Kəbutər

Kino məkanında nələr baş verir

Dövlət başçısının sərəncamı bu sahədə “zəlzələ” yaradıb

Lap bu günlərdə teatr işçilərinin imtiyazları müəyyənləşdirildi. Amma bu imtiyazlar kino işçilərinə aid edilmədi. Bu “ayrı-seçkiliyin” səbəbləri haqqında söhbətimizi digər yazılarımızdan birinə saxlayaraq təkcə onu qeyd edək ki, ötən ay dövlət başçısının Mədəniyyət Nazirliyinə ünvanladığı sərəncəm kinematoqrafiya sahəsində güclü canlanma yaratdı.  Turizm və Mədəniyyət Nazirliyinə ünvanlanmış tapşırıqda göstərilir ki, 1991-ci ildən dövlətin vahid kino sistemi dağılmağa başlayıb və Azərbaycan kinematoqrafiyası bir sıra çətinliklərlə qarşılaşıb. Odur ki, dövlət başçısı Azərbaycan kinosunun dünya kinematoqrafiyasının tərkib hissəsi olaraq yeni şəraitdə fəaliyyət göstərə bilməsi üçün bir sıra təxirəsalınmaz tədbirlərin həyata keçirilməsi üçün  “Azərbaycanfilm” kinostudiyasının maddi-texniki bazasının mövcud kinoteatrlar şəbəkəsinin yenidən qurulması, Dövlət Film Fondunun yeni binasının inşaası, dünyanın aparıcı kino şirkətləri ilə müştərək filmlərin istehsalı da nəzərə alınmaqla “Azərbaycan kinosu 2008-2018-ci illərdə” Dövlət Proqramına dair təkliflərin hazırlanması və Azərbaycan Respublikasının kinematoqrafiya sahəsində normativ-hüquqi bazasının təkmilləşdirilməsi və digər məsələlər haqqında sərəncamı imzaladı. Sərəncamda Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin müəyyən zaman kəsiyində öz təkliflərini dövlət başçısına çatdırmaq haqqında tapşırıq verilib.

“Mozalan”ın gələcəyi

Sərəncama qədər də kino sahəsində müəyyən işlər görmək üçün qollarını çırmalamış Mədəniyyət və turizm naziri bir sıra layihələrlə yanaşı, Sovet dövrünün ən populyar kinojurnalı olan “Mozalan”ın ayrıca kinostudiya kimi fəaliyyətə başlaması üçün qərar verdi. Kinojurnalın yenidən qurularaq bərpa edilməsi üçün təbii ki,  xeyli pul tələb olunur.  Həmin studiyaya Azərbaycanfilm kinostudiyasının baş redaktoru, görkəmli dramaturq(?) kimi təqdim edilən Orxan Fikrətoğlu rəhbər təyin edildi. Bildiyimiz qədəri Orxan müəllim ilk jestini edib: “Mən heç kimə “Mozalan”ı tələbələrin sınaq meydançasına çevirməyə imkan verməyəcəyəm.!” Çox əla. Çünki tələbələrin özünü sınaması üçün “Debüt” studiyası var və daha bir neçə belə studiyanın yaradılması nəzərdə tutulur. Ümumiyyətlə, 2007-2010-cu illərdə bu sahədə gənclərin yaradıcılıq fəaliyyətinin inkişafı üçün nəzərdə tutulan proqramda belə studiyaların yaradılması və bu yönümdə görüləcək işlər öz əksini tapıb. Kino sahəsində gənc,  qoca anlayışı normal qəbul olunmasa da,  hər halda bu proqram bir neçə imzanın monopoliyaya aldığı sahədə həmişə yaşıl işıq yanan qocaların yanında qurdalanmaqla qocalan gənclərə açılmış meydan kimi dəyərləndirilməlidir.  Bununla belə artıq “Mozalan” öz ömrünü başa vurmuş bir proyektdir və dövlət büdcəsi hesabına yaşayacaq bir studiya üçün bu qədər qayğı belə onun xeyir gətirəcəyinə qarant vermir. Çünki bürokrat bir durğunluğun hökm sürdüyü sovet məkanından fərqli ritmi dəyişən dünyanın indiki zamanında mobil reaksiya daha vacibdir ki, bunun da öhdəsindən ölkə məkanında fəaliyyət göstərən telestudiyalar çox asanlıqla və bacarıqla gəlirlər. Onlar üçün “Mozalan” kinojurnalının saxlanılması üçün gərək olan vəsait də lazım deyil. Telekanalların repartyorları kinojurnalın üç aylıq işini bir gündə görür.  

“Mozalan”dan söz düşmüşkən, dövlət vəsaiti ilə yaşayan daha iki studiya - “Yaddaş” və “Salnamə” haqqında da bir neçə söz. Studiyaların hər ikisində sənədli filmlər ekranlaşdırılır. “Yaddaş”ın bədii rəhbəri Cəmil Fərəcov, “Salnamə”ninki isə Xamis Muradovdur. Dövlət vəsaiti hesabına yaşayan və eyni amala xidmət edən, yəni, sənədli filmlər istehsalı ilə məşğul olan studiyaların ayrı-ayrılaqda niyə fəaliyyət göstərdiyini düşünəndə ortaya belə məntiqi bir nəticə çıxır: bu studiyalar adı çəkilən kino xadimlərinin büdcəsi haqqında heç bir narahatlıq olmayan ehtiyat iş yerləridir.

Rüstəm İbrahimbəyov haradadır?

Sərəncamdan dərhal sonra toplantı keçirən Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi mütəxəssislərdən ibarət kommisiya yaratdı. Komissiya üzvləri Azərbaycanda Dünya kinosunun 100 illiyi fondu və Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqı ilə birgə öz üzvlərinə məktub ünvanladı:

“Dövlət başçısının verdiyi sərəncamın ərsəyə gəlməsində Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqı və onun sədri R.İbrahimbəyovun da xidmətləri az deyil.

Sərəncamdan irəli gələn məsələlərə dair Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi və Təhsil Nazirliyi tərəfindən təkliflər hazırlanaraq Azərbaycan Prezidentinə təqdim olunacaq. Lakin kino sənətinin vacib məsələlərini özündə əks etdirən bu mütərəqqi sənədin tələblərinin həyata keçirilməsi yönündə təbii ki, kino mütəxəssislərinin mövqeyi və bu mövqedən irəli gələn təkliflər də mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Qeyd olunanları nəzərə alaraq,  kino sənətinin inkişafını əhatə edən sahələrlə bağlı təkliflərinizi 10 gün müddətində Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqına təqdim etmənizi Sizdən xahiş edirik.”

Hətta mütəxəssislərdən xaricdən hazır konsepsiyalar gətirilməsini təklif edənlərin də olduğu söylənilir. Bəs görəsən, məktubda çox böyük fəxrlə adı çəkilən Rüstəm İbrahimbəyov niyə yada düşmür? Yoxsa Rusiya kinosunu “Oskar”a aparıb çıxarmağı bacaran bir sənətkarın öz millətinin kinosunun inkişafına heç bir marağı yoxdur? Müraciət etdiyimiz bir neçə şəxs komissiyada onun adının olduğunu, digərləri isə Rüstəm İbrahimbəyovun bura qatılmağını sadəcə, özünün istəmədiyini söylədi. Bir azərbaycanlı və kino xadimi olaraq Rüstəm İbrahimbəyovun buna sadəcə ixtiyarı yoxdur. Azərbaycan kinosu yeni quruculuq dövrünə qədəm qoyduğu bir vaxtda onun bu prosesdən kənarda qalmaq istəməsi inandırıcı görünmür. Yox,  əgər bu həqiqətən belədirsə, yalnız yaradılmış komissiyanın səviyyəsi onu qane etmədiyindən R.İbrahimbəyov belə qərar verə bilər. Əks halda, Azərbaycan kinematoqrafları sadəcə olaraq bu sənətkarla işləmək istəmirlər. Və bütün bunlara baxmayaraq, bu gün dünya kinomatoqrafları sırasında fəxri yerlərdən birini tutan Rüstəm İbrahimbəyov həmin komissiyanın başında durmalıdı və onun təklif etdiyi konsepsiyalardan bəhrələnmək xaricdən gələnlərdən qat-qat üstün olardı.

Kinostudiyanın həyətində sirli tikili

Məlum sərəncamdan dərhal sonra Dövlət Filmfondunun yeni binasının tikintisi haqqında ictimaiyyətə açıqlama verildi. Sərəncamda görüləcək işlərlə bağlı təkliflərin müddəti bitməmiş binanın maketinin hazırlanmasından başlamış tikinti işlərinin vüsətinə qədər bütün məqamlar oxucuda yalnız təəccüb doğurur. Əgər filmfond üçün yeni bina tikilirdisə, bu iş niyə qapalı şəkildə aparılırdı. Hətta belə əhəmiyyətli bir tikintini aparmaq üçün keçirilən tender, bu tenderdə iştirak edən şirkətlərin adları belə açıqlanmayıb. Azərbaycanfilmkinostudiyasının həyətində qapalı inşaa edilən və yalnız ölkə başçısının sərəncamından sonra tez-tələs cəmiyyətə haqqında məlumat verilən obyekt, doğrudanmı, Filmfond üçün nəzərdə tutulub?

Yeni Azərbaycan.- 2007.- 17 mart.- S. 8.