Xəlilzadə F

Xəlilzadə F.

Azərbaycanda milli teatrın yaradılmasından 134 il keçir. Mirzə Fətəli Axundovun 10 mart və 17 aprel 1973-cü il tarixdə tamaşaya qoyulmuş "Lənkəran xanın vəziri" və "Hacı Qara" komediyaları bu şərəfli vəzifəni ləyaqətlə yerinə yetirdi. Milli teatrımızın yaradılmasında Həsən bəy Zərdabi, Nəcəf bəy Vəzirov və Əsgərağa Adıgözəlovun (ədəbi təxəllüsü Korani) misilsiz xidmətləri var. Məlumdur ki, ilk teatr binasını da tikdirən məşhur milyonçu, xeyriyyəçi Hacı Zeynalabdin Tağıyev olmuşdur. Ötən 134 il ərzində milli teatrın inkişafında fədakarcasına yaşayıb yaratmış insanların mənalı həyat yolu heç vaxt unudulmur. Nəsillər bir-birini əvəz etdikcə sənət korifeyləri xatırlanır, onların təcrübəsindən, qoyub getdikləri mənəvi irsdən bəhrələnirlər. Azərbaycan teatr sənətinin çox görkəmli səhnə fədailəri olub, onların ənənəsini bu gün səhnəmizdə ləyaqətlə yaşadan yeni nəsil bu missiyanı davam etdirməkdədir.
Bu ilin ilk ayları mədəni həyatımız, eləcə də teatr sənəti üçün çox əlamətdar oldu. Fevral ayında qəbul edilən "Teatr və teatr fəaliyyəti haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununun bir sıra müddəalarında teatr fəaliyyətinin dövlət tərəfindən himayə edilməsi öz əksini tapmışdır. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev həmişə Azərbaycan mədəniyyətinə, incəsənətinə, musiqisinə, ədəbiyyatına xüsusi diqqət və qayğı göstərmişdir. Bu ənənəni davam etdirən ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin 19 fevral 2007-ci ildə imzaladığı "Azərbaycan teatr sənətinin inkişaf etdirilməsi haqqında"kı sərəncamı mədəniyyətə, xüsusilə də teatra göstərilən dövlət qayğısının ən parlaq nümunəsi oldu.
Bu gün istər dövləti, istərsə də teatr xadimlərini düşündürən ən mühüm məsələ budur: Azərbaycan teatrının əvvəlki şöhrətini özünə qaytarmaq.
Teatrımız yarandığı gündən ilk dəfədir ki, onunla bağlı qanun qəbul edilib. Bu sənətin inkişafı ilə əlaqədar mühüm sərəncam verilib. Bu iki mühüm sənədin doğurduğu xoş əks-səda teatr xadimlərində, sənətkarlarda teatrımızın sabahına xoş ümidlər yaradıb. Onlar inanırlar ki, Azərbaycan teatrı öz ənənələri üzərində möhkəm bərqərar olaraq müasir tələblər baxımından dünya standartları səviyyəsində fəaliyyət göstərəcək. Onlar inanırlar ki, Azərbaycan teatrları yenə də anşlaqla keçiriləcək, kassalarda biletlər tamamilə satılacaq. Onlar inanırlar ki, Azərbaycan teatrı iri addımlarla dünyanı dolaşacaq, geniş şöhrət tapacaq. Buna mənəvi haqqımız da var. Unutmaq olmaz ki, Şərqdə ilk peşəkar teatr məhz Azərbaycanda yaradılmışdır. Doğrudur, onun tarixini rəsmi sənədlərdə 1973-cü ildən götürürlər. Amma mütəxəssislər, teatrşünaslar təsdiqləyirlər ki, əslində Azərbaycan milli teatrının tarixi daha qədimdir - 1848-ci ildə Şuşada peşəkar teatrın fəaliyyət göstərməsi haqqında maraqlı sənədlər və afişalar mövcuddur.
Bizi düşündürən bir sıra məsələlərlə bağlı müsahib olduğumuz şəxs teatrımızın inkişafında özünəməxsus xidmətləri ilə seçilən aktyor, əməkdar artist Azad Şükürovdur.
O, Ağdam rayonunun Muğanlı kəndində müəllim ailəsində anadan olub. Hələ orta məktəbdə oxuduğu illərdə bədii özfəaliyyət dərnəyinin fəal üzvlərindən olan Azad aydın diksiyası, gözəl şeir demək qabiliyyəti ilə müəllimlərinin diqqətini cəlb etmişdir. Həm məktəbdə, həm də rayonda keçirilən tədbirlərdə Azad tez-tez səhnəyə çıxar, şeirlər söyləyərmiş. Gənc, qaragöz, qarasaç oğlana Ağdamda hamı rəğbət göstərər, onun gələcəkdə böyük aktyor olacağına inanarmışlar. Ağdam Dövlət Dram Teatrının bütün tamaşalarına baxan və onun təsiri altında olan ürəyi gözəl arzularla çırpınan Azad Şükürov söyləyir ki, ilk müəllimi Ağdamdakı o səmimi, mehriban kollektiv olub: "Onlar məni tanımırdılar, amma mən hamısının adını əzbər bilirdim. Elə bir tamaşa tapılmazdı ki, mən ona baxmamış olum".
Orta məktəbi bitirdikdən sonra M.A.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunda oxumaq istəsə də, arzusuna çatmamışdı. Bir müddət dolanmaq xatirinə tikinti idarələrində fəhlə işləmişdi. Yenə də arzularının arxasınca gedərək axşamlar paytaxt teatrlarının repertuarında olan tamaşalara baxarmış. Xətai adına mədəniyyət sarayının nəzdində fəaliyyət göstərən Azərbaycan xalq teatrına üzv yazılmışdı. Teatra uzun müddət rəhbərlik etmiş əməkdar mədəniyyət işçisi Məmmədkamal Kazımov Azad Şükürovun çox istedadlı və sənətə böyük məhəbbəti olan bir gənc olduğunu dərhal anlamışdı. Bu səbəbdən də həmin teatrın səhnəsində tamaşaya qoyulan əsərlərdə Azad Şükürov baş rolların ifaçısı olurdu. O, artıq həvəskar aktyor səviyyəsindən çox yüksəkdə dayanırdı. Tamaşaçılar Azadı peşəkar bir aktyor kimi qəbul edir, onun oynadığı əsərlərə maraqla baxırdılar.
Nəhayət, Azad Şükürov istədiyi ali məktəbin tələbəsi olmaq sevincini də daddı. Azadın bəxti həm də onda gətirdi ki, qəbul imtahanı zamanı onu çək-çevirə salan, yoxlayan sənət korifeyləri Adil İsgəndərov və Rza Təhmasib idi. Onlar Azadın gələcəkdə yaxşı aktyor olacağına ümid bəsləyərək ilk müsbət rəylərini verdilər. Beləliklə, Azad xalq artisti Rza Təhmasibin kursunda təhsil aldı.
Azad Şükürov bu gün respublikamızın tanınmış və sevimli aktyorlarından biridir. Sənət aləmində qazandığı bütün uğurlara görə daim minnətdar olduğu müəllimlərini ehtiramla xatırlayır: Rza Təhmasib, Əliabbas Qədirov, Məlik Dadaşov, Könül Axundova...
Hələ tələbəlik illərində Azad Şükürov təkcə paytaxt teatrlarında deyil, rayon və şəhərlərimizdə tamaşaçılar qarşısında dəfələrlə çıxış etmişdi. Səhnə üçün vacib olan bütün elementlərin Azad Şükürovda təcəssüm tapması, eləcə də özünün teatra qəlbən bağlılığı onu həm rejissorlara, həm də tamaşaçılara sevdirirdi.
İnstitutu fərqlənmə diplomu ilə bitirdikdən sonra bir müddət Nəcəf bəy Vəzirov adına Lənkəran Dövlət Dram Teatrında çalışan Azad Şükürov bu əyalət teatrının inkişafında böyük rol oynamışdır. Cəlil Məmmədquluzadənin "Ölülər", Sabit Rəhmanın "Xoşbəxtlər", Mir Cəlalın "Bir gəncin manifesti", Səməd Vurğunun "Fərhad və Şirin" və digər dramaturqların əsərlərində yaratdığı obrazlar tamaşaçılar tərəfindən rəğbətlə qarşılandı. Azad Şükürovun təqdim etdiyi surətlər həmişə maraqlı və orijinal alınır. Ümumiyyətlə, bu aktyorla işləmək rejissorlar üçün çox asandır. Çünki səhnə fədaisi kimi Azad Şükürov bütün varlığı ilə teatra bağlıdır. O, həssas aktyordur. Tamaşa müəlliflərinin nə demək istədiyini sözsüz başa düşür. O özü yaratdığı obrazı daha gözəl idarə edir, nəinki rejissorun göstərişlərini. Mütəxəssislərin fikridir ki, hər bir aktyor rejissora ya mane olur, ya da kömək edir. Azad Şükürov məhz rejissora kömək edən aktyorlardan sayılır.
Hərbi xidmətdən sonra Bakıda fəaliyyətini davam etdirən Azad Şükürov xeyli müddət İncəsənət İnstitutunun tədris teatrında bir-birinin ardınca maraqlı və orijinal obrazların yaradıcısı kimi ad-san qazandı. İstər Azərbaycan, istərsə də dünya dramaturqlarının əsərlərində can verdiyi obrazlar ona böyük şöhrət gətirdi.
1990-cı ilin fevralından indiki Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin Səhnə danışığı kafedrasında müəllim işləyən Azad Şükürov beş il həmin kafedranın müdiri olub, indi də dosentdir.
Pedaqoji fəaliyyətlə yanaşı, aktyorluğunu da uğurla davam etdirən Azad Şükürov Bakı Bələdiyyə Teatrında çalışır. 15 yaşı olan bu teatrın ən aparıcı aktyorlarından sayılan Azad Şükürov bədii qiraət ustası kimi də respublika tədbirlərində fəal iştirak edir. Onun sənət dostu, həmkarı, əməkdar artist Ağalar Bayramovla birlikdə xalq şairi Məmməd Arazın şeirləri əsasında yaratdıqları kompozisiya haqqında danışmamaq mümkün deyildir. Hər iki qiraət ustası bu proqramda son dərəcə təbii, gözəl bir süjet xətti quraraq şairin vətən, torpaq haqqındakı şeirlərinin vəhdətindən baxımlı bir veriliş araya-ərsəyə gətiriblər. Şairin sağlığında lentə alınmış bu maraqlı veriliş Məmməd Araz nişanəsi kimi çox qiymətlidir.
Azad Şükürovu tez-tez cəbhə bölgələrində, əsgərlərimizin arasında görmək olar. Eləcə də bir sıra ədəbi-dram verilişlərində, dublyaj redaksiyasında yorulmaq bilmədən fəaliyyət göstərən sənətkar 2003-cü ilin oktyabr ayında İran İslam Respublikasında keçirilən I Tehran Beynəlxalq Komediya Festivalında qızıl medala layiq görülüb.
Həmişə ciddi və xarakterik obrazların yaradıcısı kimi səhnəyə çıxan, Azərbaycan şairlərinin poetik nümunələrini bədii qiraət ustası kimi böyük coşqunluqla tamaşaçılara çatdıran Azad Şükürovun ürəyində qövr edən bir dərdi də var. Bu dərd onun gözlərindən də oxunur: "Deyirəm ki, nə olaydı, günlərin birində Ağdama dönəydim. Şuşaya gedəydim, Cıdır düzündə üzümü dağlara tutub deyəydim: Vətən, xoş gördük! Elim, yurdum, azadlığın mübarək!" Nə deyirik qardaş, arzuların çin olsun! Bir aktyor kimi də, vətəndaş, övlad kimi də ürəyinin can atdığı ünvan Qarabağdır. Təsəvvür edirəm ki, Azadın gur və qətiyyətli səsi o dağlarda necə əks-səda verər...

Azərbaycan.- 2007.- 10 mart.- S. 10.