Bir görüşün tarixçəsi
və ya tezliklə görüşərik
Klemen-Ceyhun Hacıbəyli: "Ürəyim
Azərbaycanla döyünür, amma fransız kimi
düşünürəm"
Klemen Hacıbəyli
1951-ci ildə musiqiçi mühitində dünyaya göz
açıb. O, dahi Üzeyir Hacıbəylinin qardaşı
Ceyhun Hacıbəylinin nəvəsidir. Onun ata nənəsi
Azərbaycan milli jurnalistikasının banisi
Həsənbəy Zərdabinin qızı Pəri xanım
idi. Timurçin Hacıbəylinin ilk nikahından doğulan
Klemenin anası və ana nənəsi də musiqiçi olub.
Onun musiqiyə marağı və həvəsi
hərtərəfli şəkildə musiqiçilərin
əhatəsində olmasından doğan bir zərurət idi.
O, uşaq yaşlarından pianoda ifa edir, klassik musiqiyə
və caz üslubuna maraq göstərirdi. Klemen musiqi
təhsilini Amerikada Boston şəhərində alıb.
Fransaya qayıtdıqdan sonra bir müddət studiyada
musiqiçi kimi fəaliyyət göstərib. 1983-cü
ildə Polineziya adalarına yollanır və 17 ildən sonra
vətəninə qayıdır. O, Polineziya musiqisinə
həsr olunmuş tədqiqatlar aparıb, kitab yazıb və
bir neçə sənədli film yaradıb. Eyni zamanda,
Hacıbəyli sülaləsini araşdırıb və
xatirələrini yazıb, Azərbaycan musiqisi haqda tədqiqat
aparıb. Klemen 2000-ci ildə Emanuel Lüsi və onun oğlu
David Brod ilə birgə "Rumba Mama" caz triosunu
yaradır. 2001-ci ilin noyabrında Bakıda keçirilən
Dünya Azərbaycanlılarının Qurultayına
dəvət alır və Bakıya gəlir. Qayıtdıqdan
sonra o, öz qrupuna Rain Sultanovun bəstələrindən
birinin adı ilə "Qaçaqaç" adı verir.
2006-cı ildə isə Bakı Caz Festivalında iştirak
edir.
Biz onunla Bakı aeroportunda
görüşdük. Buna qədər onun haqqında
çox eşitmişdim. Mənim üçün o, çox
məşhur və tanınmış ailənin yadigarı
olmaqla bərabər, həm də maraqlı bir şəxs
idi. Hər dəfə onun mənsub olduğu
şəcərə, babası, babasının qardaşı,
məşhur Ü.Hacıbəyli haqda oxuyanda və
düşünəndə məhz Klemen barədə oxuduqlarım
yadıma düşürdü. ...İyunun 22-si 2006-cı il.
Biz artıq aeroportdayıq. Mən ucaboylu, üzündə
təbəssüm donmuş bu insanı tanımaya
bilməzdim. Bu bir təsadüf də deyildi. Onu
şəkildə də görmüşdüm. Bu o idi, Klemen
Hacıbəyli. Onun vaxtilə oxuduğum müsahibəsi
beynimdən sətirbəsətir gəlib keçdi.
2006-cı ilin yayında "Qaçaqaç" qrupu ilə
3 gün birlikdə olduq. Emanuel Lüsi çox cazibədar
və maraqlı xanım, David isə gənc və maraqlı
idi. Bəzən musiqiçilərin çox həssas, amma
eqoist olduğunu iddia edirlər. Lakin bu kiçik qrup üzvləri
çox səmimi və dostcanlı idilər. Bakı Caz
Festivalı davam etdiyi günlərdə Klemeni daim
müşayiət etdiyimdən onun maraqlı
söhbətləri, musiqi haqda düşüncələri
mənim üçün yeni bir aləm oldu. Onun Azərbaycan
musiqisinə sevgisi, muğamı bilməsi təsadüfi deyildi.
Axı onun damarlarında babalarının qanı axır. O
deyir: "Caz əslində muğamla çox yaxındır.
Bəzən isə formaca eynidir, deyə bilərəm.
Məsələn, muğamda da mətn (muğamat deyirlər
buna) və musiqi parçası var. Yəni ritmlərin
dəyişməsi və sairə. Səsin və musiqinin
tonunun qalxıb düşməsi. Bunlar birləşdikdə
isə əsl musiqi yaranır və bu, insana ən
məhrəm duyğular qədər yaxın olur. Caz həm
də ehtirasdır. Mənim ürəyim Azərbaycanla
döyünür, amma başıma gəldikdə isə,
mən fransız kimi düşünürəm. Bu ikilik musiqi
yaradıcılığımda mənə kömək
edir". Onun Azərbaycanla ilk tanışlığı
Maestro Niyazi ilə bağlıdır. 1966-cı ildə
Fransada konsert verən orkestrə dirijorluq edən Niyazi ilə
görüşünü o, təbəssümlə
xatırlayır: "Biz Niyazinin konsertində iştirak etdik
və onunla görüşmək üçün Parisdə
qaldığı otelə yollandıq. Lakin otağına
getmək üçün mətbəxdən keçməli
olduq. Bu, o dövrün tələbi idi. Bu mənim onunla ilk
birbaşa ünsiyyətim oldu. Həcər xanımla da
tanış olduq. Bu ünsiyyət eyni zamanda bilavasitə
ölkəmizlə əlaqə yaratmağımıza imkan
verdi. Ona görə də deyə bilərəm ki, mənim
Azərbaycanla ilk tanışlığım Niyazidən
başladı. Bu görüş məni bu ölkə ilə
və ailəmlə daha yaxından maraqlanmağa
həvəsləndirdi". O danışır və mən
ona baxıram. Qarşımda mənim üçün
çox maraqlı bir insanı görürəm. Bu
görüşdən çox məmnun idim və Tanrıya
təşəkkür edirdim ki, mənə belə bir şans
verib. Onun ailəsini Azərbaycanda çox tanıyırlar.
Ceyhun Hacıbəylinin Fransada təhsil alması məndə
hər zaman bir qürur hissi doğurur. Vaxtilə öz
güclü potensialını Azərbaycan üçün
sərf etməyə hazır olan, intellektli, sadə və
təvazökar, dövrün məcburiyyətləri ilə
üz-üzə qalıb Vətəndən uzaq
düşən, bununla belə qəlbləri hər zaman
Azərbaycanla döyünən və harda olurlarsa olsunlar,
yenə də Azərbaycan üçün
çalışan bu ziyalılarımızla fəxr
etməyə dəyər. Belə bir nəslin
nümayəndəsi ilə nə zamansa həmsöhbət
olacağım ağlıma da gəlməzdi. Əslində
mənim marağım Bakıda ilk dəfə "Leyli və
Məcnun"un tamaşaya qoyulması, Ceyhun Hacıbəylinin
də bu işin təşkilatçılarındın biri
olması, ya da Üzeyir Hacıbəyliyə həsr
olunmuş filmə dönə-dönə baxmağımla
məhdudlaşmır. Məşhur "Koroğlu"
operasının "Üvertüra"sını ya da
"Sənsiz"i kim sevmir ki?! Ceyhun Hacıbəyli həm
də jurnalist və publisist olmaqdan əvvəl, ən
əsası vətənpərvər idi. ...Onun
gözlərində bir qığılcım
görünür: "Babamın dostları deyirlər ki,
mən ona çox oxşayıram. Xüsusilə bu yaşda
məni ona çox bənzədirlər" - o, yenə
gülümsünür. "Mənim əsl adım
Klemen-Ceyhundur. Mən həm də onun adını daşıyıram.
Fransada Klemen, Azərbaycanda isə Ceyhunam" - deyir. Bu
təbəssümdə bir nisgillə yanaşı, qürur
da duyulur. Klemen yerli radiolardan birinin müxbirinin sualını
cavablandırır: "Bakı Azərbaycanın başı,
Şuşa isə ürəyidir. Mən babalarımın
yurdu olan Şuşada olmamışam. Amma bilirəm ki, orada
mənim babalarımın ev muzeyi olub. İndi bu tarixi
abidələr erməni vəhşiliyi nəticəsində
dağıdılıb. Şuşa mənim əcdadlarımın
yurdudur. Şuşanı yuxularımda görürəm. Lakin
onu reallıqda görməyi çox arzulayıram,
məncə, bir gün Şuşanı mütləq
görəcəm..." - o inamla təkrar edir. ...
İnanıram ki, bu arzu bir gün mütləq reallaşacaq,
Şuşamıza gedəcəyik və Ceyhun
Şuşanı mütləq görəcək. Mən
isə dostlarımı yenidən görəcəm. Axı biz
ayrılanda "Tezliklə görüşərik"
demişdik.
525-ci qəzet.- 2007.- 3 noyabr.- S. 22.