Telmanqızı S.

“Sarı gəlin”ə uzanan qara əllər

Erməni jurnalistin qətli niyə məşhur xalq mahnısının “başında çatladı”?

Erməni jurnalist Qrant Dinkin Türkiyədə qətlə yetirilməsi qonşu ölkədə qəribə proseslərlə müşahidə olunur. Küçələrə çıxaraq üzərində "Hamımız erməniyik!", "Hamımız Qrant Dinkik!" sözləri yazılmış plakatlarla etiraz aksiyaları bəs deyilmiş kimi, Azərbaycanın mənəvi sərvətləri heç bir səbəb və əsas olmadan ermənilərə "peşkəş çevrilir". Artıq bir neçə gündür ki, Türkiyənin populyar telekanallarında mövzu ilə bağlı süjetlər bir qayda olaraq, Azərbaycan xalq mahnısı "Sarı gəlin"in sədaları altında efirə verilir.

Erməni dilində oxunan mahnının nəqarat hissəsində isə azərbaycanca "sarı gəlin" sözləri deyilir. Təbii ki, bu paradoksal durum heç nə ilə izah edilmir və Türkiyə hökumətinin, mətbuatının sözügedən məsələdə yersiz təəssübkeşliyi, sadəcə, acı təəssüf doğurur.

Azərbaycan xalqının illərdir bu mahnı, eləcə də digər folklor nümunələrimiz uğrunda apardığı təbliğatı bircə günün içində "dost-qardaşlarımız" puç edir.

Təbii ki, bir çox həmvətənləritniz kimi biz də Azərbaycan hökumətinin, müvafiq nazirliklərin bu məsələdə tutduğu passiv mövqedən şikayətçiyik. Torpaqlarını geri qaytara bilməyən hakimiyyətin folklor nümunələrinə və ya hansısa xalq mahnısına yiyə duracağına inam bəlkə də sadəlövhlükdür...

Maraqlıdır, cəmiyyəti hiddətləndirən bu olayla bağlı müvafiq instansiyalar hansı addımları atacaq? Görəsən, onları da bu məsələ maraqlandırırmı?

Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi mətbuat xidmətinin əməkdaşı İntiqam Hümbətov mövzu ilə bağlı mövqeyini bildirərkən "topu" cəmiyyətin, mətbuatın üstünə atdı. Onun sözlərinə görə, belə məsələlərdə ictimaiyyət, mətbuat daha fəal, aktiv olmalıdır. Müsahibimiz vurğuladı ki, bu, təkcə mahnı ilə bağlı deyil: "Bundan öncə də sərvətlərimizin, mədəni irsimizin mənfur qonşular tərəfindən oğurlanması cəhdləri baş verib. Bu, tendensiya halını alıb və konkret bir mahnı ilə əlaqədar deyil".

Müsahibimizin sözlərindən o da məlum oldu ki, hələlik nazirlik bu problemlə bağlı heç bir addım atmayıb və belə bir planı da yoxdur. İntiqam bəy onu da vurğuladı ki, nazirlik daha öncə dəfələrlə bu cür

hallara qarşı beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində məsələ qaldırıb: "Bu, təkcə nazirliyi yox, bütün cəmiyyəti, ictimaiyyəti ayağa qaldırmalıdır. 21-ci əsr informasiya, texnologiya əsridir. Bu əsrdə mübarizə də informasiya resurslarının köməyi ilə həyata keçirilir. Bizim çoxsaylı qəzetlərimiz, televiziyalarımız var. KİV-lər, telekanallar, haqqında danışdığımız problemi gündəmə çıxarıb, əks təbliğat apara bitərlər. Çünki dövlət də öz siyasətində bu məsələni müəyyənləşdirir". Müəllif Hüquqları Agentliyindən isə öyrəndik ki, qurum bir həftə öncə Ümumdünya Əqli Mülkiyyət Təşkilatına etiraz məktubu göndərib. Bir həftə öncə erməni jurnalistinin öldürülmədiyini və "Sarı gəlin" məsələsinin bu dərəcədə aktuallıq qazanmadığını xatırladanda isə, qurumdan bildirdilər ki, məktub ancaq sözügedən məsələ ilə bağlı göndərilməyib. Belə ki, artıq bir aya yaxındır, "Sarı gəlin", habelə digər mahnıların guya ki, ermənilərə aid olması ilə bağlı qarşı tərəf kampaniya aparır. Agentlik isə öz növbəsində ermənilərin bu mahnılara iddiasının əsassız olduğunu faktlarla sübut edərək, Ümumdünya Əqli Mülkiyyət Təşkilatına göndərib.

Hələ ki müraciətə hər hansı cavab verilməyib. Agentlikdən bunu beynəlxalq təşkilatlarla yazışmanın müəyyən vaxt aparması ilə izah etdilər. Amma sözügedən qurum məsələ ilə bağlı Türkiyənin müvafiq orqanlarına da müraciət olunacağını istisna etmədi.

"Sarı gəlin" mahnısının mahir ifaçılarından olan Akif İslamzadə isə ermənilərin illər boyu davam edən mənasız iddialarına son qoymaq lazım gəldiyini bildirdi. Onun sözlərinə görə, üzdəniraq qonşular bilərəkdən bizləri başqa müstəviyə çəkir: ""Sarı gəlin" mahnısı qədim türk mədəniyyətinin ortaq məhsuludur və 2000-3000 il tarixi var. Bu mahnının intonasiyasına görə, arxaik olduğu da məlumdur. Ermənilər nəinki qədim türk mahnılarını, həmçinin müasir mahnıları da həyasızcasına öz adlarına çıxırlar. Xatırlayırsınızsa, onlar bu yaxınlarda "Məktəb illəri" mahnısrnı da öz adlarına çıxmışdılar. Bəyəm o da qədim mahnıdır ki, tarixini, kim tərəfindən yazıldığını heç kim bilməsin?! Bu cür oğurluq ermənilərin xislətində var".

Müsahibimizin sözlərinə görə, hər dəfə mahnının nəqarət hissəsində azərbaycan dilində "sarı gəlin" sözlərinin deyilməsi də təsadüfi deyil. Akif bəy bildirdi ki, bu, həm də mahnının türk mənşəli olduğuna işarədir: "Əgər bunun əksini düşünürlərsə, qoy "sarı gəlin" sözünün nə məna verdiyini və nə üçün mahnıda türk dilində səsləndiyini sübut etsinlər. Belə çıxır ki, bunların "Sarı gəlin"dən başqa xalq mahnıları yoxdur. Çünki illərdir, bu məsələnin mübahisəsini aparırlar".

A.İslamzadə hesab edir ki, əslində ermənilərin bu cür iddiaları təsadüfi deyil. Sovet dövründə türk adı ilə bağlı bir çox şeylər kənarlaşdırıldığı üçün xalq mahnılarımız da diqqətdən kənarda qalıb. Bundan istifadə edən ermənilər isə dərhal mahnını "özəlləsdiriblər": "Sara xanım, Hacıbaba, Rəşid Behbudov bu mahnını oxuyub. Hacıbaba deyirdi ki, mən "San gəlin"i ikinci variantda oxumuşam. Bu mahnı qədim türklərin ortaq məhsulu, ortaq mədəniyyətidir".

Erməni jurnalistin qətlini pisləyən A.İslamzadə hesab edir ki, Türkiyə KİV-lərinin bu məsələdə yersiz təəssübkeşliyi tənqidə layiqdir: "Rəcəb Tayyib Ərdoğan hakimiyyətə gələn gündən bütün aləmi qatıb. Kosmopolitizm bəşəri anlayışdır. Amma bəşəri olmaq üçün də gərək insanın öz siması olsun. Bu məqamda təəssübkeşlik etmək tamamilə yersizdir".

Yeni Müsavat.- 2007.- 24 yanvar.- S. 11.