Abbasov F.

Göyçayın narı gözəl...

Göyçay yenə toy-bayram libası geyindi, təbiətin şıltaqlığına baxmayaraq təntənəli bir büsat qurdu, ikinci dəfə, həm də daha yeni bir təravətlə, mütəşəkkil formada və geniş proqramda "Nar bayramı" keçirməklə bunu ənənəyə çevirmək istəyini əməli olaraq təsdiqlədi. Mötəbər qonaqların, qonşu rayonların nümayəndələrinin, elliklə bütün göyçaylıların iştirak etdiyi bu təntənəli mərasim həm də bu sahədə itirilməkdə olan şöhrətin bərpasının nümayişi idi.
Azərbaycanımızın hər guşəsi bir neməti ilə məşhurdur. Göyçayın şan-şöhrəti isə tarixən narçılıqla bağlı olub, şəninə nəğmələr qoşulanda heç vaxt bu qiymətli, əvəzsiz nemət yaddan çıxmayıb, "Göyçayın narı gözəlE" deyilib.
Narçılıq təkcə sözdə Göyçayın şan-şöhrəti deyil, həm də onun iqtisadiyyatında aparıcı rola malikdir. Təsadüfi deyil ki, ümummilli liderimiz Heydər Əliyev Azərbaycana rəhbərlik etdiyi ötən əsrin 70-ci illərində bu bölgədə narçılığın inkişafı ciddi nəzarət altındaydı. Göyçayın narçılıq üzrə ixtisaslaşdırılması istiqamətində planlı iş gedirdi. O dövrdə üç dəfə Göyçaya səfər edən ulu öndərin tapşırığı ilə bu məqsədlə xüsusi proqram da hazırlanmışdı və uğurla həyata keçirilirdi. Bu sıradan Bığır və Qarabaqqal kəndlərində narçılıq sovxozları yaradıldı. 1000 hektardan artıq yeni nar bağları salındı. İtaliyadan gətirilən müasir avadanlıqlarla təchiz edilən, illik istehsal gücü 25 min dekalitr olan Nar Emalı Zavodu istifadəyə verildi. O illərdə həmin müəssisənin məhsulları süfrələr bəzəyi idi, sovetlər məkanında əl-əl gəzirdi.
Ancaq müstəqilliyimizin ilk illərində ümumilikdə respublika iqtisadiyyatının aparıcı sahələrinə vurulan zərbələr narçılıqdan da yan keçmədi. Min bir zəhmət hesabına salınan bağlar məhv edildi. 100 hektarlarla ərazidə nar ağacları yanacaq odunu kimi qırıldı. Bir vaxtlar yaz ağzı al qırmızı xalını xatırladan, göz oxşayan bağlar xarabazara çevrildi. Hətta həmin xarabazarlar bəzi ərazilərdə bu gün də qalmaqdadır. Mövcud emal müəssisələri fəaliyyətlərini dayandırdı. Narçılıq sovxozlarının əmlakı talan edildi. Hətta elə bir vəziyyət yaranmışdı ki, Göyçay narı xatirələrdə yaşamaq təhlükəsi qarşısında qalmışdı.
Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin ikinci dəfə hakimiyyətə qayıdışı bu təhlükəni aradan götürdü. İqtisadiyyatın bütün sahələri kimi aqrar sektor da yeni bir mərhələyə qədəm qoydu. İntensiv inkişafın təmin olunması istiqamətində həyata keçirilən qlobal tədbirlər Göyçayda narçılığın itirilmiş şöhrətinin bərpasına da təkan verdi. Təkcə son bir ildə burada 1500 hektardan artıq yeni nar bağları salınıb. 1000 nəfərdən artıq kənd əməkçisi bu bağların becərilməsi işinə cəlb olunub. Nar bağlarının məhsuldarlığını artırmaq üçün mütərəqqi aqrotexniki tədbirlər həyata keçirilib.
Keçmiş şöhrətin bərpası narın qiymətini və sahəyə marağı artırıb.
Keçən il nar bayramının keçirilməsi və məqsədli şəkildə gerçəkləşdirilən əməli tədbirlər rayonda nar istehsalının 30 min tona çatmasına, narın tədarük qiymətlərinin təxminən iki dəfə artmasına səbəb olub, rayon əhalisinin büdcəsinə keçən il təkcə narçılıqdan 4 milyon manatdan artıq vəsait daxil olub. Cari ildə isə ilkin hesablamalara görə nar istehsalı 40 min ton səviyyəsində, əhalinin narçılıqdan pul gəlirləri isə 7 milyon manatdan artıq olacaqdır.
Nar emalının gəlirli sahə olduğunu yaxşı bilən iş adamları yeni istehsal müəssisələri yaratmaqla, bu sahə üzrə ixtisaslaşmış sənaye müəssisələrini yenidən qurmaqla dünya standartlarına cavab verən nar şirəsi və ekstratlarının istehsalına nail olurlar. "Garnet" Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti üçün şəhərin sənaye zonasında ayrılmış torpaq sahəsində 3 ay müddətində İtaliyada istehsal edilmiş ən müasir avadanlıqlarla təchiz olunan nar şirəsi istehsal edən emal müəssisəsi istifadəyə verilib. Bu günlərdə həmin müəssisədə yeni süzmə və avtomatik qablaşdırma sexləri də istehsala qoşulub. Cari ildə rayonun Bığır kəndində ilkin nar emalı müəssisəsinin tikintisi üçün torpaq sahəsi ayrılıb. Hazırda Göyçay konserv və süd zavodlarında, "Garnet" MMC-nin meyvə emalı müəssisəsində istehsal olunan nar şirələri və ekstratları dünya bazarına çıxarılır. Amerika Birləşmiş Ştatlarında, İsraildə, Almaniyada Göyçayın nar şirəsi böyük həvəslə alınır.
Bütün bunlar bayram tədbirlərinə yeni bir rəng qatmışdı. Bir əlamətdar cəhət də o idi ki, Nar bayramı respublika Prezidenti İlham Əliyevin tövsiyəsi ilə keçirilirdi və təkcə iqtisadi yox, həm də siyasi əhəmiyyət daşıyırdı. Narın vətəni Azərbaycandır. Bu, məlum bir həqiqətdir. Şirvan torpağında, xüsusən də Göyçayda narçılığın tarixi çox qədimdir. Lakin torpağımıza, musiqimizə, mətbəximizə, bütün milli dəyərlərimizə göz dikən bədnam qonşularımız nara da sahib durmaq istəyir və bu məqsədlə iş aparırlar. Hətta digər ölkələrdə onların əmtəə nişanları ilə nar şirələri də satılır. Göyçayda keçirilən Nar bayramı həm də narın vətəninin Azərbaycan olduğunun nümayişi idi.
Göyçaylılar bayram tədbirlərinə böyük ruh yüksəkliyi ilə qatılmışdılar. Bu son illər rayonda həyata keçirilən quruculuq, abadlıq və yenidənqurma işlərinin, Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramının uğurlu icrasının doğurduğu xoş ovqatın bəhrəsi idi. Dövlət Proqramının qəbul olunduğu gündən ötən müddət ərzində, eləcə də son bir ildə Göyçay rayonunda çox iş görülüb.
İqtisadiyyatın bütün sahələrində intensiv amillər ön plandadır. Ötən il 42423 ton taxıl istehsal edilib. Bu, məhdud torpaq imkanlarına malik olan Göyçay rayonu üçün rekord göstəricidir. Barama istehsalındakı artım isə 72 faizə yaxındır. Meyvə istehsalında da artımı təmin etmək üçün əməli tədbirlər həyata keçirilir.
Aqrar sahədəki yüksəliş emal sənayesinin inkişaf etdirilməsini, yeni müəssisələrin istifadəyə verilməsini və mövcud zavodların istehsal güclərindən daha səmərəli istifadəni zərurətə çevirir.
Son bir ildə bu istiqamətdə çox iş görülüb. Göyçay Konyak Zavodunun spirt istehsalı sexində müasir avadanlıqlar quraşdırılıb, yeni şərabdoldurma sexi istifadəyə verilib. Konserv zavodunda əsaslı yenidənqurma işləri aparılıb, Qida Məhsulları Kombinatının nar emalı sexində yeni axın xətti quraşdırılıb. Göyçay Süd Zavodunda müasir standartlara cavab verən, dünya bazarlarına çıxarılmağa layiq süd məhsulları və meyvə şirələri istehsalı təşkil edilib. Şəhərin sənaye zonasında "Garnet" Açıq Tipli Səhmdar Cəmiyyətinə məxsus, ümumi sahəsi 6300 kvadratmetr, gün ərzində 150 ton meyvə emal edən müəssisə istifadəyə verilib. Burada ən müasir süzmə və avtomat qablaşdırma xətləri quraşdırılıb.
Kərpic zavodunda məhsul istehsalını artırmaq üçün yenidənqurma işləri aparılıb. Yeni kürələr və talvar istifadəyə verilib, müasir nəqliyyat vasitələri alınıb.
Bütün bu tədbirlər, təbii ki, intensiv inkişafın təmin olunmasına xidmət edir, ümumilikdə mövcud problemlərin həllinə şərait yaradır. Həllini tapmaqda olan problemlər isə çoxdur. Göyçay şəhərinin su təchizatı və kanalizasiya sisteminin yenidənqurulması məqsədilə Azərbaycan hökuməti ilə Asiya İnkişaf Bankı arasında 8 milyon ABŞ dolları dəyərində kredit sazişi imzalanıb. Hazırda layihənin həyata keçirilməsi məqsədilə tender keçirilməkdədir.
Göyçay şəhərinin sel sularından mühafizəsi üçün tədbirlər davam etdirilir. Son iki ildə Göyçay çayında 1000 paqonometr beton bənd inşa edilib. Həmçinin Asiya İnkişaf Bankının ayırdığı 1 milyon manat kredit hesabına 1000 paqonometr daş beton bənddə tikinti işləri başa çatdırılıb.
Kənd yaşayış məntəqələrinin suvarma suyu ilə təminatının etibarlılığını artırmaq məqsədilə Göyçay çayının məcrasında inşa edilən nizamlayıcı qurğunun tikintisində işlər sürətlə aparılır. Bu günə qədər obyektdə 1500 manatdan artıq tikinti quraşdırma işləri yerinə yetirilib. Qurğu istifadəyə verildikdən sonra 20 min hektardan artıq əkin sahələrinin suvarma suyu ilə təminatı əsaslı surətdə yaxşılaşdırılacaqdır.
Qarabağ müharibəsi əlillərinin və şəhid ailələrinin mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün 24 mənzilli yaşayış binası inşa edilir və ilin sonuna qədər həmin binanın istifadəyə verilməsi nəzərdə tutulub. Cari ildə Ərəbcəbirli kəndində 132 şagird yerlik məktəb binası və Şəkər kəndində 80 yerlik 4 əlavə sinif otağı istifadəyə verilib, 1 saylı və şəhər internat orta məktəblərində əsaslı təmir işləri aparılıb, Olimpiya İdman Kompleksinin təməli qoyulub.
Sahibkarlığın inkişafına diqqət və qayğı gücləndirilib. İş adamlarının vəsaiti hesabına iki qum-çınqıl karxanası, yeni mebel istehsalı müəssisəsi, onlarla ticarət və xidmət obyekti istifadəyə verilib. Hazırda Göyçay şəhərində 10 mərtəbəli iki yaşayış binasının tikintisi aparılır. Fəaliyyətdə olan obyektlərin genişləndirilməsi və yenidən qurulması, kiçik və orta sahibkarlığın inkişaf etdirilməsi və görülmüş digər tədbirlər nəticəsində son dörd ildə 5842 yeni iş yeri, o cümlədən 3484 daimi iş yeri açılıb. Abadlıq, quruculuq işləri, yenidənqurma tədbirləri gündən-günə yeni vüsət almaqdadır. Heydər Əliyev prospekti, Natəvan, Ə.Kərim, M.Hüseynzadə, Nizami küçələri başdan-başa abadlaşdırılıb, müasir işıqlandırma sistemləri qurulub, prospektdə, ulu öndərin Xatirə muzeyinin qarşısında musiqili fəvvarənin tikintisi başa çatdırılıb. Heydər Əliyev parkında kürəvi fəvvarə istifadəyə verilib. Ötən müddət ərzində şəhərin küçə və meydanlarına 200 min kvadratmetrdən artıq yeni asfalt örtüyü salınıb. Şəhidlər xiyabanında şəhidlərin xatirəsini əbədiləşdirmək üçün yeni kompleks və muzey inşa edilib. Sabir adına mədəniyyət və istirahət parkı genişləndirilib. Böyük Vətən müharibəsi və Qarabağ müharibəsində həlak olmuş, itkin düşmüş göyçaylıların xatirə kompleksi Şəhidlər xiyabanına köçürülüb. Parkda Ana və uşaqlar üçün istirahət mərkəzi inşa edilib.
Həyata keçirilən bu tədbirlər Göyçayın hüsnünə özgə bir yaraşıq verib. Bayram təntənələri, meydan və xiyabanlarda bir-birini tamamlayan rəngarəng tədbirlər, şənliklər, idman oyunları, yarmarkalar, əyləncələr, gün ərzində davam edən çal-çağır və insanların çöhrəsindəki sevinc, fərəh bu yaraşığa yeni-yeni çalarlar qatırdı. Bütün günü yağan narın yağış isə sanki sabahkı bolluğa bir işarə idi...

Azərbaycan.- 2007.-30 oktyabr.- S.6.