Qaliboğlu E.

Sənətim naminə çox çətinliklərə dözmüşəm

Şəfiqə Axundova: "Son vaxtlar nadir hallarda mahnı yazıram"

Onun mahnıları həmişə repertuardadır. Ömrünü daim yaradıcılıq qayğılarıyla yükləyib, taleyinə dönük çıxmayıb. Hətta bəstəkarlığına mane olduğuna görə ailədən də imtina edib. O vaxtdan mehrini oğlu Talehə salıb, bəstəkarlıq sənətinə olan sevgisini daim alışdırıb. Ustadı Üzeyir bəyi həmişə böyük sayğıyla xatırlayır. Üzeyir bəy Şəfiqə xanım tələbə olarkən ona maddi və mənəvi cəhətdən kömək edib, bəstəkarlıq istedadını aşkarlamağa ruhlandırıb.

Beləliklə, xalq artisti, 83 yaşlı Şəfiqə Axundova ilə həmsöhbətik.

- Şəfiqə xanım, necəsiniz? Ömrün-günün hansı vədəsidir?

- Sağ olun, yaxşıyam. Babatam. Həyatdır, yaşayıram. Heçə aydır ki, yaradıcılıq sarıdan bir yenilik yoxdur. Bu yayın istiləri məni lap əldən saldı. Gözləyirəm ki, havalar bir az da soyusun, özümə gəlim. Hələ mən deyən sərinlik yoxdur. Azca istilik belə ürəyimə pis təsir edir. Yaş özünü indi daha ciddi göstərir.

- Yayı harada keçirdiniz?

- Əvvəlcə Şəkiyə getdim, orada dura bilmədim, çox isti idi, Bilgəhə getdim. Gördüm yox, burda da qalmaq mümkün deyil. Hə isə, bir zülmlə yayı başa vurdum. Bir az dənizdən uzaq düşmüşdüm. Həyatdır, hansısa bəxtəvər həyatı nə cür yaşayır, mən nə cür yaşayıram.

- Amma sizi də bəxtəvər oxşayanlar az deyil.

- Hə bilim, o qədər problemlərim, dərdim-sərim var ki? Deyə bilmirəm.

- Amma eviniz, şəraitiniz var. Hələ dövlət yüksək təqaüd də verir.

- Bəli, ev, təqaüd var, sağ olsunlar, razıyam. Amma narahatlığım ürəyim sarıdandır. Çox xəstəyəm. Deyəsən, daha axırdır (kövrəlir).

- Hər halda məncə, qocalığın da öz gözəlliyi var. Düzdür, qocalıqda ömrün çoxu getsə də, dünyanı anlamaq sarıdan aydınlıq artır.

- Bircə bu soyuqlar düşsəydi, yaxşı olardı. Cavanlıqda isti-soyuq nədir, bilməzdim. Dərman atıram. Həkim gəlmişdi, dərman yazdı. Dərmanı da həmişə ata bilmirəm, xeyri yoxdur.

Dərman atmaqla da aram yoxdur.

- Həslinizdə uzunömürlü olubmu?

- Biz tərəfdə olmayıb. Adam vaxtında getsə yaxşıdır.

Sənətimdən ötrü çox çətinliklərə dözmüşəm. Sevinirəm ki, sənətdə istədiyim zirvəyə qalxdım. Yaradıcılıqda uğur qazanmaq yuxusuz gecələrin bahasına başa gəlir. Opera, operetta, 65-ə qədər dram tamaşasına musiqilər yazmışam. Gəncliyimdən bəri çox işləmişəm, görünür, artıq tamam yorulmuşam. "Laylay", "Gözlərimin işığı", "Hədən oldu?" "İntizar" və başqa mahnılarım populyardır.

- Bugünkü gənclərin mahnı yaradıcılığı sizi qane edirmi?

- Bugünkülərdə milli musiqidən uzaqlaşma meylləri də hiss edirəm. Mən Üzeyir Hacıbəyovdan dərs almışam, onun dediklərinə əməl etdim. Axıra kimi milli kökə, musiqimizə bağlı olacağam. Əsil sənət həmişə yaşayır. Üzeyir bəy dahi idi, musiqimizi incəliklərinə qədər bilirdi. Belə adamlar həmişə doğulmur. Elə təkcə "Koroğlu" operası hər şeyə dəyər. Hər il Üzeyir bəyin məzarını ad günündə ziyarət etmişəm. Bu il Bilgəhdə olduğumdan gedə bilmədim. Üzeyir bəy böyük insan idi. Görürsən, indi bəziləri heç nə yazmamış özlərindən çox razı görkəm alırlar. Üzeyir bəydə heç vaxt özündən razılıq görmədim, çox təvazökar idi. Gərək bəstəkar musiqi yazanda fikirləşsin ki, onu ilk növbədə xalq dinləyəcək. Təəssüf ki, xalqın milli musiqi mədəniyyətinə sadiq adamlar azdır.

Üzeyir bəy həmişə tələbələrinə qarşı ciddi və doğma idi.

Sinfə girəndə sifətimizə baxıb deyirdi: "Deyəsən, çörək yeməmisən, rəngin saralıb". Əlindən gələn köməkliyi edərdi. Ağır müharibə illəri idi, çörək tapılmırdı.

- İnsan çox şey arzulayır, amma aza yetir. Gəncliyinizdən bəri arzulayıb yetə bilmədikləriniz varmı?

- Sənətdə arzularıma çatmışam. "Ev bizim, sirr bizim" operettam da uzun müddət səhnədə oldu. Həsibə Zeynalovadan sonra o operetta daha getmir. Dedilər Həsibə xanımdan sonra Əsməti oynayan başqası yoxdur. "Gəlin qayası" isə repertuardan çıxarılmayıb.

- Azərbaycan musiqisindəki özgə əhvallardan bu gün tanınmış bəstəkarların demək olar, hamısı şikayətlənir, amma bu özgəliklərə qarşı müqavimət o qədər də görünmür. Təəssüf ki, musiqidəki özgəliklərin çeşidi gündən-günə daha da əlvanlaşır.

- Azərbaycan estradası deyəndə o demək deyil ki, estradada yad musiqi xalları vurasan. Mənim "İntizar" mahnım var. Bu da estrada mahnısıdır, amma milli kökə tamamilə bağlıdır. Heç uzağa getməyək, iki il qabaq dillər əzbəri olan bayağı mahnılar bu gün niyə oxunmur? Ona görə ki, milli kökə bağlı deyil. Belə mahnılar bu səbəbdən yadda da qalmır.

- Oğlunuz Taleh hazırda nə işlə məşğuldur?

- O, istedadlı pianoçudur. Hazır notu verirsən, bəstəkarın yazdığından da yaxşı çalır. Bir ana kimi yox, bəstəkar kimi deyirəm, Taleh güclü pianoçudur: klassik musiqi ilə yanaşı xalq mahnılarını da çox gözəl çalır.

- Bir vaxtlar İbrahim Tatlısəs mahnınızı oxuduğuna görə qalmaqal yaranmışdı...

- O, "Hədən oldu"nu kinoda oxumuşdu. Bakıya gələndə onunla görüşdüm, bilirdi ki, mahnı mənimdir, amma nəsə, ürəyimcə olan hərəkət eləmədi. Bu barədə danışmaq istəmirəm. Ümumiyyətlə, indi hər yerdə - telekanallarda, radiolarda, toylarda mahnılarım oxunur, amma mənə qonorar çatmır. Yenə sovet vaxtı qonorar olurdu.

- Maraqlıdır, sizin üçün mahnı necə yaranır?

- Qəribə xasiyyətim var. Otururam, birdən əlimə ürəyimə yatan şeir keçəndə o saat mahnını yazıram. Heçə ay qabaq bir kitab əlimə keçdi, gözüm maraqlı şeirə sataşdı: "Ömürdən bir gün də keçdi". Bu şeir məni necə tutdusa, oturdum yazdım, rahatlandım. Məndə mahnı yağış kimi gəlir, xüsusi gözləmirəm. 1940-cı ildən yaradıcılıq halım belədir.

Yalan olmasın, evdə bir anbar kitab var. Kitablrını ya görüşəndə bağışlayırlar, ya da aşağıda qapıçıya verirlər. Baxıram, ürəyimə yatan mətnlər çox olmur. Son vaxtlar nadir hallarda mahnı yazıram. Amma həmişə qələmimə sadiqəm.

Xalq qəzeti.- 2007.- 6 oktyabr.- S.14.