Naibə
Azərbaycan kinosu 2008-2018
Kino gəlirli sahə
olması ilə yanaşı, həm də böyük
ideoloji vasitədir. Xalqın mənəvi həyatında
kinonun rolunun artırılması üçün isə ilk
növbədə kinoteatrların yeni üslubda təmiri
və kino istehsalının nizama salınması olduqca
vacibdir.
Bir vaxtlar tamaşaçılarla dolu olan Bakı kinoteatrlarının əksəriyyəti indi sükuta qərq olub. Kino istehsalının vəziyyətinə gəlincə isə xatırladaq ki, SSRİ-nin süqutundan sonra 90-cı illərin əvvəllərinə qədər Azərbaycanda dövlət tərəfindən heç bir filmin istehsalına sifariş verilməmişdi. Film istehsalı demək olar ki. tamamilə dayanmışdı. Yalnız müəyyən şirkətlər bir neçə filmin istehsalını maliyyələşdirmişdilər. “Tələ”, “Etiraf”, “O dünyadan salamlar”, “Müqəddəs torpaq”, “Yarasa”, "Fəryad" filmlərini buna misal göstərmək olar. Ümumiyyətlə, müstəqillik dövrünün ilk illərində kino istehsalı üçün daha çox vətənpərvərlik mövzuları prioritet təşkil edirdi. İlkin olaraq dövlətin film istehsalı üçün ayırdığı vəsait qənaətbəxş olmasa da, kinematoqrafçılarımız bütün imkanlarını səfərbər edərək, nəyəsə nail olmağa çalışırdılar. Nəticədə "Özgə vaxt", "Ağ atlı oğlan", "Sarı gəlin", "Yalan", "Ovsunçu", "Küçələrə su səpmişəm", "Yalan" kimi filmlər yarandı.
Bu
günlərdə isə Prezident İlham Əliyev Azərbaycanda
kino sənətinin inkişaf etdirilməsi haqqında
sərəncam imzalayıb. Sərəncamda
Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə
"Azərbaycanfilm" kinostudiyasının maddi-texniki
bazasının müasir kino texnikası
tələblərinə uyğun texnoloji avadanlıqla
təchiz edilərək, əsasli şəkildə yenidən qurulması ilə bağlı təklifləri bir ay müddətində prezidentə təqdim etmək tapşırılıb. Bundan başqa, nazirlik Azərbaycanın kinoteatrlar şəbəkəsinin yenidən qurulmasına, o cümlədən mövcud kinoteatr binalarında təmir-bərpa işlərinin aparılmasına, "Nizami" kinoteatrında müasir tələblərə cavab verən xidmət və texniki şəraitin yaradılmasına, Azərbaycan Dövlət Film Fondunun yeni binasının inşası ilə bağlı və XX əsr Azərbaycan kinosunun tarixini əks etdirən kino-lentlərin lazımi şəraitdə mühafizəsinə dair təkliflərini bir ay müddətində hazırlayaraq prezidentə təqdim etməlidir. Sərəncamda Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə xalqımızın tarixi və mədəni irsini özündə əks etdirən filmlərin çəkilişini həyata keçirmək və dünyanın aparıcı kino şirkətləri ilə müştərək filmlərin istehsalı
nəzərə alınmaqla, "Azərbaycan kinosu 2008-2018-ci illərdə" dövlət proqramına dair təkliflərini üç ay müddətində prezidentə təqdim etmək tapşırılıb. Məsələ ilə bağlı əlaqə saxladığımız bəzi kino sahəsində çalışan insanlar sərəncamdan sonra Azərbaycanda kino sənətinin sürətlə inkişaf edəcəyini bildirdilər.
Fondda qızğın iş gedir
İlk olaraq ölkəmizdə saxlanılan filmlərin saxlanma şəraiti ilə maraqlandıq. Bununla əlaqədar Dövlət Film Fonduna müraciət etdik. Qeyd edək ki, fondun yeni ünvanında ("Qələbə" kinoteatrı) təmir-bərpa işlərinə artıq start verilib. Bundan əlavə, kino-teatrın həyətində fond üçün xüsusi beşmərtəbəli bina inşa olunur. Fondun mətbuat xidmətinin əməkdaşı hazırda fondda quruculuq işləri həyata keçirildiyi üçün burada saxlanılan filmlərin dəqiq sayını bilmədiyini dedi: "Burda minlərlə film saxlanılır. Hazırda biz kino-lentlərin bərpası ilə məşğuluq. Sonuncu dəfə isə fonda "Yalan," "Girov" və sair bir neçə film daxil olub. Bundan əlavə, bu günlərdə fondun direktoru Cəmil Quliyev Xalq artisti Ələsgər Ələkbərovun 50 illik yubileyinə həsr olunmuş kinolenti bura təqdim edib. Qeyd edim ki, indiyə qədər Ə.Ələkbərovun heç bir arxivdə canlı kadrı olduğu lent yox idi".
Azərbaycan filmlərinin orijinallarının, sovet dövründə olduğu kimi, hələ də Rusiyada saxlanıldığını çoxları bilir. Mətbuat xidmətindən bu filmlərin də tezliklə qaytarılmasının mümkün olacağını dedilər: "İndi kinostudiyanın həyətində Film Fondu üçün beşmərtəbəli bina tikilir. Orada bütün şərait yaradıldıqdan sonra Rusiyadakı filmləri qaytaracağıq".
"Vətən"də lələ köçüb, yurdu qalıb...
Son 15-20 il
ərzində milli
kinomuzda baş verənlərə nəzər yetirəndə
bir məsələni xüsusi vurğulamaq lazım gəlir.
Belə ki, ölkədə bu illər ərzində bir
dənə də olsun yeni kino-teatr tikilməyib. Əksinə,
kinoteatrların
bir neçəsini funksiyasını dəyişərək mebel
mağazası, internet klub və s. müxtəlif ticarət
obyektlərinə çeviriblər. Məsələn, "28
Aprel", "Bilik", "Xəzər", “Vaqif” kinoteatrları bu
qəbildəndir. Digər
kinoteatrların fəaliyyətini öyrənmək
məqsədilə paytaxtın bir neçə kinoteatrına
baş çəkdik. İlk ünvanımız Nizami
küçəsində yerləşən
"Vətən" kinoteatrı oldu. Divarları
çat-çat, tavanı uçuq-sökük olan kinoteatra daxil oluruq. Orada gözə
dəyən bir-iki nəfər (kinoteatrın işçiləri olduqlarını deyirlər) "Vətən"in iki ildən çoxdur fəaliyyət göstərmədiyini söylədilər. Kinoteatrdakı 3 zalın ikisi tamamilə yararsız vəziyyətdədir. Məhz bu səbəbdən "Vətən" öz fəaliyyətini dayandırıb. Qeyd edək ki, kinotearın böyük zalı 600, digər iki zal isə 100 nəfərlikdir. Film göstərilən vaxtlar kinoteatrın yalnız bir zalı fəaliyyət göstərirmiş. Burada bir seansda vur-tut 3-5 tamaşaçı olurmuş. Biletlərin qiyməti isə cəmi 50-60 qəpik civarındadır. Əməkdaşlar kinoteatrın qəza vəziyyətində olduğu barədə Bakı şəhər İcra Hakinıiyyətinə dəfələrlə məktub göndərildiyini dedilər. Kinoteatrın böyük və biznes üçün əlverişli inzibati binasının müəyyən ərazisini isə sahibkarlar özəlləşdiriblər. Qeyd edək ki, "Vətən"in əvvəlki ərazisi 1650 kvadratmetr olub. Hazırda isə kinoteatrın cəmi 883 kvadratmetr ərazisi qalıb. Bütün bunlara baxmayaraq, kinoteatrın əməkdaşları bədbin deyil. Rəhbərlik kinoteatrın dünya standartlarına uyğun təmiri üçün bir neçə layihə hazırlayıb. Onlar əmindirlər ki, yaxın vaxtlarda Bakının teatrları tamaşaçı ilə dolu olacaq.
"Nizami" kinoteatrı nikbindir
1940-çı ildə inşa olunan "Nizami" kinoteatrı memarlıq binası hesab olunur. Gündə iki seans film nümayiş etdirilən kinoteatrda biletlərin qiyməti 50-60 qəpikdir. Kinoteatrın rəhbəri İlham Babayev bizimlə söhbətində burada artıq təmir-bərpa işlərinə başlandığını dedi:
"Hamını
əmin edirəm ki, yaxın günlərdə kinoteatrımızın
vəziyyəti yüksək səviyyədə olacaq. Bütün zallar Avropa standartlarına uyğun yenidən qurulacaq. Kinoteatrın yenidən qurulması üçün artıq avadanlıqlar sifariş olunub".
Təmir işləri getməsinə baxmayaraq, İ.Babayev fəaliyyətlərini
dayandırmadıqlarını, məktəblər, uşaq bağçaları ilə sıx əlaqədə işlədiklərini dedi: "Burada uşaqlara pulsuz cizgi filmləri göstərilir. Cizgi filminə baxan uşaq 5 ildən sonra artıq kinoteatrın potensial tamaşaçısına çevrilir".
Hazırda Nizami kinoteatrının
Bura "Azərbaycan"dır!
"Azərbaycan"
kinoteatrı digərlərindən həm daxili və xarici
görkəminə, həm də də göstərilən
filmlərin sayına və rəngarəngliyinə
görə fərqlənir. 1999-cu ildən
tamaşaçıların istifadəsinə verilən
kinoteatrın əsaslı təmirinə 3 milyon dollar xərclənib.
Kinoteatrın bərpa olunmasına
yönəldilən vəsaiti isə İngiltərənin
"Stil" şirkəti ilə Azərbaycan
Kinematoqrafıya İttifaqının birgə
yaratdığı "Azərbaycan" beynəlxalq kino
şirkəti ödəyib. Kinoteatrın 3
zalı var və onlar ən müasir avadanlıqlarla təchiz
olunub. Gün ərzində burada 4 seans
nümayiş olunur. Biletlərin qiyməti
isə 4-5 manatdır. Kinoteatrın adının
açıqlanmasını istəməyən nəzarətçilərindən
biri bizimlə söhbətində ölkəmizdə kinoya
olan münasibətdən narazı olduğunu bildirdi:
"Azərbaycanda tamaşaçıların kinoteatrlara az
gəlməsinin başlıca səbəbi piratçılıqdır.
Burada orijinal kasetlər yoxdur. Təəssüf ki, əksər telekanallar ancaq pirat
fılmlər nümayiş etdirməklə
məşğuldur. Biz 5-6 min dollar pul verib
film alırıq, ancaq piratçılıqla
məşğul olan bəzi telekanallar "Azərbaycan"
kinoteatrından əvvəl bu filmləri
göstərirlər. Buna görə
də tamaşaçıları kinoteatra
gəlmədiklərinə görə qınamaq olmaz. Dünyada qəbul olunmuş qaydalara görə,
kinoteatrlarda 6 ay göstəriləndən sonra yeni filmin televiziyalarda
nümayişinə içazə verilir. Ancaq elə ola bilər ki, film ölkəyə 3-4 il sonra
gətirilsin. Bu halda da həmin qanun
keçərlidir".
Qeyd edək ki, "Azərbaycan"da
nümayiş etdirilən filmlər İngiltərə,
ABŞ və Rusiyanın kino satışı ilə
məşğul olan şirkətlərindən alınır.
Həftə içi.- 2007.- 2 mart.- S. 6.