Muradova Z.

Azərbaycan muğamına əbədi həyat

Azərbaycan xalqının zəngin musiqisi qədim tarixə malikdir. İnsanların qəlbindən büllur dağ çeşməsi kimi süzülən xalq musiqisi əsrlər boyu yaşamış, tərəqqi etmiş, nəsildən-nəslə keçərək bu günümüzə gəlib çatmışdır. Milli musiqimizin bir qolu olan muğam ona görə bu qədər ürəyəyatımlı, qəlboxşayandır ki, xalqımız qədim zamanlarda öz dərdlərini muğamın dili ilə deyib.
XIX əsrdə Sadıqcan, Cabbar Qaryağdıoğlu, Cəmil Əmirov, Keçəçi Məhəmməd və başqaları bu sahədə böyük xidmətlər göstərərək muğama yeniliklər gətirmişlər. Sonrakı yüzillikdə muğam geniş intişar tapmış, inkişafının ən yüksək zirvəsinə çatmışdır. Görkəmli ifaçılar Xan Şuşinski, Əlövsət Sadıqov , Mütəllim Mütəllimov, Əbülfət Əliyev, Yaqub Məmmədov, Fatma Mehrəliyeva, Zeynəb Xanlarova, Arif Babayev, Qədir Rüstəmov, Hacıbaba Hüseynov, Canəli Əkbərov, Qulu Əsgərov, Alim Qasımov və adlarını çəkə bilmədiyimiz başqaları muğamı bütün dünya xalqlarına tanıtmış və sevdirmişlər.
Keçən əsrdə, xüsusən 1920-ci ildən sonrakı onilliklərdə demək olar ki, respublikanın bütün rayonlarında orta ixtisas musiqi məktəbləri, Bakıda isə konservatoriya və filarmoniya açılmış, muğam şöbələri yaradılmışdır. Qeyd etmək vacibdir ki, o dövrdə bütün dünyada məşhur olan dahi Üzeyir Hacıbəyov musiqi sahəsində cahanşümul xidmətlər göstərmişdir.
Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev musiqi sahəsinə böyük qayğı və ehtiramla yanaşırdı. 1969-1982-ci illərdə SSRİ-nin digər respublikalarından fərqli olaraq böyük teatrlarda və möhtəşəm konsert salonlarında Azərbaycan bəstəkarlarının səhnə əsərlərinin tamaşaya qoyulması, muğam, simfonik və kamera musiqisinin səsləndirilməsi məhz Heydər Əliyevin təşəbbüsü və köməyi ilə mümkün olurdu. Onun millətinə hədsiz məhəbbətinin nəticəsidir ki, Azərbaycan musiqisi SSRİ sərhədlərini keçərək dünyaya geniş yayıldı. Sovet dövründə heç bir müğənni Sosialist Əməyi Qəhrəmanı kimi yüksək ada layiq görülməmişdi. SSRİ-də ilk dəfə olaraq korifey sənətkarımız Rəşid Behbudovun bu ada layiq görülməsi o zaman nadir hadisə idi. Sonra Qara Qarayevin, Fikrət Əmirovun, Niyazinin qızıl əmək ordeni ilə təltif edilmələri unudulmaz rəhbərimizin qayğısının bariz nümunəsi idi.
Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, YUNESKO-nun xoşməramlı səfiri, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyeva ulu öndərin gözəl ənənəsini bu gün ləyaqətlə davam etdirir, son illər az qala unudulmaqda olan muğamımıza yeni nəfəs gətirmişdi. Radio və televiziya kanallarına yol tapmış yabançı mahnılar, populist, ucuz şöhrət axtaran istedadsız müğənnilərin xarici musiqiyə aludə olmaları, xalq musiqisindən uzaqlaşma və ona xorbaxma meyilləri nəticəsində muğam sənəti xeyli sıxışdırılmışdı. Bu zərərli meylin genişləndiyini görən muğam ustaları, muğamsevərlər və xalqın böyük bir hissəsi təəssüflənir və narazılıq edirdilər. Muğam sənətinin sıxışdırıldığı belə bir zamanda Mehriban xanım ona böyük himayə göstərdi.
Artıq xeyli müddətdir ki, bütün Azərbaycan xalqı, dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan həmvətənlərimiz və muğam həvəskarları rahat nəfəs alırlar, çünki hamı muğama qayğı göstərilməsindən məmnun qalır, muğamatımızın əbədi yaşayacağına möhkəm inanır. Bu inamı onlara hörmətli Mehriban xanım Əliyeva bəxş etmişdir.
İlk vaxtlar Prezident İlham Əliyev və Mehriban xanım Əliyevanın muğam konsertlərində saatlarla əyləşib xanəndələri maraqla dinləmələri ondan xəbər verirdi ki, muğamatımız tezliklə dirçəldiləcəkdir. Çox keçmədi ki, bu sahədə bir canlanma yarandı, qısa müddətdə tanınmış muğam ustalarının böyük konsertləri təşkil edildi. Televiziyada muğam müsabiqələrinin keçirilməsi, yaşlı və gənc nəsildən olan istedadlı müğənnilərə fəxri adların verilməsi, pensiya yaşına çatmış sənətkarlara Prezident təqaüdünün təyin edilməsi, eyni zamanda istedadlı uşaqlara bu təqaüdün şamil edilməsi görülən tədbirlər silsiləsinə aiddir. "Xalq ulduzu" televiziya müsabiqəsindən bir neçə ay keçib. Həmin müsabiqədə münsiflər ölkənin tanınmış sənət adamları olsa da tamaşaçıların göndərdikləri SMS-lər həlledici amil idi. Bu isə çox vaxt haqlı narazılıqlara səbəb olurdu, çünki zəngin təcrübəsi olan münsiflərin rəyləri bəzən SMS-lərin qarşısında heçə enir, beləliklə də ədalətsizliyə yol verilirdi.
Ancaq bir neçə həftə əvvəl Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə Az.TV kanalında başlanan muğam müsabiqəsi xalqın ürəyindən, necə deyərlər, tikan çıxardı. Respublikanın xalq artistləri, məşhur müğənnilər Arif Babayev, Əlibaba Məmmədov, Ağaxan Abdullayev, Səkinə İsmayılova, Mənsum İbrahimov, professor Ramiz Zöhrabov, sənətşünaslıq namizədi İbrahim Quliyev və layihənin müəllifi Nadir Axundov yüzlərlə gəncin arasından seçim edərək 20 nəfər istedadlını muğam müsabiqəsinə cəlb etmişlər. Gözəl səsə, normal səhnə davranışına və geyiminə, qabiliyyətə malik olan həmin gənc müğənnilər mahir ifaları ilə insanların zövqünü oxşayır, qədim xalq muğamlarını bir daha yada salır, sevdirirlər. SMS-lərin olmaması, münsiflərin ədalətli qərarları hamını razı salır, muğamın yenidən xalqa qaytarılmasına güclü inam yaradır.

Azərbaycan.- 2007.- 17 noyabr.-S. 6.