Əliquliyev R.

Azərbaycan qlobal informasiya cəmiyyətinin fəal qurucularındandır

İnformasiya cəmiyyəti qurulması müstəqil Azərbaycan Respublikasının dövlət siyasətinin əsas istiqamətlərindəndir. Son illər bu sahədə həyata keçirilən ardıcıl, məqsədyönlü tədbirlər informasiya texnologiyalarının cəmiyyət həyatındakı rolunu xeyli artırmışdır. Hələ 2002-ci ildə ümummilli liderimiz Heydər Əliyev İnformasiya Kommunikasiya Texnologiyalarının (İKT) inkişafına dair milli strategiyanın işlənməsi haqda fərman imzaladı. Respublikamızda informasiya cəmiyyətinin qurulmasının əsas müddəaları həmin strategiyada öz əksini tapdı. Bu strategiyanın qarşıya qoyduğu vəzifələr sonralar Heydər Əliyev siyasətinin davamçısı, Prezidentimiz cənab İlham Əliyev tərəfindən də qayğı ilə qarşılandı. Bunun bariz nümunəsi olaraq cənab İlham Əliyev 2003-cü ildə prezident seçildikdən sonra ilk səfərini Genevrəyə etdi. Genevrədəki sammitdə bütün aparıcı dövlətlərin nümayəndələri qarşısında bəyan etdi ki, Azərbaycan dövlətinin siyasətinin əsas prioritetlərindən biri də informasiya cəmiyyətinin qurulmasıdır.
Bir məsələni də qeyd etmək istəyirəm. Hansı dövlət rəhbəri, lider, idarəetmə ilə məşğul olan şəxs informasiya cəmiyyətinə münasibətini bildirirsə, bununla, o, demokratiyaya münasibətini ortaya qoyur. Çünki informasiya cəmiyyətinin qurulduğu ölkələrdə demokratik dəyərlər daha yüksək qiymətə malik olur. Demokratikləşmə prosesi dərinləşir. İnsan hüquqları, söz azadlığı yüksək əhəmiyyətə malik olur. Belə bir fikir də deyilir ki, demokratiyanın valyutası informasiyadır. Cəmiyyətdə demokratiyanı kasıblaşdırmaq üçün informasiya təminatı vasitələrini (TV, radio, qəzet, jurnal və s.) onun əlindən almaq kifayətdir.
Digər tərəfdən, informasiya cəmiyyətinin yaranması qlobal prosesdi. Bu, elə inteqrasiyanın özüdü. Azərbaycan isə bu istiqamətdə kifayət qədər əhəmiyyətli işlər görüb. İKT-nin inkişafına dair milli strategiyanın qəbul edilməsi, Prezident İlham Əliyevin Cenevrə sammitində çıxışı, idarəetmə sistemində struktur dəyişiklikləri, köhnə nazirliyin əsasında Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin yaradılması, respublikamızın həyatının müxtəlif sahələrində informasiya texnologiyalarının geniş tətbiqi, orta ümumtəhsil məktəblərinin kompyuterləşdirilməsi, müxtəlif strateji əhəmiyyətli İKT layihələrinin həyata keçirilməsi, ayrı-ayrı nazirliklərdə geniş şəbəkə infrastrukturunun yaradılması, ölkəmizin müxtəlif regionları üçün qəbul edilmiş regionların sosial-iqtisadi inkişaf proqramı çərçivəsində yeni iş yerlərinin yaradılması, mobil telefon bazarında sürətli inkişafın nəzərə çarpması kimi göstəricilər respublikamızda informasiya cəmiyyətinin inkişafını xarakterizə edən indikatorlardır. Mən bunu sevindirici hal kimi qeyd etmək istəyirəm ki, Azərbaycan Respublikasında informasiya cəmiyyətinin qurulması prosesinə təkcə ölkə mütəxəssislərinin deyil, beynəlxalq səviyyədə verilən qiymətlər də yüksəkdir.
İnformasiya cəmiyyəti quruculuğunda ən mühüm addım iki il öncə “Azərbaycan Respublikasında rabitə və informasiya texnologiyalarının inkişafı üzrə 2005-2008-ci illər üçün Dövlət Proqramı”nın (“Elektron Azərbaycan”) qəbul olunmasıdır. Dövlət Proqramı çərçivəsində bir sıra mühüm tədbirlər həyata keçirilmişdir. Həmin tədbirlər texniki və texnoloji xarakter daşısa da, siyasi-ideoloji, qanunvericilik, iqtisadi və s. baxımdan da olduqca mühüm əhəmiyyətə malikdir.
“Elektron Azərbaycan” Dövlət Proqramının əsas siyasi-ideoloji əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, ölkəmizdə informasiya cəmiyyəti ideyalarının yayılmasına bilavasitə təsir etmişdir. İnformasiya cəmiyyəti mövzusu artıq kütləvi informasiya vasitələrinin diqqət mərkəzindədir və mütəmadi olaraq elmi-kütləvi tədbirlərin müzakirə obyekti olur. Qeyd olunan müddət ərzində informasiya cəmiyyəti ideologiyasının insanların təfəkküründə əks olunması istiqamətində mühüm işlər görülmüşdür.
“Elektron Azərbaycan” Dövlət Proqramının iqtisadi əhəmiyyəti də çox böyükdür. Bu proqram iqtisadiyyatın intellektuallaşdırılmasına, informasiyanın, biliyin əmtəəyə çevrilməsinə böyük təkan verdi, ölkəmizdə xüsusi iqtisadi zonaların yaradılması zərurətini ortaya qoydu. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən imzalanmış “Xüsusi iqtisadi zonaların yaradılması haqqında” 6 mart 2007-ci il tarixli Fərman olduqca mühüm əhəmiyyətə malikdir. Bu fərmanda müəyyən edilən məqsədlərin reallaşdırılması ölkəmizdə texnoparklar, texnopolislər, innovasiya mərkəzlərinin yaradılmasına, alim və mütəxəssislərimizin elmi-texniki potensialından daha səmərəli istifadə etməyə, rəqabətdavamlı, elmtutumlu məhsulların istehsalına, nəticə etibarilə, informasiya cəmiyyətinin əsasını təşkil edən biliklər iqtisadiyyatının formalaşmasına böyük təkan verəcəkdir.
Dövlət büdcəsində İKT təyinatlı xərclərin nəzərdə tutulması da çox mühüm məsələdir. Bu, Azərbaycanda İKT sektorunun inkişafına dövlət qayğısının artırılmasının daha bir bariz nümunəsidir. Müvafiq xərclərin gələcəkdə daha da artırılacağı gözlənilir. Bu vəsaitlər hesabına dövlət təşkilatlarının internetə çıxışı daha da asanlaşacaq və sürətlənəcəkdir.
Müvafiq proqramın reallaşdırılması nəticəsində ölkəmizdə elektron ticarətin həyata keçirilməsi, elektron ödənişlərin geniş miqyasda tətbiq edilməsi, informasiya xidmətləri sahəsinin inkişaf etdirilməsi üçün əlverişli mühit yaradılmışdır. İKT-nın iqtisadiyyatın dövlət və özəl sektorlarında geniş tətbiq olunmasına başlanmışdır.
“Elektron Azərbaycan” Dövlət Proqramının beynəlxalq və xarici iqtisadi əməkdaşlıq nöqteyi-nəzərdən əhəmiyyəti də çox böyükdür. BMT-nin İnkişaf Proqramında, YUNESKO-da, Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqında, İKT və inkişaf naminə Qlobal Alyansda (CAİD) digər nüfuzlu beynəlxalq qurumlarda Azərbaycan çox böyük nüfuza malik ölkə kimi qiymətləndirilir.
“Elektron Azərbaycan” Dövlət Proqramı təhsil sisteminin inkişafı və təkmilləşdirilməsi nöqteyi-nəzərindən də əhəmiyyətlidir. Belə ki, bu proqram sayəsində ali təhsil müəssisələrində İKT üzrə kadrların hazırlanması istiqamətində mövcud olan problemlərə diqqət artırılmışdır, xarici ölkələrdə müvafiq kadrların hazırlanması məsələləri gündəmə gətirilmişdir. Bu baxımdan, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin təsdiqlədiyi “Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsil almasına dair Dövlət Proqramı” xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Müvafiq Dövlət Proqramına uyğun olaraq, azərbaycanlı gənclər dünyanın qabaqcıl ali təhsil ocaqlarında müasir İKT sahəsi üzrə yüksək ixtisaslara yiyələnərək, yaxın gələcəkdə ölkəmizdəki informasiya cəmiyyəti quruculuğu prosesində fəal iştirak etmək imkanı qazanacaqlar.
Həmçinin Bakıda CİSCO və Ericsson şirkətlərinin iştirakı ilə Kaspian Beynəlxalq İnformasiya Texnologiyaları Universitetinin yaradılması nəzərdə tutulur.
Məlumdur ki, dünyada informasiya cəmiyyətinin qurulmasının müxtəlif modelləri mövcuddur. Finlandiya modeli, İrlandiya modeli və s. Artıq qətiyyətlə demək olar ki, qlobal informasiya cəmiyyətinə “Azərbaycan modeli” də daxil olmaqdadır.
“Elektron Azərbaycan” Dövlət Proqramının müddəti 2008-ci ildə başa çatır. Lakin Azərbaycanda informasiya cəmiyyətinin qurulması istiqamətində görüləsi işlər hələ çoxdur. Bu proqramda qarşıya qoyulan vəzifələr müvəffəqiyyətlə yerinə yetirilsə də, cəmiyyətimiz üçün çox böyük əhəmiyyətə malik bir sıra vəzifələri də aktuallaşdırmışdır. Ona görə də növbəti müddət üçün Dövlət Proqramını hazırlamaq məqsədilə indidən müvafiq işlərin görülməsi, bu məsələdə mövcud dünya təcrübəsinin, beynəlxalq qurumların tövsiyələrinin nəzərə alınması məqsədəuyğundur.
Əlbəttə, informasiya cəmiyyəti quruculuğu mürəkkəb, vaxt tələb edən məsələdir. Ona görə də bu sahənin inkişafını təmin etmək üçün dövlətin dəstəyi çox vacibdir. Azərbaycan dövləti, xüsusilə onun rəhbəri, cənab İlham Əliyev bu sahəyə həmişə böyük qayğı ilə yanaşır. Ona görə də yaxın gələcəkdə ciddi uğurlar əldə olunacağına heç bir şübhə yoxdur.

Xalq qəzeti.- 2007.- 3 noyabr.- S. 5.