Məhərrəmova T.

Mən indi o vaxtkı kimi xoşbəxt deyiləm

Aybəniz Haşımova: "Görünür, özümü ağrıya, qəmə, kədərə tanıtmışam"

Hər an əhvalımıza şərik olan, bizi tənhalıq möhnətindən, təklik sınağından qurtaran mahnılarına həmişə minnətdar olmaq istəyirik. Qürbətdə olanların yanğısına su çiləyən, qəlbimizi özü kimi oxuyan, hisslərimizlə, dərdlərimizlə bir rəngdə, bir biçimdə olan mahnıları zaman-zaman onun ifasında eşitməyə adət etmişik. "Oxu atdım dəydi daşa" harayını eşidən kimi istər-istəməz pıçıldamışıq: Aybəniz Haşımovadı...

Özününkünə kömək elə

- Bir ara şikayətlənirdiniz ki, ciddi oxuyanları efirə dəvət eləmirlər. Bu gün necə, vəziyyət dəyişibmi?

- Necə dəyişib? Məgər bu gün elə deyil? Düzdür, şəxsən mənim o qədər şikayətim yoxdur. Çünki məni dəvət edirlər. Ancaq Azərbaycan təkcə Aybəniz Haşımovadan ibarət deyil axı. Ancaq elə sənətkarlar var ki, illərlə efir üzünə həsrət qalıblar. Dünyanın çox ölkələrini gəzirəm. Xaricdə heç yerdə görməmişəm ki, azərbaycanlı müğənnini reklam eləsinlər. Axı özününkü ola-ola niyə başqasını təbliğ edirsən? O istedaddan səndə də var axı. Başqasının nə qədər təbliğ etsən də, o, başqasıdır. Çalış özününkünə kömək elə. İstadadlı gənclərimiz çoxdur. Şikayətlənirlər ki, radiolarda onların mahnısını 1500 dollardan aşağı "raskrutka" eləmirlər. Başqa ölkələrdə müğənniyə pul verirlər ki, amandır, ayrı yerə getmə, gəl, sənin mahnını biz səsləndirək. Bizdə isə hər şey başqa cürdür. İnanırsınız, hərdən elə həvəsdən düşürəm ki... Özümə görə yox, dostlarıma görə. "Daha mən də oxumayacağam" - deyə qərar vermək istəyirəm.

- Siz oxumasanız, "Bülbüllər"in taleyi necə olar?

- "Bülbüllər"ə yazığım gəlir. Uşaqların dərdi məni qoymur oturmağa. Əgər mən dayansam, uşaqlar da unudulub gedəcək. Bizim xalqımızda da qəribə bir adət var: bir az efirə çıxmayanda, səni unudurlar, arxivə atırlar. Müğənnilər var ki, eybəcər geyimlərinə, ifa tərzlərinə baxmayaraq, toylara çağırıb başlarına milyonlar tökürlər. Layiqlilər isə kənarda qalır. Buna görə də sənət adlı şey Azərbaycanda məhv olub gedir.

Mən sevgimdə təmənnasızam

- Bu yaxınlarda eşitdim ki, bacınız Şahnaz xanımın 50 illik yubileyi olacaq. Səhnədə olmağınıza görə yəqin ki, ilk növbədə özünüzü ona borclu bilirsiniz.

- Bizim ailədə hamımızın, hətta anamın da səsi var. Atam aşıq olub. Bir az toylarda da oxuyub. Evdə daim saz çalıb-oxuyardı. Biz də o musiqilərin sədası altında böyüyüb, bir insan olaraq formalaşdıq. Mənim birinci musiqi məktəbim evdə olub. Bakıya gəlməmişdən Şahnaz xanım gözəl sənətkar idi. O vaxt 5-10 min tamaşaçının qarşısına çıxıb oxumaq da hünər istəyirdi. Hərçənd ki, indi çoxları deyir, ailəm qoymadı və ya özüm istəmədim, elə deyil. Tam peşəkar olmayanı səhnəyə çıxmağa qoymurdular. Mən Şahnaz xanım kimi sənətkar yaşayan evdə dünyaya göz açdığım üçün çox xoşbəxt idim. Uşaq vaxtlarımda Şahnaz xanım oxuyanda ona elə heyranlıqla baxırdım ki. Elə bilirdim o, dağın başındadır, mən də aşağıda dayanıb ona tamaşa edirəm. İllər ötdükcə məndə də bu sənətə həvəs yarandı. Gəncədə Zaman adlı qohumumuzun "Göyərçin" ansamblı vardı. O ansamblda çıxış etməyə başladım. Heydər Əliyev KP MK-nın birinci katibi olanda Gəncəyə mükafat verməyə gəlirdi. Həmin konsertə qədər də mən Moskvada "Şən notlar" müsabiqəsinin laureatı olmuşdum. Heydər Əliyevin iştirak etdiyi tədbirdə oxuduqdan sonra evimizə çox zənglər oldu, mənimlə maraqlanmağa başladılar. Çox adam da məni Şahnazın qızı kimi tanıyırdı. Şahnazla aramızda 11 yaş fərq var. Sonra Bakıda hökumət konserti keçirilirdi. Həmin konsert bütün respublikaya translyasiya olunurdu. Rəhmətlik Xeyransa Məmmədova "Ana Kür" mahnısını çox gözəl oxudu. O konsertdən sonra tədbirlərdə uşaq ifaçılarının oxuması bir ənənə halını aldı. Azərbaycanda belə istedadlı uşaqlar çox olduğundan hökumət tərəfindən belə bir təşəbbüs oldu ki, Bülbül adına məktəbdə muğam sinfi açılsın. Hökumət məni məcburi surətdə həmin məktəbə gətirdi. Məni evdən buraxmaq istəmirdilər. Hansı ki, çoxları uşaqlarının həmin məktəbdə oxuması üçün yalvarırdı. Mən də: "Əgər buraxmasanız, özümü öldürəcəyəm"- deyə evdə inadkarlıq edirdim. Uşaq idim, heç gələcəkdə müğənni olacağımı da düşünmürdüm. Sadəcə, arzum məktəb oxumaq idi. Bülbül adına məktəbə gəldim və həmin ildən də uğurlarım başladı. 80-ci ildən 87-ci ilədək hər il Bakıda keçirilən Ümumittifaq Respublika baxış müsabiqəsinin laureatı oldum. Özümü tərifləmək istəmirəm, məktəbdə heç bir uşaq mənim qarşıma çıxa bilmirdi. Məktəbi "əla" bitirmək üçün qarşıma məqsəd qoymuşdum. Mən beş nəfərdən biri yox, tək olmaq istəyirdim. Məndə uşaqlıqdan inadkarlıq var. 9-cu sinifdə oxuyanda "Lenin komsomolu mükafatı" laureatı adını aldım. Heç yaşı çox olan müğənnilər o mükafatı qazanmamışdı. Bu, mənim ən böyük uğurum oldu. Həmin il Moskvada Tələbə və Gənclərin Ümumdünya festivalının diplomantı oldum. Təsəvvür edin, Bakıya qayıdanda gördüm hamı məndən danışır. Məktəbin qapısından içəri girəndə az qaldı ki, məni əlləri üstündə yuxarı qaldırsınlar. Hamı mənimlə fəxr edirdi. O vaxt məktəbin direktoru rəhmətlik Nazim Əliverdibəyov idi. Müəllimim Şövkət xanımın isə sevincinin həddi-hüdudu yox idi.

- Deyəsən, Leyli rolunu da bir dəfə oynamısınız. Əgər doğrudursa, niyə tamaşaçılar daha sizi məşhur operanın qəhrəmanı kimi görmədilər?

- O vaxt muğam müəllimi kimi məktəbə İslam Rzayevlə Arif Babayev dəvət olunmuşdu. Şövkət xanım mənim daimi müəlliməm olsa da, İslam müəllimlə Arif Babayev mənə heç də ondan az kömək etməyib. Adam var əmək itirəndir. Belə olmaz, əmək itirən insanın özü ən azı əməksiz qalar. Arif müəllim məni Leyli obrazına hazırladı, onun əməyini heç vaxt itirə bilmərəm. Leylini Arif müəllimlə bir dəfə oynadım. O tamaşaya baxanlar hələ də ondan danışırlar. Sonra təhsilimi davam etdirdim. Bülbül adına məktəbi bitirəndən sonra Konservatoriyaya getdim. Bəlkə də hər hansı tələbənin imtahansız qəbul olunması Konservatoriyanın tarixində yeganə hadisə idi. Konservatoriyada oxumağım üçün hökumətin böyük marağı vardı. Lidiya Rəsulova Həmkarlar İttifaqının sədri idi. Mən xaraktercə tez küsən olduğumdan, biri söz deyən kimi qayıdıb Gəncəyə getmək istəyirdim. Bir gün də getmək istəyəndə Lidiya xanım dedi ki, qızım, "yox" demək asandır, "hə" demək çətin. Mən səni böyük səhnədə görmək istəyirəm.

- Konservatoriyadakı təhsilinizi gərək ki, başa çatdırmadınız.

- Bilirsinizmi, Şövkət xanım məktəbi aksiomadır. Qoy heç kəs məndən inciməsin. Bu gün cəsarətlə deyirəm ki, Azərbaycanda beş sənətkar varsa, beşi də Şövkət xanımın sinfindən çıxıb. Mən Konservatoriyada da Şövkət xanımın məktəbini davam etdirmək, onu başqa bir müəllimlə dəyişmək istəmirdim. Ancaq bəhanə etdilər ki, Şövkət xanımın ali diplomu yoxdur və o, Konservatoriyada dərs deyə bilməz. Şövkət xanım A.Zeynallı adına məktəbi bitirəndə ora Azərbaycanda ən ali ifaçılıq məktəbi sayılırdı. Sarabski, Bülbül kimi sənətkarların tələbəsi olan bir insana doğrudanmı diplom lazım idi? Özü də dahilərdən betər bir dahi sənətkar idi. Ona görə də fikirləşdim ki, əgər Şövkət xanım Konservatoriyada dərs deməsə, mən də oxumayacağam. Həmin vaxt Tofiq İsmayılov Əkrəm Əylislinin ssenarisi əsasında "Sürayyə" filmini çəkirdi. Həmin filmdə mahnıları mən oxumalıydım. Tofiq Quliyev mahnıları yazdırmaq üçün məni özüylə Moskvaya aparmışdı. Moskvadan qayıdandan sonra gördüm ki, Şövkət xanım hələ də Konservatoriyada dərs demir. Konservatoriyanın prorektoru Urfan müəllimə dedim ki, mən sözümə əməl edirəm. Bir də Şövkət xanım burada dərs deyən vaxt qayıdaram. Mən sevgimdə təmənnasızam. Sözümün üstündə durub məktəbi atdım. İnanın, hökumət düz bir il Konservatoriyaya qayıtmağım üçün məndən əl çəkmədi. Hətta Lidiya Rəsulova "zəhmətimi yerə vurdun" - deyə mənimlə demək olar ki, danışmırdı. Dedim ki, Lidiya xanım, sənətkar diplomla sənətkar olmur. Siz narahat olmayın, Konservatoriyanı oxusam da, oxumasam da, mənim böyük səhnəmi görəcəksiniz və inanıram ki, fəxr edəcəksiniz. Gecə-gündüz çalışırdım. Sonra məni Gülarə Əliyeva "Dan ulduzu" ansamblına dəvət etdi. Məktəbi bitirən kimi Radio Komitəsinin "Dan ulduzu" ansamblının solisti oldum. Sənət yolum belə başladı. "Dan ulduzu", "Xatirə", "Göy-göl" ansamblları ilə işlədim. Sonra özümün "Yeni Gəncə" adlı ansamblımı yaratdım. Bu günə qədər digər işlərimi görməklə bərabər "Dan ulduzu"nun solisti olaraq qalıram. Artıq 28 ildir professional sənətdəyəm. Azərbaycanın Qızıl fondunda saysız-hesabsız mahnılarım var.

- Bayaq inadkar olduğunuzu söylədiniz. Bu xüsusiyyətiniz üzündən qazandığınız nə olub, itirdiyiniz nə?

- Qazandığım çox azdır. İtirdiyim çoxdur. İnsanlar əyilən adamları xoşlayır. Mən belə şeyləri sevmirəm. İstədiyimə zülmlə də olsa, öz gücümlə nail oluram. Kiminsə sayəsində məqsədimə çatmıram. Nəyə nail oluramsa, onu rahat yeyirəm. Çünki bilirəm ki, bu qazancım halalımdır. Onu kiminsə kölgəsi altında əldə etməmişəm. İllərlə deyirdim ki, mütləq mərkəzə köçəcəyəm. Mən mərkəzə köhnə evimə köçən il də köçə bilərdim. Ancaq qarşıma məqsəd qoydum. Axır ki, köçdüm. Kərbəlada Həzrət Əlinin (ə) evində olanda divarlarda heç bu ağ da yox idi (evinin ağardılan divarını göstərir). Oradan qayıdandan sonra öz-özümə fikirləşirdim ki, o boyda insanların doğrudanmı imkanları olmayıb? İllər keçəndən sonra dərk elədim ki, insan mənən varlı olanda doğrudan da böyükdür.

Əvvəllər alın yazısına inanmırdım

- Sizin ömrünüzdə kədərin izi var. Bəs sevinc, fərəh necə?

- (gözləri yol çəkir) Mən Bakıya gələndə uşaq olmuşam. Düzü, o vaxtlar çox xoşbəxt idim. Mən indi o vaxtkı kimi xoşbəxt deyiləm. O vaxt çox qayğısız, şən bir həyatım vardı. Evimiz üçün darıxanda mənə elə gəlirdi ki, indi ürəyim partlayacaq, həyatın ən ağır gününü yaşayıram. İndi o günləri xatırlayanda görürəm ki, nə qədər şirin bir həsrət, şirin biri qəm imiş... Sonralar mən ailə qurdum. Bilirsiniz ki, həyatım necə oldu. Həyatımda baş verənlərdən sonra axırıncı dəfə nə vaxt ürəkdən güldüyüm yadıma gəlmir. Mən əvvəllər, uşaq vaxtı güləndə ağlayardım, sevincdən gözüm yaşarardı. İndi o cür gülə bilmirəm. Güləndə də kiminsə xətrinə yalandan gülürəm. Yalançı gülüş üzümü ağrıdır. Görünür, mən özümü ağrıya, qəmə, kədərə tanıtmışam.

- Sizcə insan taleyindəki kədərə görə özü günahkardır?

- Yox, özü günahkar deyil. Mən əvvəllər alın yazısına inanmırdım. Ancaq indi görürəm ki, insan doğulanda bəxtlə doğulur. Allahın çox sevdiyi bəndələr həmişə əziyyət çəkir həyatda. Tanrıya yaxın olan insanların əziyyəti daha çox olur. Allah-təala rəhmlidir. Onun yaratdığı sevimli bəndələr də onun kimi insanları incidə bilmir. Ölüm haqdır. Öldünsə, demək, həyatın bura qədərmiş. Amma ömrü boyu əzabın sənin ardınca getməyi, sənə yoldaş olmağı Allahın sənə yazdığı taledir. Sən bu əzabla bacarmırsan. Necə ki, Allah-təala şeytana güc gələ bilmir.

- Necə deyərdiniz, siz bəxtli, yoxsa bəxtsiz qadınsınız?

- Mən bəxtli doğulmuşam. Özümə bəxtsiz demərəm. Bəxtsiz o insandır ki, o, heç nədir. Axı Allah-təala mənə sənət verib, istedad verib, gözəl səs bəxş edib. Bəlkə də yüzlərlə insanlar deyir ki, kaş onun səsi məndə olaydı. Bunun nəyi bəxtsizlikdir? Qalan əzablar ki var, onları həyatda qazanırsan. Mən bəxtsiz insan deyiləm. Allah mənə çox gözəl bir övlad bəxş edib. Bunun özü xoşbəxtlik deyilmi? Səhnəyə çıxanda xalq ki, mənə pis gözlə baxmır, bu, hər şeyə dəyər. Mən səhnədən xalqımın gözünə düz baxıram. İnsanlarda özümə qarşı məhəbbəti görəndə rahatlıq tapıram. Deyirəm ki, heç olmasa itirdiyimin qazancı budur.

- Təklik sizə nə öyrətdi?

- Təkliyi xoşlamıram, amma təklik mənə uşaqlıqdan çıxmağı öyrətdi. Başımdan uşaqlığın havasını çıxartdı. Mən yaşlı bir insan kimi düşünməyə başladım. Əvvəllər düşünürdümsə də, məndə bir uşaqlıq, bir ərköyünlük vardı. İllər ərzində keçdiyim keşməkeşli yollar bunu öyrətdi mənə. Başıma gələnlər məni vaxtından əvvəl böyütdü. Bu gün də evdə tək qalmamağa çalışıram. Tək qalan kimi tələbələrimi çağırıram ki, başımı qatsınlar. Tək qalanda elə bilirəm ki, dünyanın ağır bir yükünü daşımışam.

- İnsanı yaşadan sevgidir. Bitib-tükəndimi sevginiz?

- Mənim ilk məhəbbətim mahnılarım olub. Mən mahnılarımı o qədər sevərək, o qədər əzizləyərək oxuyuram ki... Oxuyanda kaş ki, mənim qəlbimi görə biləsiniz. Ona görə də sevənlərin bir-birini incitmələrinə qəribə baxıram. Mən ən ağır xəstə olduğum, hətta dəqiqələrimin sayıldığı vaxtlarda mahnı oxumuşam. Məni ölümdən mahnılarım xilas edib. Ona görə də həmişə deyirəm ki, öləndə üstümdə ağlamayın, məni mahnı ilə basdırın. Onda mən rahat olaram.

Elə mahnılarım var ki, oxumamışam

- Şəxsi həyatınızda da deyəsən, yeniliklər var?

- Hər şey normaldır... Martın 21-də qızım Aynişanın 16 yaşı tamam olur. O, daha "Bülbüllər"də oxumur. Gələcək arzularına çatmaq üçün çalışır. Mən onun həkim olmağını arzulayırdım. O isə modelyer-dizayner olmaq arzusundadır. Onun istəyinə zidd getmək istəmirəm.

- Hiyə özünüz kimi müğənni olmağını istəmədiniz?

- Bir evdən biri çıxar da... Mən az çəkmişəm, o da çəksin?

- Hər yerdə izini gəzdiyiniz "Mənim ömür nəğmələrim" bir az fəryada bənzəyir. Bu mahnı ömrünüzü gerçəkdən əks etdirirmi?

- O mahnı ömrümə, oxuduğum nəğmələrə aiddir. Elə mahnılarım var ki, indiyə qədər oxumamışam. Elə bil o mahnılardan daş asılıb. Ya bəlkə də o mahnıların hələ vaxtı deyil. Hətta mahnı var ki, 20 ilə yaxındır onu oxuya bilmirəm. Rəhmətlik Bəhram Nəsibov mənə bir mahnı vermişdi. Həmin mahnını indiyə qədər oxuya bilməmişəm. "Ömür nəğmələrim" sırf o mahnıdan yarandı. Bəhram müəllim həyatdan cavan getdi. Mən də heyifslənirəm ki, niyə vaxtında oxumadım ki, o da eşitsin?

- İndi müğənnilərin gündəmdə olmaq göstəricisinə çevrilən kaset, disk buraxdırmaq, klip çəkdirmək fikriniz yoxdur ki?

- Kaset buraxdırmaq istəyirəm. Sonuncu kasetim 2000-ci ildə çıxıb. Klip də çəkdirməyi planlaşdırıram. "Bülbüllər"ə çəkdirəcəyim klipin reyissoru da özüm olacağam. Digər klipi isə mahnılarımdan birinə çəkdirəcəyəm. Digər planlarımı isə açıqlamamağa çalışıram. Deyəndə mənə düşmür, bütün planlarım alt-üst olur. Bir də onu deyə bilərəm ki, Novruz bayramı münasibətilə səfərə çıxıram. Diaspor təşkilatının xətti ilə Rusiyanın beş şəhərində çıxış edəcəyəm. Ayın axırı üçün qayıdacağam. Qayıdandan sonra inşallah, planlarımı həyata keçirməyə çalışacağam.

- "Bülbüllər"i də səfərə aparırsınız?

- Yox, bu dəfə "Bülbüllər"i aparmıram. Bayramda onları ev-eşiklərindən ayırmaq istəmədim.

Kaspi.- 2007.- 17-19 mart.- S. 22.