Ucal A.

İnsan təkcə musiqimizi sevməyi yox, sevdirməyi də bacarmalıdır”

Onun haqqında danışanda həmişə “lirik mahnıların mahir ifaçısı” deyirlər.

Qısa tərcümeyi-hal:

1957-ci ilin 10 noyabrında Naxçıvan şəhərində anadan olub. Orta məktəbi 1974-cü ildə Naxçıvanda bitirib. Daha sonra Naxçıvan Pedaqoji İnstitutunun tarix fakültəsinə daxil olub. 1981-ci ildə Rafiq Babayevin rəhbərlik etdiyi simfonik orkestrdə işləmək üçün dəvət alıb. Hazırda da Rafiq Babayev adına studiyada işləyir. 1997-ci ildə “O torpaqlar, haradan ki, biz gəlmişik” layihəsinin solisti kii “Qremmi” mükafatçısı olub. 2001-ci ildə “Humay” mükafatına layiq görülüb. 2003-cü ildə ilk dəfə “Skruk” Norveç xoru ilə Azərbaycan musiqilərini ifa edib. Ailəlidir. Üç oğul atasıdır.

Onun haqqında danışanda həmişə “lirik mahnıların mahir ifaçısı” deyirlər. Ancaq bu hələ hamısı deyil. O həm də musiqimizin mahir təbliğatçısıdır. Kim bilir, bu günə qədər onun səsi ilə musiqimizi neçə-neçə insan tanıdı. Əslində bunun üçün ona uzaq ölkələrə getməyə də ehtiyac yoxdur. Elə Azərbaycanda da onun səsinin işığına yığışanlar az deyil. Müsahibimiz sevimli müğənnimiz İlqar Muradovdur.

- Səhnəyə gəlişinizi necə xatırlayırsınız?
- Mən uşaq yaşlarından musiqi ilə məşğul olmuşam. 5 yaşında, demək olar ki, pianinoda çalıb-oxuyurdum. Xalq mahnılarını daha çox sevirdim. Bu həvəs mənə anamdan keçmişdi. Anamın çox gözəl səsi var. Elə indi də o oxuyanda ağlayıram. Anamı musiqidə ilk müəllimim də adlandıra bilərəm.
1972-ci ildə musiqi məktəbini bitirdim. Elə o ildən də pionerlər evində dərnək rəhbəri kimi işləməyə başladım. Sonrakı illərdə Filarmoniyada işləməyə başladım. Filarmoniyada fəaliyyət göstərməklə yanaşı, dövlət konsertlərində də iştirak edirdim. 1981-ci ildə isə mərhum Rafiq Babayev məni professional səhnəyə dəvət etdi. Elə o ildən də Azərbaycan musiqisinə xidmət edirəm.

- Bu gün musiqimizin uğurları ilə yanaşı, problemlərindən də danışırlar. Sizin bu məsələyə münasibətiniz necədir?
- Təbii ki, son illər incəsənətə mənfi təsirlər var. Musiqiyə də bilavasitə. Musiqidə bu daha çox bayağı musiqilərin yayılması ilə bağlıdır. Məncə, bu işdə özəl televiziyaların, radioların da rolu az deyil. Mən çox təəssüf edirəm. Ancaq bir tərəfdən də sevinirəm ki, musiqimizi təmsil etməyə qadir olan gənclərimiz yetişir.

- Sizcə musiqi insana hansı hissləri aşılamalıdır?
- Bu gün həyatımızı musiqisiz təsəvvür etmək mümkün deyil. Düzdür, hər kəsin öz zövqünə uyğun musiqisi var. Ancaq bütün hallarda musiqi insana yüksək hisslər aşılamalıdır. Bir də mənə elə gəlir ki, insan musiqini dinləməyi bacardığı kimi, dərk etməyi də bacarmalıdır.

- Bu gün tamaşaçı zövqünü daha çox kim formalaşdırır: bəstəkar, yoxsa müğənni? Çünki bu günün tamaşaçısı ilə dünənin tamaşaçısı arasında kifayət qədər fərq var...
- Yəqin sizin də yadınızdadır ki, əvvəllər bədii şura var idi və əgər belə demək mümkünsə, zəif musiqiləri bu şuradan buraxmırdılar. Ona görə də efirdə həmişə yaxşı musiqilər səslənirdi. İstər xalq mahnıları olsun, istər bəstəkar mahnıları... Bir növ insanlar bu musiqilərdən tərbiyə alırdılar. İndi təəssüf edirəm ki, bayağı musiqilər çox geniş yayılıb. Üstəlik, belə mahnılar daha çox reklam xarakteri daşıyır. Bu da, təbii ki, tamaşaçıların zövqünə mənfi təsir göstərir. İndiki dövrdə bədii şuraların yaranması nə qədər real ola bilər, bilmirəm, ancaq hansısa yollarla bayağı musiqilər aradan götürülməlidir. Çünki əsl Azərbaycan musiqisi çox zəngin musiqidir. Bəstəkar və ya ifaçı məsələsinə gəlincə, məncə, burada heç kim kənarda qalmamalıdır. Bəstəkar da, ifaçı da yaxşı musiqi üçün çalışmalıdır. Təbii ki, burada şairi də unutmaq olmaz...

- Son vaxtlar mahnılar tez unudulur. Ancaq elə mahnılarımız var ki, neçə illərdir yaddan çıxmır. Yeri gəlmişkən, sizin yaradıcılığınızda da belə mahnıların sayı az deyil. Sizcə, bu, daha çox nə ilə bağlıdır? Və ya burada informasiya bolluğunun rolu nə qədərdir?
- Təbii ki, ilk növbədə keyfiyyətdən çox şey asılıdır. Yaxşı musiqi heç vaxt unudulmur, həmişə yaşayır. Məsələn, bizim xalq musiqimizi götürək və ya 60-cı 70-ci illərin bəstəkar musiqilərini... Mən düşünürəm ki, bu musiqilər həmişə yaşayacaq və heç vaxt unudulmayacaq. Mənim repertuarımın da, demək olar ki, hamısı retro musiqilərdir. Ancaq dünənkilər öz yerində, bu gün də yaxşı musiqilər olmalıdır. Digər tərəfdən, informasiya bolluğu ilə bağlı dedikləriniz də doğrudur. Bu gün informasiya həddindən artıq çoxdur və bu çoxluqda yaxşı mahnıların “itib getməsi” də təbiidir. Mənə elə gəlir ki, bu məsələdə əsas sözü zaman deyəcək.

- Bu gün Azərbaycan musiqisinin dünya musiqisindəki yeri nə qədərdir? Daha doğrusu, bu gün musiqimizi kifayət qədər təmsil edə bilirikmi?
- Mən düşünürəm ki, bu gün Azərbaycan musiqisinin geniş təbliğinə ehtiyac var. Çünki bizim musiqimizə qulaq asanlar onun zənginliyini, dərinliyini hiss edirlər. Hətta bir filosofun bu barədə bir sözü var: “Əgər qeyri-azərbaycanlı Azərbaycan musiqisini bir azərbaycanlı qədər dərk edə bilsə, o ölə bilər”. Yəni bizdə o qədər zəngin bir musiqi var. Bizdə, doğrudan da, Alim Qasımov musiqimizi çox yüksək səviyyədə təbliğ edir. Əzizə Mustafazadənin də bu sahədə xidmətləri az deyil. Mənə elə gəlir ki, belə musiqiçilər başqa ölkələrdə çox olmalıdırlar.
Mənim də payımda müəyyən layihələr var. Mən də dünyamiqyaslı layihələrdə iştirak etmişəm. Məsələn, Tur Heyerdalın “O torpaqlar, haradan ki, biz gəlmişik” layihəsi də belə layihələrdəndir. Bu layihə dünyada çox tanındı. 1995-ci ildə başladı, 1996-cı ildə başa çatdı. 1997-ci ildə isə “Qremmi” mükafatı aldı və üç ən yaxşı layihədən biri seçildi. Brilyant xanımla mən bu layihədə solist idik. Demək olar ki, onunla Norveçin hər yerində çıxış etdik. Kaliforniyada çap olunan “Qurban adına” albomum da bir növ bu layihələrin nəticəsi idi. O albom təkcə Amerikada yox, başqa ölkələrdə də çox geniş yayıldı. Hətta bu gün də həmin albomla mənə bağlı zəng edənlər, dəvət göndərənlər var.

- İlqar Muradov bir insan kimi...
- Hər şeydən əvvəl mən insanları sevməyi bacarıram. Onların şəxsiyyətini sevməyi, onların şəxsiyyətinə hörmət etməyi bacarıram. İstər evdə olsun, istər qonşuda olsun, istər iş yerində olsun... Harada olursa-olsun, insanların şəxsiyyətinə hörmətim var. Yəqin ki, insanlar da bunu hiss edirlər.

- Öz-özünüzlə üzləşdiyiniz məqamlar olurmu? Bunu, haradasa, bir peşmanlıq və ya bir etiraf kimi də qiymətləndirmək olar.
- Əlbəttə olur. Hətta mən deyərdim ki, çox olur... Məsələn, burada psixoloji bir məqamı qeyd etmək istəyirəm. Bəzən elə insanlar olur ki, sən onlara hörmətlə yanaşırsan, ancaq onlar bunu zəiflik kimi qəbul edirlər. Belə məqamlarda mən özümü tənbeh edirəm. Düşünürəm ki, bəlkə, haradasa səhv edirəm.

- Ailənizdə davamçılarınız varmı?
- 3 oğlum var. Böyük oğlum dövlət məmurudur. Ortancıl oğlum universitetdə oxuyur, axırıncı kursdadır. Balaca oğlumun musiqidə çox böyük istedadı var. Ancaq o da hələ 5-ci sinifdədir. Mən elə gəlir ki, musiqiçi olmaq şərt deyil. Əsas məsələ musiqini sevib, onu başa düşməkdir. Onlar da musiqini həm sevir, həm də başa düşürlər. Bu da məni qane edir.

- Bir az da yaradıcılıq mətbəxiniz barədə...
- İşlər çoxdur. Yeni mahnılar üzərində işləyirəm. Yeni layihələr var. Məsələn, bu yaxınlarda Filarmoniyada maraqlı bir konsert proqramı ilə çıxış etməliyəm. Sonra bu konsert həm audio, həm video albom şəklində çap olunacaq. Xarici səfərlər gözlənilir. Moskvada bizi bir konsertə dəvət edirlər. Bir neçə ay bundan əvvəl royalla Hollandiya və Avstriyada konsertlər vermişdik. Oradan da yeni dəvətlər var...

Zaman.- 2007.- 4-5 oktyabr.- S.6.