Musiqimiz
deqradasiyaya uğrayır
"Əgər belə gedərsə, bu işin axırı olmayacaq"
Ciddi
məsələ
Bu gün cəmiyyətimizin
bir çox sahələrində olduğu
kimi, "musiqi mədəniyyəti" anlayışında
da maksimalist əhvallar üstünlük
təşkil edir - korifeylərimizin qoyub-getdikləri ənənəni
çox yüksək
səviyyədə, layiqincə
davam etdirən, musiqinin ən müxtəlif janrlarında
dünya arenasına çıxmaq iqtidarında
olan gənc musiqiçilərlə yanaşı,
birgünlük populyarlıqdan
ötrü bütün
dəyərləri unutmaqdan
çəkinməyənlər sanki paralel addımlayırlar.
Nisbətdə birincilərin inkişaf dalğasının ikincilərin
ucuz xüsusi effektlərindən geri qalmadığı müşahidə
olunur. Amma hər ehtimala qarşı unutmaq lazım deyil ki, ziyanlı təzahürlər öz
yerlərini daha çevik rahatlaya bilirlər (xüsusən
"istedadlıya kömək
et, istedadsız onsuz da özü-özünə yol tapacaq" nəsihətinin
unudulduğu bir yerdə...).
Belə bir
vaxtda musiqi tariximizə "Şur",
"Kürd-ovşarı",
"Bayatı-Şiraz"
simfonik muğamları,
"Sevil" operası,
"Min bir gecə", "Nəsimi
dastanı" baletləri,
"Nizami" simfoniyası,
skripka və fortepiano üçün
"Muğam-poema", süitalar, konsertlər, mahnı və romanslar, tamaşa və kinofilmlərə yazdığı
təkrarsız musiqilərlə
mədəniyyətimizin "qızıl" səhifələrindən
birini yaratmış Fikrət Əmirovun musiqimiz və musiqi xadimlərimiz barədəki fikirlərini,
qənaətlərini xatırlamaq
gərəkir. Çıxışlar
bəstəkarın
"Musiqi düşüncələri"
(Bakı, 1971), "Musiqi
səhifələri" (Bakı,
1978), "Musiqi aləmində"
(Bakı, 1983) kitablarından
götürülüb.
Fikrət Əmirov:
"Ümumi musiqi sənətini öyrənsək,
öz milli musiqimizin tərəqqisinə
böyük xidmətlər
etmiş olarıq. Not sistemi, Avropa
musiqi alətləri və musiqi formaları bizim əsrlər boyu yaranmış zəngin, ahəngdar musiqimizi yeni mərhələyə
qaldırar, onun dünyaya yayılmaq imkanlarını genişləndirər".
"Bülbül Azərbaycan milli musiqi xəzinəsini göz bəbəyi kimi qoruyur, bu
xalq incilərinə öz məharətli ifası ilə daha dərin məna və gözəllik verir: Azərbaycan musiqisini həm sevməkdə, həm də sevdirməkdə böyük
müğənnimiz Bülbülə
çatmaq çox çətindir. Bunun üçün gərək
Azərbaycan torpağının
Bülbülü olasan".
"Böyük həcmli, məzmunu dərin fikirlərlə ifadə olunan muğam çox möhtəşəm, ruhu
yüksəkliklərə qaldıran
bir musiqidir. Onda ziddiyyətli mövzuların mübarizəsi
yoxdur. Lakin muğamda bir mövzunun daxilində emosional yüksəliş
var. Bu, kulminasiyalarda özünü
büruzə verir və bu kulminasiyalar
səs yüksəkliyi,
dinamika, lad cəhətdən muğamın
başlanğıc fazası
ilə kəskin təzad yaradır. Buna görə də muğam simfonik mühitə çox uyğundur və Şərq xalqlarının
bu böyük neməti simfonik libas geyinərsə, onun gözəlliyi, incəliyi, ahəngi əlavə əsrarəngiz
qazanmış olar".
"İstər ərəb, hind, istər Azərbaycan, istərsə də türk, yaxud İran xalqlarının folklor musiqisi əsasında müasir tələblərə cavab
verən əsərlər
yaratmaq üçün
iki mühüm amil vacibdir: öz milli folklorunu
dərindən bilmək
və sevmək, bir də müasir
musiqi səviyyəsində
dayanmaq. Bu cəhətlərin vəhdəti
musiqinin ümümbəşəri
keyfiyyət kəsb etməsi üçün
yeganə yoldur".
"Bizim musiqimiz
deqradasiyaya uğrayır.
Yad səslər, qeyri-müəyyən motivlər Azərbaycan xalq musiqisinin üzərinə kölgə
salır. Əgər belə gedərsə, bu işin axırı
olmayacaq".
"Muğam ifaçılığında mühüm
məsələlərdən biri Azərbaycan muğamlarını yad təsirdən qorumaq işidir. Bəzən elə olur ki,
məsələn, "Şur"
dəstgahı elan edilir. Qulaq asanda
görürsən, bir
təsnif, yaxud bir rəng İran
və ya türk musiqisidir. Əlbəttə, İran,
türk, yaxud ərəb təsnif və rənglərini ifa etmək olar. Lakin onu Azərbaycan
muğamatına qatmamaq
şərti ilə. Bu məsələ bir də ona
görə ciddidir ki, əgər muğamlarımız indi təmiz oxunmazsa, orada yad musiqi
ünsürləri yer
taparsa, gələcək
nəsil də onu beləcə qəbul edəcək".
Həftə içi.- 2007.- 1 mart.-S. 8.