Ermənistanın
Azərbaycana qarşı yeritdiyi
işğalçılıq siyasətinin acı
nəticələrindən biri də təcavüzə
məruz qalmış ərazilərimizdə mədəni
abidələrin dağıdılıb izinin
itirilməsinə cəhd göstərilməsidir.
AzərTAc-ın xüsusi müxbiri xəbər verir ki,
Azərbaycanın AŞ PA-dakı nümayəndə
heyətinin üzvü Rafael Hüseynov qurumda bununla
əlaqədar 2001-ci ildən indiyə qədər 10-dan
artıq sənəd hazırlamışdır. Millət
vəkili bu ilin payız sessiyasında daha bir sənəd
təqdim etmişdir. Bu sənəd çox mühüm bir
problemə - Azıx mağarasına həsr edilmişdir.
R.Hüseynov bununla bağlı bildirmişdir ki, sessiya
günlərində Mədəniyyət, elm və təhsil
komitəsinin yığıncaqlarında, həmçinin bu
komitəyə daxil olan alt komitənin toplantılarında
Ermənistandakı Azərbaycan mədəni irsinin
vəziyyəti, eləcə də işğal
altındakı ərazilərimizdə mədəni irsin
problemləri ilə bağlı dəfələrlə
çıxış etmişdir. Lakin erməni tərəfi
də sakit durmur, onlar da guya Naxçıvanda erməni
abidələrinin dağıdılması ilə
əlaqədar saxta informasiyalar yayır, heç bir
əsası olmayan sənədlər tərtib etməyə
səy göstərirlər. Ona görə də Azıx
mağarası ilə əlaqədar Nazirlər
Komitəsinə növbəti sual ünvanlanmışdır.
Bu sual sırf elmi mənbələrə əsaslanan və
ermənilərin həqiqətən Azərbaycan mədəni
irsinə qarşı apardığı təcavüzü
əyani şəkildə göstərən bir faktdır.
Sənəddə deyilir: Zəbt olunmuş Dağlıq
Qarabağdan kənarda Ermənistanın işğal etdiyi daha
7 Azərbaycan rayonundan biri olan Füzuli ərazisindəki
Azıx mağarası dünya mədəni irsinin Paleolit
dövrünə aid ən nadir nümunələrindəndir.
Hələ 1960-1970-ci illərdə Azərbaycan arxeoloqları
bu mağarada sistemli qazıntı işləri aparmış,
tədqiqatlar nəticəsində 12 təbəqədən
ibarət mağaranın 550-600 min il yaşı olduğu
müəyyənləşdirilmişdir. Elə həmin
illərdə Azərbaycan alimləri bu mağara ilə
bağlı monoqrafiyalar, çoxlu elmi məqalələr,
dissertasiyalar yazmış, onun barəsində məlumatlar
dünyanın müxtəlif ensiklopediyalarında yer
almışdır. Azıx mağarasında
tapılmış 19-20 yaşlı qadın kəlləsinin
isə Avropanın ən qədim insanının
qalıqları olması elmdə təsdiqlənmişdir.
Qədim daş dövrünü əks etdirən bu unikal
abidə Füzuli rayonu işğal edildikdən sonra bir
müddət silah anbarı kimi istifadə edilmiş,
nişangaha döndərilərək əsgərlərin təlim-məşq
bazalarından birinə çevrilmişdir.
Törədilmiş vandalizm aktları nəticəsində
tarixi abidəyə ciddi zərər dəymiş və bununla
bağlı AŞ PA-da vaxtilə ayrıca sənəd
hazırlanmışdır.
Azərbaycan alimləri Azıx mağarasını YUNESKO-nun
"Dünyanın mədəni və təbii irsi"
siyahısına salınması üçün zəruri
materiallar toplamışdır. Əslində,
bəşəriyyətin və Avropa insanının tarixini
öyrənmək baxımından burada mütəmadi
tədqiqatlar aparılmalıdır. Lakin Ermənistanın
həyata keçirdiyi işğalçılıq
siyasəti bu məsələyə mane olur. Ona görə
də ilk növbədə, təcavüzə son qoyulmalı,
işğal edilmiş ərazilər
boşaldılmalıdır. Lakin indiki halda heç olmazsa,
abidənin daha ciddi ziyan çəkməsinin
qarşısını almaq, tədqiqatların
çərçivəsini genişləndirmək vacibdir.
Bütün bunları nəzərə alaraq R.Hüseynov
Nazirlər Komitəsindən soruşur: "Nazirlər
Komitəsi səlahiyyətlərindən istifadə
edərək Avropa tarixi üçün müstəsna
əhəmiyyət kəsb edən Azıx mağarasında bu
sahə üzrə mütəxəssis olan Azərbaycan
arxeoloqlarının tədqiqatlar aparması üçün
müvafiq şəraitin yaradılması və onların
təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üçün
Ermənistan dövlətinə hansı təsiri göstərə
bilər?"
Azərbaycan.-2007.- 7 oktyabr.- S.3.