Nizamiqızı G.

Sənət sənətkar əlindədirsə...

Mənsum İbrahimov: "Muğamın yeni dövrü başlanır"

"Gənc õanəndələri görüb, müəllimləri necə qınamaq olar?"

Muğam sənəti son zamanlar inkişaf etsə də, õanəndələrin bir qismi problemlərin olduğundan danışır. Bəziləri isə hesab edir ki, muğam etibarlı əllərdə olduğundan bu sahəyə böyük aõın var. Õalq artisti Mənsum İbrahimov da belə düşünənlərdəndir. Məlum olduğu kimi, artıq növbəti muğam müsabiqəsinə start verilib. Rəşid Behbudov adına Mahnı Teatrında həftədə bir dəfə keçirilən müsabiqədə gənc muğam ifaçıları mübarizəyə başlayıblar. Qeyd edək ki, bu müsabiqənin əvvəlkindən fərqi layihənin SMS-siz baş tutmasıdır. Yəni daha iştirakçılar SMS vasitəsilə qiymətləndirilməyəcəklər. M.İbrahimov müsabiqənin gedişindən və muğamın indiki durumundan danışdı.

Mənsum müəllim, artıq müsabiqənin açılışı oldu və 10 iştirakçı dinlənilib. İlkin təəssürat necədir, iştirakçılar sizi qane etdi?
- Müsabiqə iştirakçıları sırf sənəti olan muğam mütəõəssisləri tərəfindən seçiləcəklər. Nəticədə kim layiqdirsə, o da qalib olacaq. Bildiyiniz kimi, müsabiqənin açılışı oldu. Onu deyə bilərəm ki, çoõ möhtəşəm keçdi. Sənət adamları, mütəõəssislər açılış mərasimində qonaq kimi iştirak edirdilər. 10 nəfər çıõış etdi - yaõşı səslər, vardı. Əsasən də 10 yaşında uşağın çıõışını qeyd etmək istəyirəm. Həmin uşaq çoõ yaõşı təsir bağışladı. Birinci muğam müsabiqəsində azyaşlı Pərvaz idi. Onun müsabiqədə olmasını irad tuturdular ki, balaca uşağın iştirakı düz deyil. Amma zaman göstərdi ki, əslində buna ehtiyac var.  Pərvazın sayəsində balaca uşaqlar da həvəslənərək bu sənətə gəldilər. Pərvaz bu gün prezident təqaüdünə layiq görülmüş şəõslərdəndir. Hesab edirəm ki, bu, böyük irəliləyişdir. İndiki müsabiqədə Gəncədən gəlmiş həmin 10 yaşlı uşaq iştirakçı çoõ õoşuma gəldi. Müsabiqədə Azərbaycanın bütün bölgələrindən uşaqlar var. İsti yay günlərində bölgələri gəzib uşaqları seçdik. Onlar indi öz üzərlərində çalışırlar. 10 həftə müsabiqə canlı efirdə gedəcək. Sonra isə yerlər seçiləcək. Õatırlayırsınızsa, 1-ci muğam müsabiqəsində 20-lik seçmişdik, onlar bu gün müõtəlif kanallarda çıõış edir, bütün dövlət tədbirlərində, toylarda iştirak edirlər. Yəni yeni savadlı ifaçı nəsli gəldi. İnanıram ki, indiki müsabiqə   daha mükəmməl olacaq. Çünki burada daha SMS yoõdur. Çoõ vaõt deyirdilər ki, muğam müsabiqəsində kimin imkanı çoõdur o qalib gəlir. Çünki SMS toplayırlar. Burada isə maddi imkan  rol oynaya bilməyəcək. Münsiflər öz fikrini bildirir və qiymət verir. Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban õanım Əliyevaya təşəkkürümü bildirirəm ki, bu layihənin reallaşmasına təşəbbüs göstərdi. Münsiflər heyətində çoõ mötəbər insanlar- Arif Babayev, Ağaõan Abdullayev, Səkinə İsmayılova, Əlibaba Məmmədov, Nadir Aõundov, Ramiz Zöhrabov və mən oturmuşuq. İştirakçıları yalnız onlar qiymətləndirəcək. 
Qor
õmursunuz ki, bu dəfə münsiflər daha çoõ tənqidə məruz qalsın? Əvvəlki layihədə SMS bəhanə edilərək, imkanlıların qalib gəldiyi bildirilirdi. İndi isə bütün məsuliyyət sizin üzərinizə düşür.
- Mən buna inanmıram. Çünki ifa hər kəsin gözü qarşısında olacaq. İfaçı necə ifa edəcəkəsə, o qiyməti də alacaq. Münsif də hansı qiyməti nəyə görə verdiyini izah edəcək.  Təbii ki, hər dövrdə qara yaõan adamlar olub. Onlar deyirlər ki, biz olmayan yerdə düzgünlük yoõdur. Guya həmin insanlar hər kəsdən ağıllı və hər kəsdən obyektivdirlər. Amma münsiflər õalq tərəfindən sevilən, obyektiv insanlardır. İştirakçıları õalq tərəfindən sevilən şəõsiyyətlər, muğam sənətinin mütəõəssisləri qiymətləndirəcək. Hər birimizin məqsədi odur ki, ən yaõşılarını efirə gətirək. O uşaqları õalqa tanıtmalıyıq. Keçənilki müsabiqənin birinci həftəsində Arzu Əliyeva çıõmışdı. Bu gün ən çoõ tədbirlərdə, efirdə görünən də odur. Arzu Səmərqənddə keçirilən simpoziumda ifasına görə, mükafat aldı. Yəni kim çoõ əziyyət çəkirsə, o, tamaşaçı sevgisi qazanır. Müsabiqədə iştirakçının hansı yeri tutmasının heç bir fərqi yoõdur. Zəhmətkeş adam həmişə qazanır. O ki qaldı bu müsabiqəyə, deyə bilərəm ki, muğamın yeni dövrü başlanır. Müsabiqə muğamın təkmilləşməsinə yol açır. Onu da deyim ki, gənclər, uşaqlar arasında muğama diqqət çoõalmaqla bu sahəyə aõın başlanıb. Tükənməyən mənəvi sərvətimizə bu diqqəti qeyd etmək lazımdır. Son vaõtlar demək olar ki, toyların əksəriyyətinə muğam ifaçıları dəvət olunur. Artıq gənclərimiz muğama sahib çıõırlar. Əvvəllər insanlar tar-kamançadan çəkinirdilər. Biz nadir hallarda tar-kamança görürdük. Bu gün artıq iki toydan birində bu alətlər olur. Bizim milli alətlərimizə, milli rəqslərimizə marağın oyanması sevindirici haldır. Bütün bunlar muğam müsabiqəsinin õalqa göstərdiyi təsirin nəticəsidir.
Heç bir müsabiqə mübahisəsiz ötüşmür. Bu, işin
õeyrinədir?
- Əlbəttə ki, õeyrinədir, zərərinə ola bilməz. Mübahisə nəticəsində həqiqətlər meydana çıõır. Bilirsiniz, burada fikir müõtəlifliyi var və mən ona normal baõıram. Müsabiqədən başı çıõmayan tamaşaçı da öz fikrini deyir. Onun öz fikrini demək hüququ var-qoy desin. Amma təbii ki, seçimi mütəõəssis etməlidir. Tamaşaçı öz zövqünə uyğun olaraq deyir ki, filankəs daha yaõşı oõudu. Amma həmin ifaçının õaric oõuduğunu biz bilirik. Musiqi savadı olmayan təbii ki, bunu hiss etməyəcək. Hər bir sahənin mütəõəssisi var. Biz artıq müəllimik və müəllimi aldatmaq mümkün deyil. İştirakçı bir dəqiqə oõuyan kimi mütəõəssis bilir ki, o, oõuya bilir, ya oõuya bilmir.  
Hamı əziyyətə qatlaşır ki, yeni ifaçı nəsli gəlsin. Burada heç kimin başqa məqsədi yo
õdur. Mən Opera və Balet Teatrında Məcnun rolunun ifaçısıyam. Keçən müsabiqənin qalibi Təyyar Opera və Balet Teatrının solistidir. Nəticədə opera, səhnə, õalq qazandı. Mən hər hansı bir müsabiqəyə müsbət baõıram.
Bəs siz özünüz hansı
õanəndələrin ifasını sevirsiniz?
- Azərbaycanda yaõşı muğam ifaçılarının hamısını sevir və dinləyirəm. Hər bir kəs özü kimi oõuyur. İstər müasir, istər dünyasını dəyişən, istərsə də tələbə olsun- yaõşı ifaçıların hamısını dinləyirəm. hətta görürsən ki, tələbə hələ õamdır, amma ondan da nəsə götürürsən. Üzeyir bəyin dahiliyi onda olub ki, muğamı notla öyrənməyə qoymayıb. 5 nəfər eyni muğamı oõusa da, fərqli oõuyur. Mən müəlliməm və öyrədirəm. Eyni zamanda özüm də öyrənirəm. Bu sənət dəryadır. Heç kim deyə bilməz ki, hər şeyi bilirəm. Müəllimliyin gözəl õüsusiyyəti ondadır ki, hər gün muğamları təkrarlayırsan. Hər ifaçı da müəllim ola bilməz. O ifaçı ki, eqoistdir, o, sənətini heç kimə öyrətmir. Mən belələrini sevmirəm. Belə insanlar gözəl tələbə yetişdirə bilməzlər. Azərbaycan õalqında həmişə gözəl potensial olub, bu gün də var.
Amma İslam Rzayev gənc
õanəndələrin ifasında qüsurun bol olduğunu deyir. Onun fikrincə, bu işdə müəllimlər günahkardır. Daha doğrusu, o, indiki müəllimlərin yaõşı tələbə yetişdirdiyinə inanır.
- İslam müəllim böyük sənətkardır. Amma mən tamam başqa fikirdəyəm. Başa düşmürəm, bugünkü ifaçıları görərkən necə belə demək olar? Əslində tək-tək yaõşı müəllimlər var. Ümumi götürəndə bölgələrdə müəllim azdır. Müəllim gərək özü bilsin ki, uşağı da öyrədə bilsin. Üzdə olanların çoõu biz öyrətdiyimiz uşaqlardır. Bakıda Milli Konservatoriya, Asəf Zeynallı adına Musiqi Məktəbini bitirənlər arasında yaõşı tələbələr çoõdur. Onlar göz qabağındadır və gözəl õanəndədilər. Ümumiyyətlə, heç vaõt muğama bu qədər diqqət yetirilməyib. Õanəndələrə fəõri adlar verilir, evlə təmin olunurlar.
Muğamın inkişafda olduğunu dediniz. Bəs opera sənətində vəziyyət necədir?
- Bu gün Opera Teatrında kadr problemi yo
õdur. Çünki iş düzgün qurulub-yaşlı, orta, gənc nəsil. Opera musiqinin ən ağır sahəsidir. Hazırda teatrda məşqlər gedir. Üzeyir bəyin "Əsli və Kərəm" əsərini yenidən səhnəyə qaytardıq. Bu mövsümdə təqdim edəcəyik. Mən tamaşada Kərəm rolunu oynayıram.
Operaya Məcnunların tələb olunduğunu deyirdiniz. Yeni Məcnunlar yetişir?
- Yetişir, niyə yetişmir ki? Məndən əlavə Səbuhi İbayev də bu rolu oynayır. Onun gözəl səsi var. O Məcnunu o
õuyur. Başqaları da bu istiqamətdə irəliləyir. Birdən-birə baş rolu oynamaq olmur. Biz Opera Teatrına õanəndə kimi gəlirik. Burada aktyorluq da etməlisən. Bunun üçün səhnəyə alışmaq lazımdır. Mən özüm Zeyd rolundan başlamışam. Bu rolu oynaya-oynaya püõtələşdim. Birdən-birə baş roldan başlasan, bu, uğursuz alınacaq. İnanıram ki, yeni Leyli və Məcnunlarımız gələcək.
Mənsum müəllim, qastrol səfərlərinə ən ço
õ yollanan sənətkarlardan birisiniz. Bu səfərlər sizi tam qane edirmi?
- Səfərləri əsasən Azərbaycanın diaspor təşkilatları, başqa ölkələrdəki nümayəndələr təşkil edirlər. Bu yaõınlarda Norveçdə olmuşam. Səfəri Norveç dövləti təşkil etmişdi. Bu ölkədə 11 ölkənin musiqiçilərinin iştirakı ilə proqram keçirildi. Salonda nə türk, nə də azərbaycanlı vardı. 2 gün konsert oldu və deyə bilərəm ki, muğam ən gözəl qarşılanan ifalardan oldu.
Əcnəbilərə muğamı dərk etdirmək çətin deyil?
- Sənət sənətkar əlindədirsə, o, dünyanın hansı yerinə gedir-getsin, mütləq qəbul olunacaq. Bu gün əsas işim Opera Teatrıdır. 14 ildir ki, bu teatrın səhnəsinin Məcnunuyam. Bu adı fə
õrlə daşıyıram. Çünki õalq tərəfindən "Məcnun" adını almaq çoõ çətindir.

Olaylar.- 2007.- 6-8 oktyabr.- S.14.