunun sözlərinə görə, hazırda bu proses üzərində tamamlama işləri gedir.
Öyrəndik ki, fond fəaliyyət istiqamətini daha da genişləndirərək kinooperator Rafiq Quliyevin "Azərbaycan səssiz filmlərinin təsvir irsi" adlı maraqlı bir kitabı dərc etməyə hazırlaşır. Bu kitabda vaxtilə Azərbaycanda çəkilmiş səssiz filmlərdə operator sənətinin əsasları, onun təsvir irsi tədris olunub: "Ümumiyyətlə, Azərbaycanda operator sənəti tədqiq olunmayıb, bu barədə heç dərslik də yoxdur. Baxmayaraq ki, Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində 10 ildən artıqdır ki, kinooperatorlar hazırlanır. Amma bu sahədə dərsliklərimiz yoxdur. Ona görə bu kitab dərslik kimi də əhəmiyyət kəsb etməlidir", deyən C.Quliyev söylədi ki, görüləcək işlərin sırasına Dövlət Film Fondunun saytının yaradılması da daxildir. Saytda Dövlət Film Fondunda saxlanılan Azərbaycan filmləri və xarici filmlər, o cümlədən bütün rejissorlar, aktyorlar haqqında məlumat olacaq. Müsahibim onu da əlavə etdi ki, hazırda fondun kollektivi çox kiçik olduğundan çoxsaylı işlərin öhdəsindən gəlmək çətin olacaq.
Yeri gəlmişkən, Dövlət Film Fondu Elmi-Tədqiqat Mərkəzi kimi də fəaliyyətə başlayıb. Artıq bir neçə elmi əsər çapa hazırdır. Azərbaycan, rus və ingilis dillərində nəşr olunacaq əsərlərin həm də elektron versiyası hazırlanacaq. Filmlərin kataloqunun hazırlanmasından söhbət açan fond rəhbəri deyir ki, bununla Azərbaycan filmləri ilə bir çox ölkələrin vətəndaşları tanış ola biləcəklər. "Həmçinin öz mütəxəssislərimizi başqa dövlətlərin film fondlarına ezamiyyətə göndərməyi planlaşdırırıq. Orada Azərbaycan filmləri, milli kinomuzla bağlı hər hansı məlumatın olub-olmaması ilə bağlı məlumat əldə etmək istəyirik".
Kinorejissor deyir ki, fondun fəaliyyətinin tənzimlənməsində beynəlxalq qurumlarla əməkdaşlığın olması zəruridir. Məsələn, Milli Arxivlər Federasiyası ilə əməkdaşlıq fonda müxtəlif ölkələrin rejissorlarının işləri ilə tanış olmaq imkanı yaradır. "Fransa Kino Arxivi bizə rejissorların filmləri haqqında proqram yollayır. Biz də onlara Azərbaycan filmlərindən ibarət proqram göndəririk. Bu mədəni proqram kinoarxiv xətti ilə nümayiş olunur. Əfsuslar olsun ki, bizim hələlik nümayiş zalımız yoxdur. Fond yenicə fəaliyyətini bərpa etməyə başlayır. Ancaq ümid edirəm ki, gələcəkdə təkcə zalımız yox, hətta kinoteatrımız olacaq. Yalnız onda bizim proqramlarımızın mübadiləsi gerçəkləşəcək".
Söhbət əsnasında onu da öyrəndik ki, beynəlxalq əməkdaşlıq sayəsində yerli mütəxəssislər filmlərin qorunması ilə bağlı tədqiqatlarla tanış olurlar. Müsahibim xatırladır ki, fondda 80 il bundan qabaq çəkilən filmlər qorunub saxlanır. Kinorejissor bu qənaətdədir ki, bu proses elmi əsaslarla aparılmalıdır. Öyrəndik ki, bu məqsədlə xüsusi bülletenlər dərc edilir, məcmuələr, kitablar buraxılır. Bu kitablar Milli Arxivlər Federasiyanın xətti ilə təşkilatın bütün üzvlərinə, o cümlədən Azərbaycan Dövlət Film Fonduna göndərilir. "Artıq bu yolla filmlərin qorunması ilə bağlı dünyada baş verən yeni proseslərlə tanış oluruq. Hətta bunları həyata keçirə bilərik. Bundan əlavə, federasiyanın xətti ilə müxtəlif simpozium, seminar və konfranslar keçirilir. Konfranslar müxtəlif filmlərin yubileyləri, kinoarxiv işinin təşkili, rejissorların yaradıcılığı və s. ilə bağlı təşkil olunur. Artıq bizim film fondu da həmin tədbirlərdə iştirak edə bilər", - deyə C.Quliyev bildirdi.

Ayna.- 2007.- 3 mart.- S. 21.